Armia Komendanta. Związek Strzelecki na Lubelszczyźnie w drugiej Rzeczypospolitej

Autor: Paweł Wrona

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 464

Okładka: twarda

Format: 17,0 cm x 25,0 cm

Seria: Monografie t. 146

Związek Strzelecki przeszedł długą drogę od nielicznego, kruchego stowarzyszenia po niemal półmilionową organizację paramilitarną, realizującą coraz ambitniejsze cele edukacyjne. Codzienne życie strzeleckie toczyło się w różnych miejscowościach całego kraju, zarówno w niewielkich wsiach, jak i w miejskich osiedlach. Każde z tych miejsc miało swoją lokalną specyfikę i liderów, często związanych z ważnymi epizodami w historii Polski.

Książka Pawła Wrony pokazuje organizację i działalność Związku Strzeleckiego na Lubelszczyźnie, wskazuje, co wyróżniało tamtejsze środowiska strzeleckie i jaki był ich wkład w dorobek Strzelca w okresie międzywojennym.

(opis Wydawcy)

Spis treści:

Wstęp  /9

1. „Siwy strzelca strój...” Historia i tradycja strzelecka jako uwarunkowania pracy strzeleckiej (1908–1939)   /15

Geneza organizacji młodzieżowych w Europie  /15

Pierwsze polskie organizacje młodzieżowe  /16

Związek Walki Czynnej  /19

Organizacje strzeleckie przed I wojną światową   /22

Związki Strzeleckie – próba reewaluacji   /22

Polskie Drużyny Strzeleckie   /26

Szkolenie  /27

Umundurowanie i ekwipunek  30/

Polityczna apolityczność   /32

Poczucie odrzucenia – zalążek elitaryzmu   /34

I Kompania, I Batalion i 1 Pułk. Strzelecki okres Legionów  /36

Strzelcy w czasie I wojny światowej   /38

Związek Strzelecki w dwudziestoleciu międzywojennym  /40

Europejski kontekst powstania i funkcjonowania tradycji strzeleckiej   /44

2. „Każdy żołnierz obywatelem, każdy obywatel żołnierzem”. Ideologia strzelecka w teorii i praktyce – zarys problematyki   /49

Ideologia czy etos?   /49 

Kult irredenty   /51

Idee republikańskie – obywatele pod bronią   /53

Ideologia państwowa  /61

Apolityczność   /63

Idea wodzostwa – Piłsudski jako suweren  /64

Nietypowy militaryzm   /68

Protomedia jako przekaźniki ideologii strzeleckiej  /71

Działalność propagandowa /75

Strzelecki system propagandowy   /77

3. „Strzelcy maszerują...” Struktury i organizacja Strzelca na Lubelszczyźnie   /82

Dualny charakter władz organizacji. Kadry strzeleckie   /82

Początki działalności   /87

Władze okręgowe  /90

Władze obwodowe  /101

Władze powiatowe  /110

Oddział akademicki ZS przy Katolickim Uniwersytecie Lubelskim  /124

Strzelczynie – Przysposobienie Wojskowe Kobiet, Praca Kobiet   /130

Orlęta Związku Strzeleckiego   /138

Przysposobienie Wojskowe Konne – Krakusi ZS   /141

Finanse organizacji i działalność gospodarcza  /144

Mikrostruktury organizacyjne – oddziały i członkowie  /152

Liczebność ZS na Lubelszczyźnie  /155

4. Szkolenie żołnierza, wychowanie obywatela. Praca szkoleniowo-wychowawcza w Związku Strzeleckim   /165

Kadry instruktorskie   /165

Kursy i obozy szkoleniowe   /170

Przysposobienie wojskowe   /174

Wychowanie fizyczne i sport  /188

Wychowanie obywatelskie i praca kulturalno-oświatowa   /200

Przysposobienie zawodowe rolnicze   /216

Strzelecki system wychowawczy   /223

Efekty strzeleckiej działalności wychowawczej  /232

5. „Organizacja par excellence społeczna”. Społeczny aspekt działalności Strzelca i jego relacje z władzą państwową oraz jej agendami   /236

Praca strzelecka jako oddziaływanie społeczne – wydarzenia i akcje społeczne  /236

Towarzystwa przyjaciół Związku Strzeleckiego i koła przyjaciół Strzelca  /242

Państwowy Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego  /244

Administracja państwowa   /247

Samorząd   /253

Wojsko   /256

Nauczyciele i władze oświatowe  /260

Organizacje proobronne i zrzeszające byłych wojskowych  /263

Organizacje wychowania fizycznego, przysposobienia wojskowego i harcerstwo  /266

Organizacje młodzieżowe  /269

Policja Państwowa  /272

Straż Pożarna  /272

Sprawy wyznaniowe  /273

Mniejszości narodowe  /278

Związek Strzelecki jako żandarmeria   /281

6. „Demokratyczna armia Komendanta”. Związek strzelecki wobec oddziaływań politycznych  /287

Trudna apolityczność. Sympatie polityczne w szeregach ZS na tle ogólnopolskich przemian ideowo-politycznych   /287

Strzelcy politycy  /314

Między służbą a prywatą  /316

Epilog. Strzelcy po 1939 r.   /325

Działania obronne w 1939 r.  /325

Od konspiracji do konspiracji   /327

Martyrologia i losy powojenne   /329

Zakończenie   /330

Aneksy   /334

Lista oddziałów i pododdziałów ZS na Lubelszczyźnie   /334

Dane dotyczące wpływów politycznych poszczególnych ugrupowań w ZS w 1927 r.   /385

Wykaz skrótów  /386

Wykaz tabel  /389

Bibliografia  /390

Indeks osobowy  /414