Chrząszcz. Historia miasta Gliwic. Fragmenty kroniki miejskiej

Autor: Ks. Johannes

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 247

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 14,5 cm x 23,5 cm

Uwagi - okłada z lekkimi zatarciami, brzegi stron nieznacznie przykurzone

Nakładem gliwickiego Muzeum ukazała się „Historia miasta Gliwic. Fragmenty kroniki miejskiej” ks. Johannesa Chrząszcza, w przekładzie i opracowaniu historyków - Sebastiana Rosenbauma i Bogusława Tracza.
 
Ksiądz dr Johannes Chrząszcz (1857-1928) jest uważany – obok księdza Augustina Weltzla – za najwybitniejszego historyka Górnego Śląska przełomu XIX i XX w. To jeden z najważniejszych przedstawicieli wczesnej fazy górnośląskiej historiografii, który pozostawił po sobie ogromny dorobek pisany (około 200 artykułów, publikacje zwarte i broszury, monografie Białej, Krapkowic, Prudnika, Pyskowic i Toszka, historie licznych parafii i instytucji górnośląskich, popularna historia Kościoła katolickiego na Śląsku, nieukończona monografia Gliwic). Ksiądz Chrząszcz stworzył także Górnośląskie Stowarzyszenie Historyczne z siedzibą w Opolu i jego organ – kwartalnik „Oberschlesische Heimat”. Razem z Arthurem Schillerem założył Muzeum Górnośląskie w Gliwicach (1905/1906), którego spadkobiercą i kontynuatorem jest Muzeum w Gliwicach.
 
 „Cieszę się, że tą książką po raz kolejny przypominamy charyzmatyczną i pracowitą postać jednego z założycieli gliwickiego Muzeum. To druga, po wyborze pism opublikowanym przez nas w 2018 r. pozycja z bogatej pisarskiej spuścizny księdza Chrząszcza – mistrza i nauczyciela historycznej refleksji nad dziejami naszego regionu, którego zasług dla górnośląskiej historiografii i kultury nie sposób przecenić. Warto przypomnieć, że opracowanie księdza Chrząszcza jest już trzecią, wydaną przez nasze muzeum w latach ostatnich historyczną monografią miasta nad Kłodnicą po polskojęzycznym wydaniu w 2011 roku „Dziejów Miasta Gliwice” Benno Nietschego i przebojowej książce „Gliwice. Biografia Miasta” dr Bogusława Tracza opublikowanej w 2018 roku, której do tej pory ukazały się już cztery kolejne nakłady"– mówi Grzegorz Krawczyk, dyrektor Muzeum w Gliwicach.
  
„Choroba przerwała prace i pozostał tylko brudnopis, z którego zresztą udało się odnaleźć tylko dwie – z trzech – części. Czy Chrząszcz chciałby go wydać w takiej formie? Pewnie nie, na pewno, gdyby starczyło sił, dopracowałby go i uporządkował. Myślę jednak, że nawet dziełko tak niedoskonałe warto wydać” – dodaje dr Sebastian Rosenbaum, podkreślając jednocześnie – „Manuskrypt jest świadectwem, że ten współzałożyciel muzeum gliwickiego i zasłużony animator badań nad regionem, zastanawiał się stale nad historią Gliwic. I że historię tę postrzegał jako dynamiczny proces, w którym po okresach upadku, kryzysach, pożarach, wojnach, zawsze jednak następowało powstanie z kolan, po zastoju następował progres i zmiany na lepsze. Chrząszcz dobrze rozumiał, komu ten postęp należało zawdzięczać: w pierwszym rzędzie samym gliwiczanom”.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wstęp   /9

Prahistoria Gliwic  /16

Kolonizacja niemiecka  /22

Gliwice i sąsiednie wioski, 1927-1312  /28

Gliwice za panowania księcia Władysława. Podział miasta. 1313-1355   /38

Gliwice do wojen husyckich. 1355-1428  /42

Wojny husyckie. 1428-1433   /48

Gliwice w wojnach husyckich. Dwa wielkie przywileje. Dwie połowy miasta zjednoczone w roku 1482. Stosunki kościelne i budowle sakralne   /51

Podział wyznaniowy. Fundacje. Ostatnie zarządzenie księcia Jana opolskiego. 1517-1532    /65

Gliwice pod panowaniem królów czeskich z rodu Habsburgów. 1532-1742   /69

Pan zastawny margrabia Jerzy z Karniowa. Urbarz 1534. 1532-1542   /69

Właściciele zastawni margrabia Jerzy Fryderyk i królowa Izabela węgierska. 1543-1557   /77

Zakup w posiadanie dziedziczne dóbr komornych Gliwice w 1596 roku  /88

Wielki pożar miasta. Statuty cechów piekarzy i szewców. 1601-1640  /92

Klasztor franciszkanów. Wojna trzydziestoletnia. Wyswobodzenie Gliwic z oblężenia przez wojska Mansfelda. 1610-1629   /96

Koniec wojny trzydziestoletniej w 1648 roku   /105

Klasztor franciszkanów w Gliwicach i na Górze św. Anny. Długi miasta  /111

Wizytacje kościelne z lat 1679 i 1688. Filia parafialna w Ostropie  /120

Dwa procesy między miastem Gliwice a klasztorem w Rudach   /128

Przemarsz króla Jana Sobieskiego z odsieczą Wiedniowi. Wojny. 1638-1700   /130

Akcyza, przemarsze, pożar i nędza. Księga archiwalna z 1724 roku. Koniec epoki austriackiej. 1700-1740   /136

Okres pruski albo Śląsk jako część Królestwa Prus. 1742-1918  /144

Pierwsza wojna śląska. 1740-1742   /144

Druga wojna śląska. 1744-1745   /149

Najnowsze dzieje Gliwic   /154

Koniec kulturkampfu - 1886 rok. Rok trzech cesarzy - 1888. Kościół gimnazjalny. Pomnik lwa - 1890  /154

Powierzchnia gminy i ludność   /171

Magistrat i rada miejska  /173

Wybory  /175

Majątek miejski w nieruchomościach  /176

Wodociąg   /177

Kanalizacja. Regulacja Kłodnicy i Ostropki  /180

Aktywność budowlana  /183

Wihelmstrasse i inne ulice   /187

Ruch handlowy i utrzymywanie czystości ulic  /189

Tramwaj   /192

Poczta i kolej żelazna  /194

Główny urząd podatkowy i urząd hutniczy  /195

Instytucje finansowe  /196

Finanse miejskie i teatr   /198

Szkoła elementarna  /199

Szkoła Maszynowo-Hutnicza  /201

Szkoły dokształcające  /203

Muzeum Szkolne i instytucje dobroczynne dla dzieci szkolnych  /204

Szkoła średnia  /205

Wyższe szkoły dla dziewcząt   /206

Wyższa  Szkoła Realna  /207

Gimnazjum  /209

[Sytuacja Gliwic w początkach XX wieku]  /211

Nowoczesne Gliwice  /217

Indeks osób i miejscowości   /235