Budownictwo zamkowe na ziemi chełmińskiej od XIII do XV wieku

Autor: Bogusz Wasik

Rok wydania: 2016

Liczba stron: 370

Okładka: miękka 

Format: 21,0 cm x 26,5 cm

Książka poświęcona jest zamkom krzyżackim oraz nielicznym zamkom należącym do Kościoła, a zbudowanym na obszarze ziemi chełmińskiej. Teren ten charakteryzuje się takim skumulowaniem budownictwa zamkowego, które pozwala na prześledzenie poszczególnych zachodzących w nim zmian. Jednocześnie zamki z ziemi chełmińskiej są w znacznej mierze grupą reprezentatywną dla całych krzyżackich Prus. Na podstawie wyników badań archeologicznych (zarówno nowszych, jak i starszych), architektonicznych, a także przy wykorzystaniu źródeł pisanych i ikonograficznych dotyczących tylko tych zamków autor mógł zatem przeanalizować charakterystyczne dla tego typu budownictwa techniki – od wyboru miejsca budowy, prac ziemnych po prace murarskie oraz fazy i etapy wznoszenia bądź przebudowywania poszczególnych obiektów od XIII po XV stulecie. Dzięki temu książka ta znacząco poszerza dotychczasowy stan wiedzy i kieruje ku nowym zagadnieniom w ramach badań nad zamkami. 

(opis wydawcy)

Spis treści:

1. Zagadnienia wstępne – tematyka, metoda, zakres chronologiczny i terytorialny [11]

2. Dzieje zainteresowań i stan badań nad zamkami ziemi chełmińskiej [15]

2.1. Zainteresowanie zamkami pokrzyżackimi do końca XVIII wieku [15]

2.2. Rozwój naukowego zainteresowania zamkami w Prusach od przełomu XVIII i XIX wieku do lat 40. XX wieku [16]

2.3. Stan badań nad zamkami ziemi chełmińskiej po drugiej wojnie światowej [19]

3. Lokalizacja i wybór miejsca pod budowę zamków na ziemi chełmińskiej [25]

3.1. Wybór miejsca na budowę zamku względem lokalizacji starszych warowni drewniano-ziemnych [25]

3.2. Położenie topograficzne zamków [32]

3.3. Położenie zamku względem miasta [35]

4. Zagadnienia związane z projektowaniem [39]

4.1. Problem teorii architektury w średniowiecznej Europie [39]

4.2. Miary stosowane w budownictwie zamkowym na ziemi chełmińskiej [41]

4.3. Zastosowanie metody kwadratury (ad quadratum) przy projektowaniu zamków na ziemi chełmińskiej [49]

5. Prace ziemne [63]

5.1. Prace związane z infrastrukturą wodną [64]

5.2. Fosy [65]

5.3. Wykopy fundamentowe [67]

5.4. Nasypy i niwelacje [74]

5.4.1. Nawarstwienia nasypowo-niwelacyjne przy głównych gmachach zamkowych (zamkach wysokich) [74]

Grudziądz [74]

Pokrzywno [79]

Starogród [84]

Toruń [85]

Rogóźno [94]

Papowo Biskupie [95]

Golub [102]

Kowalewo Pomorskie [103]

Radzyń Chełmiński [105]

Brodnica [108]

Lubawa [108]

Wąbrzeźno [111]

Podsumowanie [113]

5.4.2. Nawarstwienia nasypowo-niwelacyjne na przedzamczach [115]

Golub [115]

Lipienek [116]

Papowo Biskupie [116]

Radzyń Chełmiński [117]

Rogóźno [119]

Starogród [120]

Toruń [121]

Wąbrzeźno [122]

Podsumowanie [126]

5.5. Siła robocza i źródło materiału – zarys problemu [127]

6. Materiały budowlane [129]

6.1. Kamień i sztuczny kamień [129]

6.2. Ceramika budowlana – produkcja [131]

6.3. Analiza metryczna cegieł z zamków ziemi chełmińskiej [150]

6.4. Kształtki i cegły specjalne [159]

6.5. Znaki murarskie na ceramice budowlanej [164]

6.6. Detal artystyczny z ceramiki, kamienia i sztucznego kamienia [169]

7. Konstrukcje murów [177]

7.1. Ogólna charakterystyka murów [177]

7.2. Fundamenty [184]

7.3. Mury kamienne [192]

7.4. Mury ceglane [202]

7.5. Konstrukcje ścian oparte na drewnie [211]

7.2. Technika budowy i wykonawcy [213]

8. Charakterystyka wybranych elementów architektury [219]

8.1. Artykulacje i dekoracje ścian [219]

8.1.1. Odsadzki [219]

8.1.2. Fryzy [220]

8.1.3. Glazurowana ceramika budowlana [223]

8.1.4. Wzory z zendrówek [227]

8.1.5. Szczyty [228]

8.2. Otwory okienne i drzwiowe [232]

8.3. Sklepienia [237]

8.4. Krużganki [239]

8.5. Studnie i kanały [241]

9. Dzieje budowy i rozplanowanie zamków na ziemi chełmińskiej [245]

9.1. Krzyżackie zamki nieregularne [245]

Toruń [245]

Grudziądz [254]

Pokrzywno [261]

Bierzgłowo [265]

Starogród [268]

9.2. Krzyżackie zamki regularne (kasztele) [271]

9.2.1. Wczesne krzyżackie zamki regularne [271]

Papowo Biskupie [271]

Golub [276]

Lipienek [282]

Rogóźno [285]

Kowalewo Pomorskie [289]

9.2.2. „Klasyczne” zamki konwentualne [292]

Radzyń Chełmiński [292]

Brodnica [299]

9.2.3. Bratian – krzyżacki zamek regularny o ograniczonym programie architektonicznym [304]

9.3. Zamki biskupie i kapitulne [306]

Wąbrzeźno [306]

Lubawa [310]

Kurzętnik [312]

10. Podsumowanie [315]

Spis Rycin [333]

Spis tabel [347]

Bibliografia [349]

The architecture of castles in Chełmno Land (from the 13th to the 15th century) [367]