Bogini Marijamman. Mitologia i kult na podstawie tamilskich pieśni religijnych

W publikacji podjęto próbę ukazania zmian zachodzących współcześnie w kulcie tamilskiej bogini Marijamman (Māriyammaṉ), kształtowanych przemianami społeczno-religijnymi zapoczątkowanymi ok. lat 70. XX w. W poszczególnych rozdziałach ukazano Marijamman w różnych kontekstach społeczno-rytualnych, wskazując jednocześnie na jej rolę we współczesnym hinduizmie doby stałej migracji ludności ze wsi do miast oraz na przemiany zachodzące w kulcie, które sprawiają, że z pomniejszego bóstwa wioskowego zmieniła się w boginię aspirującą do panteonu panindyjskiego. Jest to zatem również przyczynek do badań antropologicznych nad śaktyzmem ludowym, czyli kultami bogiń południowoindyjskich, w którym znajduje się przegląd i analiza pojęć niezbędnych do badań nad bóstwami żeńskimi, ich roli i pozycji w panteonie hinduskim.

Głównym obiektem rozważań w niniejszej publikacji jest współczesny stan kultu Marijamman, który wpisuje ją jednocześnie w sferę natury (niska pozycja, przynależność do małej tradycji), jak również w sferę kultury (wysoki status, wielka tradycja), co jest rezultatem syntezy w wyniku ciągłych przemian kulturowych i społecznych, jakim podlega wyobrażenie bogini. Za sprawą synkretycznego charakteru jej kultu, obszar napięć pomiędzy tymi obszarami znacznie się zmniejsza i zaczyna dominować zmieniony obraz bogini, awansującej w hierarchii bóstw indyjskich. Jest to zatem także studium tych elementów rytuału i dynamicznie rozwijających się wierzeń lokalnych, które, jak ukazano na przykładzie Marijamman, kształtują świadomość wiernych i warunkują pozycję bogini. 

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wykaz skrótów  /11
Schemat numeracji pieśni zastosowany w pracy /11
Uwagi na temat transkrypcji   /12
Wstęp /13
Uwagi ogólne  /13
Stan badań  /15
Perspektywa Badawcza  /19
Teksty źródłowe   /20
Marijamman w kontekście koncepcji bogiń wioskowych  /29
Śakti i anangu  /33
Ogólna charakterystyka bogini   /37

Najważniejsze miejsca kultu  /50

• Samajapuram  /53
• Tiruwerkadu  /56
• Kannapuram  /58
• Punnajnallur  /60

Mitologia Marijamman /61

• Renuka i Dźamadagni  /62
• Muttalamman  /63
• Karu Marijamman  /64
• Krwiożercza bogini Śakti  /65

Rozdział I. Marijamman jako bogini małej tradycji hinduizmu. Imiona i funkcje  /67
1.1. Amman – Bogini Matka  /76
1.2. Jellajamman – bogini [strażniczka] granic [wioski]  /90
1.3. Kula dejwam – bóstwo rodowe   /95
1.4. Kanni – bogini dziewica  /99
1.5. Karu/Muttu Marijamman – Bogini chorób i epidemii  /114

Rozdział II. Marijamman jako bogini wielkiej tradycji hinduizmu. Imiona i funkcje  /137
2.1. Parwati  /140
2.2. Durga i Kali  /148
2.3. Renuka  /157

Rozdział III. Przestrzeń społeczno-rytualna a postać bogini  /161
3.1. Marijamman na obszarze ludzkiej działalności  /167
3.1.1. Postać antropomorficzna  /168
3.1.2. Lampka /181
3.2. Bogini na terenach odludnych  /187
3.2.1. Miodla indyjska  /191
3.2.2. Pani Liści Miodli Indyjskiej  /199
3.2.3. Termitiera i wąż  /209

Rozdział IV. Święta ku czci Marijamman  /217
4.1. Kult Marijamman w kalendarzu tamilskim  /226
4.2. Najważniejsze dni tygodnia w kulcie bogini  /237
4.3. Rytuał ofiarny małej tradycji hinduizmu  /247
4.3.1. Pongal  /248
4.3.2. Mawilakku  /254
4.3.3. Kul i kańći  /260
4.3.4. Karaham i tisatti  /265
4.3.5. Ofiary krwawe  /277
4.3.6. Sedil  /281
4.4. Rytuał ofiarny wielkiej tradycji hinduizmu  /290
4.4.1. Ofiary wegetariańskie /290
4.4.2. Abhiszeka  /295
4.4.3. Ter  /302

Zakończenie  /309

Załączniki

• Teksty wybranych pieśni  /313
• Słowniczek najważniejszych terminów  /326

Bibliografia

• Teksty źródłowe w języku tamilskim  /329
• Opracowania w języku tamilskim  /329
• Opracowania w językach europejskich  /330
• Słowniki i encyklopedie  /335
• Strony internetowe  /335

Indeks imion i przydomków Marijamman  /337