Bieżeństwo 1915. Zapomniani uchodźcy

Autorka:  Aneta Prymaka-Oniszk

Rok wydania: 2025

Liczba stron: 368

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 13,3 cm x 21,5 cm 

Wydanie IV

Lato 1915 roku. Armia rosyjska pod naporem wroga wycofuje się z Królestwa Polskiego i zachodnich krańców imperium. „Niemiec będzie babom cycki obcinał” – niesie się po wsiach. Spod Lublina, Chełma, Łomży, Ostrołęki, a nawet Warszawy obładowane wozy ruszają w głąb Rosji. Z obszarów na wschód od Białegostoku wyjeżdża niemal osiemdziesiąt procent mieszkańców. Wędrują w skwarze, bez wody i jedzenia. Niemieckie samoloty bombardują wojsko, nie szczędząc uciekinierów. Przy drogach zostają mogiły, część ciał leży niepogrzebana. Wybuchają epidemie. Masowo umierają dzieci.

Bieżeńcy – tak po rosyjsku nazywają uciekinierów carskie władze – są rozwożeni po całej Rosji. Gdy we wsiach gdzieś na Syberii czy nad Donem z trudem budują nowe życie, wybucha rewolucja, niszcząc pozostałe filary „odwiecznego porządku”: carską władzę i religię. Bieżeńcy znowu ruszają w drogę, teraz w drugą stronę, do odrodzonego państwa polskiego. Powrót przynosi kolejne „końce świata”.

Z terenu Polski wyjechać mogły ponad dwa miliony osób, ale o bieżeństwie milczą podręczniki. Opowieść ocalają potomkowie bieżeńców. To historia, którą można opowiadać z wielu perspektyw: ludzi postawionych w ekstremalnej sytuacji, chłopów, których świat ginie na ich oczach, wreszcie – uchodźców, uciekinierów, ofiar kolejnych wojen.

(opis wydawcy)

Spis treści: 

Wojna  /17

Wyjeźdżajcie!  /31

Utrata i samotność  /70

My, bieżeńcy  /108

 W pociągu  /130

Matuszka Rossija  /158

Rewolucja  /204

Powrót  /222

Hoły kamień  /259

W nowej ojczyźnie  /289

Nowe życie  /314

To, co zostało  /343

Podziękowania  /355

Bibliografia  /357

Źródła fotografii /365