Bogusław X Magnus Książę Pomorski (1454–1523) Biografia II-tomowa

Autor: Edward Rymar

Rok wydania: 2025

Liczba stron: 

Okładka: twarda

Format: 21,5 cm x 29,5 cm

Komplet  2 tomów bez etui.

Monografia Bogusława X to pierwsze tak obszerne opracowanie poświęcone biografii i działalności przedstawiciela pomorskiej rodziny książęcej. Na przestrzeni kilkunastu rozdziałów autor dzieła omawia dzieciństwo i młodość księcia, rodzinę i krewnych, drogę do władzy i zjednoczenia Pomorza, relacje z graniczącymi z księstwem obszarami - stanowiące tło dla prowadzonej przez Bogusława X ożywionej polityki zagranicznej, ponadto jego legendarne podróże do Italii i Ziemi Świętej. Cennym uzupełnieniem biografii jest opis dworu pomorskiego i jego otoczenia, zawierający studium najważniejszych rodów rycerskich Księstwa Pomorskiego. 

(opis wydawcy)

Spis treści:

Spis treści - Żródła i komentarze:

Od wydawcy /11

Wstęp /13

Rozdział I. Dzieciństwo i młodość (1454-1474). Rodzina i krewni /17

1. Pochodzenie. Rozmiary ojcowego księstwa do 1474  roku 2. Rodzeństwo 3. Dzieciństwo w biedzie 4. Pierwsze plany małżeńskie i zaręczyny 5. Na krakowskim dworze (?) 6. Pod opieką chłopa Jana „Długiego” z Łącka czy Jana Długosza (?) 7. Księżna-matka Zofia darłowska 8. Krewni w zachowanych źródłach

Rozdział II. Książę „pomorski” (wołogosko-słupski) i szczeciński (1474-1478)  /41 

1. Trudne początki panowania w Księstwie Słupsko-Szczecińskim 2. Stronnictwo probrandenburskie  3. Zamęt w Kościele pomorskim (1475-1476) 4. W spadku po ojcu też spór z Polską (Gdańskiem) o ziemie lęborską i bytowską 5. Spór z matką 6. Wojna von Flemmingów i von der Ostenów z von Eversteinami. Rokowania z Krzyżakami 7. Relacje z Brandenburgią (1470-1476) 8. Rzekoma wojna pomorsko-brandenburska w latach 1475-1477 9. Bogusław z kłopotami wydaje za mąż siostrę Zofię. Awantura z Berndem von Maltzanem 10. Pasowanie na rycerza (1476). Powraca sprawa Lęborka i Bytowa 11. Śląska wyprawa wojenna Bogusława (1477) 12. Siostra Maria ksieni w Wolinie (1477) 13. Pierwsza (brandenburska) żona Małgorzata (1477) 14. Otoczenie księcia (1474 – wiosna 1478) 15. Zatarg Bogusława z Koszalinem z władztwa biskupiego  w latach 1475-1480

Rozdział III. Dyplomacja i druga wojna o sukcesję szczecińską (1478-1479). Książę całego Pomorza Tylnego i Przedniego (z Rugią) /79 

1. Siostra Zofia jednak skutecznie wydana za Magnusa II 2. Wybuch drugiej szczecińskiej wojny sukcesyjnej. Pierwsza faza wojny: Pomorzanie w ofensywie 3. Bogusław włącza się do wojny  4. Druga faza wojny: Kampania pomorska elektora Albrechta Achillesa (4a. Źródła 4b. Siły napastników i obrońców 4c. Banie płoną. Bogusław pobity w potyczce 4d. Oblężenie Pyrzyc. Ucieczka Bogusława 4e. Po Stargard, Kołbacz i zdobyte Pełczyce 4f. Oblężenie i zdobycie zamku w Szadzku 4g. Wapnica i Drawno, Chociwel i Dobra 5. Dobropolskie zawieszenie broni  i wiarołomstwo Bogusława 6. Trzecia faza wojny 7. Rozejm łęknicki 8. Trudne rokowania pokojowe 9. Bogusław X jedynowładcą Księstwa Pomorskiego (z Rugią) 10. Dwóch, a nawet trzech biskupów kamieńskich 11. Końcowe rokowania 12. Drugi pokój przęcławski i jego realizacja 13. Hołd Bogusława 14. Triumf elektora Albrechta. Konieczność reform w Księstwie  Pomorskim

Rozdział IV. Dobry czas Bogusława (1479-1490)  /133

1. Zakończenie sporu z Koszalinem 2. Reformy  3. Ordynacja dworska (1487) 4. Administracja centralna 5. Reforma mennicza (1489) 6. Zakończenie wojny Eversteinów z Ostenami 7. Biskupi: Marinus (1478-1482), Angelus (Anioł) Geraldini (1482-1485), Benedykt z Waldsteinu (1485-1498). Odnowienie władztwa i patronatu książęcego nad biskupstwem 8. Niejasne konkury. Siostry utrapieniem, ale i szansą 9. Wyprawa wojskowa (1486) 10. Zbiegostwo chłopów do Prus Królewskich (Gdańska) 11.Sprawy księcia z miastami, zwłaszcza ze Słupskiem. Zaskakujący konflikt Stargardu ze Strzałowem 12. Pierwszy spór Bogusława ze Szczecinem 13. Udział Bogusława w wojnie meklemburskiej (1487) 14. Wypędzenie Żydów  15. Spór i pojednanie z matką. Sprawa wydania Polsce Lęborka i Bytowa 16. Dyplomacja i incydenty z Brandenburgią (1480-1485). Rozpoczęcie kolejnego sporu (1486-1490)

Rozdział V. Druga (jagiellońska) żona Anna i ratunek dla Gryfitów (1490-1496)  /177

1. Zdrada i separacja małżeńska 2. Pierwszy ostry spór z margrabią Janem (1488-9) 3. Feralne polowanie Bogusława na jelenia. Dynastia zawisa „na włosku” (1488) 4. Śmierć Małgorzaty (1488) 5. Nieznane konkubiny książęce. Bastardzi 6. Anna Jagiellonka: konkury, układy i przygotowania weselne 7. Rozbudowa zamku w Szczecinie 8. Szczecińskie wesele (2 II 1491). Liczne potomstwo 9. Nowy spór z von Maltzanami z Wolde 10.Na krakowskiej koronacji (23 IX 1492) 11. Kongres pyrzycki. Odzyskanie Turzegłowów i Klępinowa (1493) 12. Między Janem Olbrachtem i Maksymilianem (1493-1495). Sandomierskie rozmowy z Polakami 13. Sprawa Grzegorza Materny 14. Kasacja opłat kwaterunkowych 15. Sąd nadworny 16. Walka z rozbojem rycerskim

Rozdział VI. Wielka podróż (1496-1498). Na dwór królewski (wyprawa włoska) /229 

1. Król niemiecki i jego wyprawa włoska 2. Cele i przygotowania podróży i pielgrzymki 3. Wykluczenie pielgrzymki palestyńskiej jako pierwotnego celu podróży 4. Przygotowania wojskowe, finansowe i dyplomatyczne 5. Wojsko Bogusława 6. Przemarsz przez Niemcy 7. Norymberski karnawał i zapusty 8. Pierwszy pobyt na królewskim dworze 9. Stosunki z Hohenzollernami podczas podróży 10. Decyzja w sprawie pielgrzymki. Anna regentką. Werner von der Schulenburg namiestnikiem 11. Przez Alpy i italską ziemię do Wenecji

Rozdział VII. Wielka podróż. Pielgrzymka do Ziemi Świętej (1497) /261 

1. Wenecja – baza pielgrzymkowa 2. Przegląd źródeł włoskich 3. Galera wielka i jej dowódca 4. Przygotowania. Kontrakt i lista pasażerów 5. Wypad do Padwy 6. List do meklemburskiego szwagra 7. Na Adriatyku 8. Bitwa (30 VI 1497) 9. Rokowania i ratunek 10. W Zatoce Aniołów (1 VII 1497) 11. Kreta – Rodos – Cypr 12. W Ziemi Świętej. Powrót do Wenecji

Rozdział VIII. Wielka podróż. Na włoskiej ziemi. Wizyta w Stolicy Piotrowej (1497-1498)  /325 

1. Chwalebny epizod wenecki. W Pałacu Dożó a. i Malipierów 2. Zgon matki księcia i jej „pogrzeb” w Wenecji 3. Biesiady i widowisko plenerowe 4. Bogusław docenia wartość artefaktów 5. Pozyskanie Piotra i Wincentego z Rawenny do podjęcia wykładów w uniwersytecie pomorskim  6. Hohenzollernowie nadal zaniepokojeni 7. Przez słoneczną Italię 8. W Stolicy Piotrowej. Wyjazd do Rzymu 9. Audiencja u Aleksandra VI 10. Rzymska wigilia. List do księżnej Anny  11. Suma Bożonarodzeniowa 12. Rzymski sylwester i Nowy Rok Bogusława 13. Przywileje papieskie. Marcin Karith koadiutorem kamieńskim 14. Rzymskie ostatki 15. Powrót przez ośrodki humanizmu 16. W Sienie Bogusław zajmuje się zbiegłymi do Gdańska chłopami 17. Wielkie powitanie w Bolonii. Nowa ważna znajomość i nadal nieznany epos o bitwie Bogusława 18. Ku Przełęczy Brennerskiej

Rozdział IX. Wielka podróż. Ponownie w Niemczech. Powrót (1498) /369

1. Karnawał w Innsbrucku 2. Przywileje Hohenzollenrów zachowane 3. Na dworach elektorów 4. Powrót do Szczecina 5. Podsumowanie wielkiej podróży

Rozdział X. Umacnianie władzy. Spory z miastami (1498-1504). Dalsze dzieci i śmierć żony (1503)  /389

1. Werner w niełasce, dr Kitscher faworytem 2. Los pielgrzymkowych relikwii i papieskich podarków. Obraz bitewny 3. Biskup Benedykt 4. Nagrody dla towarzyszy podróży. Wdzięczność dla Wenecjan i palestyńskich mnichów 5. Rawennaci doradcami. Reformowanie uniwersytetu w Gryfii 6. Procesowe postępowanie z 1498 r. w sprawie zdrady małżeńskiej z 1488 roku 7. Podwyższanie ceł w Wołogoszczy i Dębogórze 8. Złote guldeny reńskie. Pewna „defraudacja celna” 9. Zbiegostwo pomorskich chłopów do Gdańska i powrót sprawy Maternów 10. Stosunki Bogusława z cesarzem i z kolejnym elektorem brandenburskim 11. Pacyfikacja Bernda von Maltzana 12. Tragicocomedia Jana von Kitschera (1501) 13. Kontakty z Krakowem (1497-1501) 14. Drugi spór ze Szczecinem (1502-1503) 15. Śmierć i pogrzeb Anny Jagiellonki (1503) 16. Wojna księcia ze Strzałowem (1504)

Rozdział XI. Ku „wiecznemu przymierzu” z Polską (1504-1518)  /427

1. Nowe otwarcie za króla Aleksandra 2. Obietnica hołdu i powiększenia księstwa (1504) 3. Spór Bogusława z Gdańskiem. Sprawa Szymona Materny 4. Próby ratowania planu króla Aleksandra (1506). Siostrzenica Bogusława omal nie została królową Polski (1509) 5. Rozbójniczy zamęt 6. Dalsze regulacje sądowe w Szczecinie (1504-1514). Spór księcia z burmistrzem Jakubem Hohenholtzem (1504-1514) 7. Udział w wojnie Hanzy z Danią. Nowy konflikt ze Strzałowem 8. Audiencja kupców gdańskich 9. Spór o handel odrzański. Układ wschowski (1512) 10. Dorastający synowie i ich wykształcenie 11.Szczecińskie wesele (1513)  12. Weselne rozmowy polityczne z Polakami 13. Teść i dziadek Bogusław 14. Próby Bogusława X zbliżenia z Polską 1517-1518 15. Stosunki z Brandenburgią 16. Pierwsza historia Księstwa Pomorskiego (1518) 17. Nowy biskup i prezenty Bogusława: Erazm von Manteuffel (1518/1521 – 1544)

Rozdział XII. Schyłek i zgon (1519-1523)  /471

1. Bogusław i jego poddani wobec wojny polsko-krzyżackiej w latach 1520-1521 2. Rozpustna końcówka i upadek autorytetu 3. Sejm w Wormacji. Bogusław pełnoprawnym księciem Rzeszy (1521) 4. Jeszcze jedna próba Bogusława: może jednak „wieczyste przymierze” z Polską (1521-1523) 5. „Zagadkowa niemoc” czy realizm polityczny w stosunkach polsko-pomorskich? 6. Na Sejmie Rzeszy w Norymberdze (1522) 7. Wytępienie rozbójniczych gniazd 8. Początki reformacji w świetle Pomeranii Kantzowa 9. Spotkania księcia z Marcinem Lutremw Wittenberdze  10. Wypędzenie opata z Białoboków (1521) 11. Ostatni pobyt na zjeździe Rzeszy. Zaręczyny Barnima IX (XI) 12. Wsparcie zięcia z Danii 13. Przegląd wojska (Musterung), 3 X 1523 r. 14. Zgon Bogusława (5 X 1523)

Rozdział XIII. Ocena – pamięć przez wieki – podsumowanie /511

1.  Charakterystyka Bogusława X 2. Ocena i podsumowanie 3. Pamięć

Indeks nazw geograficznych (oprac.  Pawlik i Rafał Simiński) /533

Indeks osobowy (oprac. Radosław Pawlik i Rafał Simiński) /557

Spis treści - Aneks:

Itinerarium. Otoczenie. Elita rycerskiego stanu

1. Itinerarium książęce, czyli gdzie książę bywał (1474-1523). Ośrodki rezydencjalne Bogusława /7

2. Tytulatura /21

3. W kręgu księcia. Dwór i kancelaria (3a. Kanclerze, 3b. Sekretarze, notariusze, dyplomaci) /22

4. Rada książęca. Radcy dworu (Hofrate)  /41

5. Urzędnicy dworscy: ochmistrz, kuchmistrz, marszałek nadworny, pozostały personel /51

6. „Zleceniobiorcy i podwykonawcy” /58

7. Sądownictwo. Sąd nadworny (Hofgericht) centralny/58

8. Dostojnicy zarządu terytorialnego (8a. Marszałkowie ziemscy 8b. Starostowie/wójtowie) /60

9. Rentmistrzowie i landrentmistrzowie (urzędnicy skarbowi) /83

10. Rody wpływowe, zwłaszcza rycerskie (A-Z)  /85

Skróty bibliograficzne /169

Bibliografia /171