Budownictwo ludowe na Podhalu komplet

Autor: Władysław Matlakowski

Rok wydania: 2012

Ilość stron: 100 i 94

Oprawa: miękka

Format: 14,0 cm x 20,0 cm

Seria: Polska przed 100 laty i dawniej: Podhale

Reprint wydania z 1892 roku.


Władysław Matlakowski z wykształcenia był lekarzem. Poświęcony swej pracy, nie zważając na własne zdrowie, opublikował ponad sto prac z zakresu medycyny. Przemęczony organizm miał obniżony próg odporności. Matlakowski zachorował na gruźlicę. Dla podratowania zdrowia postanowił zmienić klimat i wyjechał do Zakopanego. Tam rozpoczęła się jego wielka fascynacja miejscową kulturą. Naukowe zacięcie skłoniło go do napisania pracy poświęconej budownictwu podhalańskiemu, z ujęciem jego piękna oraz odrębności. Już pod koniec XIX wieku autor zauważył, że góralski folklor, w tym gwara, ulega zanikowi, a młodzi ludzie nie są zainteresowani podtrzymywaniem tradycji. Stąd, na końcu publikacji umieszczony jest mały słowniczek, tyczący się budownictwa. Autor ten był niewątpliwie postacią nieprzeciętną - łączył naukowe zacięcie z artystycznym talentem i wrażliwością. Przed upływającym czasem ocalił dla nas zagrody, chaty i pomieszczenia gospodarskie takimi, jakimi były na początku XX wieku. Choć po dziś dzień można wyróżnić styl zakopiański i jest widoczny w tamtejszej architekturze, to uległ on pewnym przeobrażeniom i uwspółcześnieniu. Matlakowski zaś ukazuje góralskie domy wykonane w całości z drewna, detale ciosane ręcznie, przy użyciu prostych narzędzi i wypracowanymi przez pokolenia technikami. Przeglądając karty jego prac chciałoby się chociaż na chwilę poczuć wszędobylski w Zakopanem zapach świeżego drewna i owczych skór, zasiąść przed kominkiem i posłuchać gawędy starego górala. To pamiątka po nieskomercjalizowanej zakopiańszczyźnie, którą warto obejrzeć i umieścić w swojej bibliotece. Z wielkim pietyzmem Matlakowski opisuje najpierw sposób budowania wsi, jej organizacji przestrzennej. Przechodzi potem do domostw, sposobów budowy chałup, rozplanowania pomieszczeń, aby finalnie zagłębić się w szczegóły techniczne, jak choćby sposób ciosania i łączenia belek, czy krycia dachu.
Swoje dzieło uzupełnił o Tablice stanowiące uzupełnienie, a jednocześnie będące samodzielną publikacją. Jest to zbór 23 litografii, na których przedstawiono plany zagród i chat, aż po architektoniczne detale.