Bizancjum ok. 500 - 1024

Autor: Jonathan Shepard

Rok wydania: 2012

Liczba stron: 632

Okładka: miękka

Format: 16,5 cm x 23,5 cm

Seria: Dzieje Orientu

 

Ukazanie się książki Bizancjum ok. 500-1024 jest bez wątpienia wydarzeniem na polskim rynku wydawniczym. Jest to pierwsza z dwóch części składających się na monumentalną pracę najwybitniejszych specjalistów, zaproszonych do współpracy przez wydawnictwo uniwersytetu w Cambridge. Autorzy jasno i obszernie omawiają w niej poszczególne okresy dziejów imperium, wszystkie ważne wydarzenia polityczne, militarne, gospodarcze i społeczne oraz istotne spory i kontrowersje religijne. 

Praca stanowi niezrównane źródło wiedzy nie tylko dla bizantologów, lecz także badaczy historii Trzeciego Rzymu – Rosji, czy orbitujących wokół Bizancjum państw słowiańskich. Jest niezbędną lekturą również dla historyków Kaukazu – Gruzji, Armenii oraz orientalistów zajmujących się dziejami Egiptu, Turcji, Palestyny lub Syrii. 

Podręcznik ten – prezentujący najbardziej aktualny stan badań nad wszelkimi aspektami życia w imperium i jego azjatyckich prowincjach - pozwoli dotrzeć do sedna istotnych problemów historii bizantyjskiej i zapoczątkować również w Polsce dyskusję nad wieloma kontrowersyjnymi zagadnieniami. 

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wstęp  /11

Jak korzystać z niniejszej książki  /12

Wprowadzenie

Jonathan Shepard, były wykładowca uniwersytetu w Cambridge

Wprowadzenie - część I. Zrozumieć Bizancjum  /17

Pojęcie cesarstwa, prężność i religia  /19

Spojrzenie na zewnątrz - cesarze, cudzoziemcy i ortodoksyjna rzymska tożsamość  /24

Wprowadzenie - część 2 - Periodyzacja i zawartość książki  /35

Kiedy powstało lub upadło Bizancjum?  /35

Część I: Wczesne cesarstwo bizantyjskie, ok. 500 - ok. 700  /40

Czasy Justyniana I Wielkiego, elastyczność i stałość w okresie niepewności (roz. 1-4  /40

Część II: Bizancjum wczesnośredniowieczne, ok. 7 - ok. 1204  /43

Bieg wydarzeń - Bizancjum w czasach wstrząsów i odrodzenia (roz. 5-6, 13, 16-17)  /43

Bilans - gospodarka, misje religijne, regiony przygraniczne i ważniejsze obce ludy (roz. 7-12, 14-15, 18-19)  /49

Część III: Ziemie bizantyjskie w późnym średniowieczu, lata 1204-1492  /54

Żar imperium (roz. 20-24)  /54

Wprowadzenie - część 3. Inne drogi do Bizancjum  /64

Historia Kościoła  /64

Środki wizualne  /65

Literatura  /68

Armia i administracja  /69

Prawo i sprawiedliwość  /72

Społeczeństwo - płeć (gender) i eunuchowie  /75

Społeczeństwo - odstępcy i obcokrajowcy  /78

Obcokrajowcy w cesarstwie  /81

Ukryte tendencje Bizancjum  /82

Wprowadzenie - część 4. Droga na skróty do Bizancjum, przekłady tekstów  /84

Teksty źródłowe  /84

Sztuka i media wizualne  /86

Prawa, typiki i żywoty świętych  /87

Kazania i oracje  /88

Pisarstwo historyczne na dworze i poza nim  /89

Listy, poematy i satyry  /90

Opisy imperium chrześcijańskiego i jego prekursorów, inne "kroniki"  /91

Ujęcia "nierzymskie" i teksty dydaktyczne  /92

Encyklopedie i leksykony  /95

Podręczniki wojskowe i inne  /95

Na skróty do Bizancjum  /97

Część I. Wczesne Cesarstwo Bizantyjskie ok. 500 - ok. 700  /103

Rozdział I. Justynian I Wielki i jego dziedzictwo (500-600)  /103

Andrew Louth, profesor patrystyki i bizantynistyki, uniwersytet w Durham

Imperium miast  /105

Podziały religijne i źródła dotyczące VI wieku  /108

Dojście Justyniana do władzy i kwestia jego "wielkiego projektu"  /111

Justynian i jego nagonka na pogan oraz dążenie do zjednoczenia chrześcijan  /118

Wrogowie Justyniana i inne ciosy  /123

Dziedzictwo Justyniana z punktu widzenia jego spadkobierców  /126

Fin de siecle - wiara, miast i imperium  /131

Rozdział 2a. Sąsiedzi na wschodzie - Persja i monarchia Sasanidów (224-651)  /133

Zeev Rubin, profesor historii starożytnej, uniwersytet w Tel-Awiwie 

Rzymianie i Sasanidzi /133

Prawomocność władzy królewskiej  /140

Szachowie sasanidzcy i kapłani zaratusztriańscy  /143

Szachowie i arystokracja  /147

System podatkowy i organizacja wojskowa w państwie Sasanidów  /151

Upadek Sasanidów /156

Rozdział 2b. Sąsiedzi na wschodzie - Armenia (400-600)  /159

R.W. Thomson, były profesor Fundacji Calouste Gulbenkiana, studia nad Armenią, Uniwersytet Oksfordzki

Wprowadzenie  /159

Armenia chrześcijańska - między Persją i Bizancjum  /162

Kościół ormiański jako punkt odniesienia i jego relacje z Kościołem cesarstwa  /167

Relacje z Syryjczykami, Justynianem i jego następcami  /170

Wnioski  /174

Rozdział 2c. Pogranicze wschodnie - Arabowie przed Mahometem  /176

Lawrence I. Conrad, profesor historii i kultury Środkowego Wschodu, Instytut Azji i Afryki , uniwersytet w Hamburgu 

Wstęp - problematyka źródeł /176

Czasy wczesnego cesarstwa /177

Arabowie w okresie późnej starożytności /178

Arabskie tradycje religijne /181

Życie gospodarcze w Arabii /187

Cesarstwo i polityka imperialna /189

Mekka, Mahomet i powstanie islamu /195

Rozdział 3. Spojrzenie na Zachód (500-600)  /201

John Moorhead, profesor historii McCaughey Bequest Legacy, uniwersytet w Queensland

Jedność postrzymskiego świata  /201

Nowe państwa - spadkobiercy Rzymu na Zachodzie /203

Wojna z Wandalami /206

Wojna gocka - początkowe sukcesy /208

Wojna gocka - opór Totoili  /212

Konstantynopol i Zachód w połowie VI wieku  /214

Sprawa Trzech rozdziałów  /216

Wrogie nastawienie Zachodu wobec cesarstwa  /217

Wojskowe trudności Bizantyjczyków na Zachodzie  /219

Wschód i Zachód - dalsze związki i rosnące podziały  /221

Rozdział 4. Bizancjum w okresie przemian (600-700)  /225

Andrew Louth

Wprowadzenie  /230

Wydarzenia - Persowie pokonani. Arabowie triumfujący, szansa dla duchowieństwa  /230

Zmiany administracyjne  /239

Administracja cywilna  /240

Administracja wojskowa  /242

Administracja prawna  /244

Religia i Kościół  /244

Część II. Bizancjum wczesnośredniowieczne (ok. 700-1204)  /253

Rozdział 5. Kryzys w państwie (700-800)  /255

Marie-France Auzepy, emerytowana profesor historii, uniwersytet Paris VIII

Nieprzenikniony ciemny wiek?  /255

Trzęsienie ziemi, zaraza i nieustająca wojna  /259

Wyludnienie i degradacja obszarów wiejskich  /265

Siły zbrojne  /267

Opodatkowanie i prowincje  /274

Administracja centralna i ideologia cesarstwa  /277

Przysięgi i cesarzowa Irena  /279

Kultura, oczyszczenie i ruch przeciw bałwochwalstwu  /281

Odrodzenie Kościoła konstantynopolitańskiego  /287

Od czasów drugiego soboru powszechnego w Nicei (787) do obrad synodikonu prawosławia (843)  /290

Rozdział 6. Okres po obrazoburstwie (850-886)  /294

Shoun Tougher, starszy wykładowca historii starożytnej, Cardiff School of History and Archeology, uniwersytet w Candiff  /294

Wprowadzenie  /294

Polityka dworska w katach 842-867  /295

Polityka zagraniczna w latach 850-886  /299

Polityka dworska w latach 867-886  /303

Podsumowanie /306

Rozdział 7. Misje religijne  /307

Siergiej A. Iwanow, profesor literatury bizantyjskiej, Uniwersytet Moskiewski  

Wprowadzenie  /307

Misje finansowane przez państwo w epoce Justyniana  /308

Przerwa w działalności misjonarskiej  /314

Nasilenie działalności misjonarskiej w połowie IX wieku  /315

Misje do Alanów, Węgrów i Rusów  /320

Działalność misjonarska w późnym Bizancjum  /326

Rozdział 8. Sąsiedzi cesarstwa - Armenia (600-1045)  /330

T.W. Greenwood, wykładowca historii średniowiecznej, uniwersytet w St Andrews  

Wprowadzenie  /330

Niestabilność polityczna i wyznaniowa (591-661)  /333

Niepodległość i integracja pod panowaniem islamu (661-850)  /340

Armenia resurget Byzantium expectat (850-1045)  /346

Podsumowanie  /360

Rozdział 9. Konfrontacja z islamem - cesarze przeciw kalifom (641 - ok. 850)  /361

Waletr E. Kaegl, profesor historii, Uniwersytet Chicagowski  /

Wprowadzenie  /361

Granice konfliktu  /361

Mu`awija versus Konstans II - nacisk na Bizancjum  /365

Bizantyjska odpowiedź na przedłużające się ofensywy muzułmańskie - rola starszego strategoi  /373

Okres Abd al-Malika - muzułmańska konsolidacja i ponowne ofensywy  /376

Leon III, Konstantyn V i słabnące ofensywy muzułmańskie  /378

Budowanie Bagdadu przez Abbasydów i opłacanie dżihadu /380

Al-Mamun i Al-Mutasin  /383

Ułatwienie dżihadu - kontakty kulturalne i dyplomatyczne między Bizancjum a światem islamu  /385

Wnioski  /386

Rozdział 10. Bizancjum a perspektywy Zachodu  /388

Michael McCormick, profesor historii starożytnej Francis Goelet Legacy, Uniwersytet Harwardzki  

Wprowadzenie  /388

Bizancjum w okresie wczesnego średniowiecza jako przekształcony "Nowy Rzym"  /390

Handel między Bizancjum a Zachodem?  /397

Relacje polityczne i dyplomatyczne. Idee i realia  /400

Rzym jako "bizantyjska prowincja"  /401

Zagrożenia ze strony Longobardów  /404

Nastanie Franków i koronacja Karola Wielkiego  /406

Karolingowie w Italii, ambicje papieża na Bałkanach i odrodzenie Bizancjum  /410

Kontakty kulturalne między Bizancjum a Zachodem  /414

Wnioski  /420

Rozdział 11. Bizantyjska Italia (680-876)  /422

Thomas S. Brown, wykładowca historii, Uniwersytet Oksfordzki  

Bizantyjska Italia w 680 roku  /422

Ostatnie dziesięciolecia panowania Bizancjum  /425

Rok 751 i jego konsekwencje /429

Rzym i jego księstwo  /430

Egzarchat i Pentapolis  /435

Wenecja i Istria /439

Księstwo Neapolu  /442

Księstwa Kalabrii i Otranto  /444

Sycylia  /446

Sardynia  /448

Zakończenie  /448

Rozdział 12. Gospodarka okresu średniego Bizancjum (600-124)  /450

Mark Whittow, wykładowca historii nowożytnej, Uniwersytet Oksfordzki  

Wprowadzenie  /450

Gospodarka bizantyjska - od późnego antyku po rok 1204  /450

Dziedzictwo późnoantyczne  /452

"Ciemny wiek"  /455

Odrodzenie średniobizantyjskie  /457

Nadejście łacinników  /461

Interpretacja dowodów - wątpliwości i spory  /462

Kryzys późnoantyczny - "Kryzys? Jaki kryzys?"  /464

Ciemny wiek?  /468

Odrodzenie w okresie średniego Bizancjum - "feudalna rewolucja"?  /473

Rok 124 - bilans  /477

Glosariusz wybranych pojęć i osób  /479

Tablice genealogiczne i panujący władcy  /498

Bibliografia  /509

Zastosowane skróty  /509

Wykorzystane źródła  /509

Opracowania  /510

System skrótów przy tytułach dzieł  /510

Wykaz skrótów /512

Wykaz źródeł  /518

Wykaz rękopisów  /546

Opracowania /546

Opracowania ogólne w j. polskim  /546

Dzieła ogólne i często cytowane  /547

Opracowania część I (ok. 500 - ok. 700)  /551

Opracowania część II (ok. 700-1204)  /569

Prace niepublikowane  /613

Indeks osób  /614

Indeks geograficzny  /623