Bośnia i Hercegowina determinanty dziejów pomiędzy Serbami, Chorwatami a supremacją Muzułmanów

Autorka: Danuta Gibas-Krzak

Rok wydania: 2016

Liczba stron: 244

Okładka: twarda

Format: 17,00 cm x 24,5 cm

Bośnia i Hercegowina, leżąca w centralnej części Półwyspu Bałkańskiego, nie bez powodu zwana jest małymi Bałkanami, stanowi bowiem kwintesencję problematyki związanej z regionem. Na jej terytorium w ciągu wieków następowała kumulacja stricte bałkańskich problemów, związana z występowaniem takich pojęć, jak: bałkańska beczka z prochem czy bałkanizacja, rozumiana jako fragmentacja nacjonalistyczna, przeradzająca się w kulturową i etniczną wrogość oraz chęć podporządkowania się silniejszym podmiotom w stosunkach międzynarodowych. Uwikłana w splot wydarzeń historycznych Bośnia i Hercegowina praktycznie nie mogła samodzielnie decydować o swoim losie, o czym świadczą krótkie dzieje jej średniowiecznej państwowości, zakończone najazdem tureckim (ze wstępu).

Spis treści:

Wstęp  /7

Rozdział I

Bośniackie średniowiecze - geograficzne, historyczne, polityczne i kulturowe aspekty rozwoju królestwa /17

1.1. Determinanty środowiska naturalnego Bośni i Hercegowiny /17

1.1.1. Charakterystyka geograficzna /17

1.1.2. Bośniacki paradygmat niezmienności granic /23

1.1.3. Geneza nazwy /24

1.2. Dzieje ziem Bośni i Hercegowiny do najazdu tureckiego /25

1.2.1. Początki państwowości /25

1.2.2. Wzrost znaczenia Bośni za panowania dynastii Kotromaniciów /29

1.2.3. Rozwój organizacji państwa, gospodarki i kultury /33

1.3. Oddziaływanie nauk heretyckich na obszarze Bośni i Hercegowiny /38

1.3.1. Wpływy bogomilizmu /38

1.3.2. Rozwój i upadek Kościoła bośniackiego /40

1.4. Kres średniowiecznego królestwa /45

Konkluzje /47

Rozdział 2

Bośnia i Hercegowina pod panowaniem Osmanów /49

2.1. Przeobrażenia narodowościowe i religijne /49

2.1.1. Islamizacja na obszarze Bośni i Hercegowiny /49

2.1.2. Zmiany w położeniu ludności katolickiej /55

2.1.3. Rozwój ludności prawosławnej /58

2.3. Kształtowanie się muzułmańskiego oblicza Bośni i Hercegowiny /60

2.3.1. Powstanie klasy begów /60

2.3.2. Antyosmańskie wystąpienia feudałów i reformy osmanlisów /63

2.4. Narastanie dyferencjacji narodowościowej i religijnej /66

2.5. Bośnia i Hercegowina w okresie kryzysu w okresie kryzysu wschodniego /71

Konkluzje /74

Rozdział 3

Rządy Austro-Węgier w Bośni i Hercegowinie /77

3.1. Rozwój gospodarczy bośniackiej prowincji /77

3.2. Kryzys agrarny i jego konsekwencje /80

3.3. Habsburska polityka narodowościowa, religijna i społeczna /83

3.3.1. Niepowodzenie budowy narodowości bośniackiej /83

3.3.2. Wzrost znaczenia Serbów w przestrzeni politycznej i kulturowej prowincji /87

3.3.3. Rozwój muzułmańskich aspiracji narodowych /91

3.3.4. Aktywizacja polityczna i kulturowa bośniackich Chorwatów /95

Konkluzje /97

Rozdział 4

Bośnia i Hercegowina w latach 1918-1945  /99

4.1. Kształtowanie się polityki zagranicznej i wewnętrznej Jugosławii /99

4.2. Reformy polityczne, społeczne i gospodarcze w Bośni i Hercegowinie /102

4.3. Wzrost aktywności społeczeństwa wieloetnicznego i wielowyznaniowego /106

4.3.1. Rozwój muzułmańskich nurtów politycznych i kulturowych /106

4.3.2. Chorwacka działalność polityczna i kulturalna /111

4.3.3. Bośnia i Hercegowina w serbskich planach politycznych /114

4.4. Bośnia i Hercegowina w czasie II wojny światowej /116

4.4.1. Sytuacja polityczna Jugosławii przed agresją niemiecką na Bałkany /116

4.4.2. Działania polityczne i wojskowe w Niezależnym Państwie Chorwackim /120

4.4.3. Rozwój ruchu oporu i jego wpływ na sytuację w Bośni i Hercegowinie /126

Konkluzje /130

Rozdział 5

Powstanie i rozwój narodu muzułmańskiego w socjalistycznej Jugosławii  /133

5.1. Bośnia i Hercegowina na drodze do transformacji /133

5.2. Władze komunistyczne wobec problematyki narodowościowej i religijnej /137

5.3. Powstanie narodu muzułmańskiego /143

5.3.1. Determinanty kształtowania się narodu muzułmańskiego i jego legitymizacja /143

5.3.2. Dyskusyjny model narodu bośniackiego (boszniackiego)  /149

5.4. Radykalizacja środowiska muzułmanów /154

Konkluzje /160

Rozdział 6

Bośnia i Hercegowina na przełomie XX i XXI wieku  /163

6.1. Rozwój sceny politycznej Bośni i Hercegowiny na tle przemian w Jugosławii /1163

6.2. Przebieg wojny domowej w Bośni i Hercegowinie /169

6.3. Islamizacja Bośni i Hercegowiny w XX wieku - polityzacja, militaryzm i ekstremizm /177

6.3.1. Udział mudżahedinów w wojnie domowej /177

6.3.2. Tworzenie sieci terrorystycznej w Bośni i Hercegowinie /179

6.3.3. Korupcja w środowisku politycznym /184

6.4. Próby instytucjonalnej budowy społeczeństwa obywatelskiego /189

Konkluzje /195

Zakończenie /197

Bibliografia /205

Wykaz tabel /234

Aneks /236

Indeks osobowy /239