Archiwum Rządu Obrony Narodowej Wincentego Witosa (1920-1921), tom 1

Redakcja naukowa: Marian Marek Drozdowski

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 335

Okładka: twarda

Format: 17,00 cm x 24.00 cm

 

Publikacja zawiera wybór dokumentów wraz z omówieniami będących zapisem działalności koalicyjnego Rządu Obrony Narodowej Wincentego Witosa i Ignacego Daszyńskiego, powołanego przez Naczelnika Państwa 24 lipca 1920 r. Archiwum adresowane jest przede wszystkim do młodzieży studenckiej i szkół średnich, oficerów- wychowawców Wojska Polskiego, instruktorów harcerskich i Sokolich, duszpasterzy pracujących przede wszystkim z młodzieżą, działaczy kultury i instytucji samorządowych, pracowników mediów i szerokiego grona miłośników historii. Tom pierwszy zawiera dokumenty związane z działalnością Naczelnika Państwa, Rady Obrony Państwa, Prezydium Rządu wraz z jego głównymi resortami. Publikacja powstała z inicjatywy Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego.

Spis treści: 

Słowo wstępne Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego  /5 

Wstęp redakcyjny   /7

Podziękowania   /10

Część I

Działalność Naczelnika Państwa i Rady Obrony Państwa – wstęp i oprac. Marian Marek Drozdowski  /11

1. Ustawa o utworzeniu Rady Obrony Państwa   /13 

2. Odezwa Rady Obrony Państwa (fragment)   /15 

3. Reakcja Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego na decyzje konferencji w Spa w sprawie Polski narzucone premierowi Władysławowi Grabskiemu, w opinii Eugeniusza Kwiatkowskiego   /16 

4. Posiedzenie Rady Obrony Państwa. Uchwalenie votum zaufania dla Naczelnika Państwa i Naczelnego Wodza   /17 

5. Dwa posiedzenia Rady Obrony Państwa z informacją o zmianach w Naczelnym Dowództwie, propozycji rokowań pokojowych i rozpoczęciu starań o powołanie rządu koalicyjnego   /18 

6. List Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego do papieża Benedykta XV w sprawie kanonizacji bł. Andrzeja Boboli    /19 

7. Dwunaste posiedzenie Rady Obrony Państwa   /20 

8. Protokół czternastego posiedzenia Rady Obrony Państwa   /22 

9. Dokumenty Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego w sprawie Bitwy Warszawskiej   /27 

10. Rozkaz operacyjny Dowództwa Frontu Północnego o Bitwie Warszawskiej   /32 

11. Rozkaz operacyjny Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego o ofensywie Frontu Środkowego  /34 

12. Opinia gen. Maxime Weyganda o pierwszych dniach ofensywy Grupy Operacyjnej Naczelnego Wodza J. Piłsudskiego   /37 

13. Protokół szesnastego posiedzenia Rady Obrony Państwa   /38 

14. Odezwa Naczelnika Państwa do Ludu Polski   /44 

15. Osiemnaste posiedzenie Rady Obrony Państwa   /45 

16. Rada Obrony Państwa do żołnierzy   /47 

17. Wywiad Józefa Piłsudskiego dla korespondenta „Le Temps”   /49 

18. Dziewiętnaste posiedzenie Rady Obrony Państwa (fragment)  /51 

19. Dwudzieste posiedzenie Rady Obrony Państwa   /53 

20. Konferencja Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego z dowódcami 2. Armii gen. Edwardem Śmigłym-Rydzem i 4. Armii gen. Leonardem Skierskim  /58 

21. Dwudzieste czwarte posiedzenie Rady Obrony Państwa   /59 

22. Informacja o wkroczeniu wojsk gen. Lucjana Żeligowskiego do Wilna   /66 

23. Przemówienie J. Piłsudskiego po udekorowaniu oficerów francuskich orderem Virtuti Militari  /67 

24. Przemówienie J. Piłsudskiego na obiedzie wydanym dla oficerów francuskich udekorowanych orderem Virtuti Militari   /68 

25. Odpowiedź J. Piłsudskiego na demarche w sprawie Wilna przedstawicieli Francji i Anglii   /69 

26. Rozkaz Naczelnego Wodza na zakończenie działań wojennych   /70 

27. Pożegnanie przez Naczelnego Wodza wojska Ukraińskiej Republiki Ludowej   /72 

28. Przemówienie J. Piłsudskiego z okazji otrzymania obywatelstwa honorowego miasta Łodzi   /73

29. List Józefa Piłsudskiego do gen. Tadeusza Rozwadowskiego, który kończył służbę jako szef Sztabu Generalnego (fragment)  /74

30. Przemówienie Naczelnego Wodza na obiedzie żołnierskim w Ogrodzie Saskim w Warszawie  /75

31. List Naczelnika Państwa do Pana Wincentego Witosa, Prezydenta Ministrów w Warszawie  /76

32. Przemówienie Naczelnika Państwa do dziennikarzy państw bałtyckich   /77

33. Pismo Józefa Piłsudskiego do harcerzy   /78

34. Dekret Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego o przyznaniu Wincentemu Witosowi Orderu Orła Białego   /79

35. Wizyta Marszałka Józefa Piłsudskiego na Jasnej Górze, według informacji „Tygodnika Ilustrowanego”   /8011

Część II

Wystąpienia Prezesa Rady Ministrów Wincentego Witosa – wstęp i oprac. Janusz Gmitruk i Mateusz Ratyński    /81

1. List prezesa PSL „Piast” Wincentego Witosa do Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego  /83

2. Oświadczenie prezesa PSL „Piast” Wincentego Witosa w sprawie formowania rządu  /84

3. Odezwa prezesa PSL „Piast” Wincentego Witosa pt. Do braci chłopów  /86

4. Exposé premiera Wincentego Witosa wygłoszone na forum Sejmu Ustawodawczego  /88

5. Odezwa premiera Wincentego Witosa pt. Do wszystkich pp. Urzędników i funkcjonariuszy państwowych   /90

6. Fragment protokołu Rady Ministrów w sprawie propozycji rozejmowych  /92

7. Przemówienie premiera Wincentego Witosa podczas uroczystego posiedzenia Rady Miasta Lwowa  /93

8. Odezwa premiera Wincentego Witosa skierowana do mieszkańców Warszawy  /95

9. Odezwa premiera Wincentego Witosa skierowana do żołnierzy Wojska Polskiego   /96

10. Raport Oskara Haleckiego, delegata Biura Propagandy Zagranicznej  Prezydium Rady Ministrów przy Sekretariacie Generalnym Ligi Narodów, dla Ignacego Daszyńskiego (fragment)   /98

11. Przemówienie premiera Wincentego Witosa wygłoszone na wiecu chłopskim w Tarnowie  /99

12. Informacja o powołaniu Biura Propagandy Zagranicznej przy Prezydium Rady Ministrów, z inicjatywy Ignacego Daszyńskiego   /102

13. Artykuł belgijskiego dziennika socjaldemokratycznego „Le Peuple” o roli Ignacego Daszyńskiego w Rządzie Obrony Narodowej Wincentego Witosa pt. Rzecz o Polsce i bolszewickie zamierzenia (fragment)    /103

14. Fragment przemówienia premiera Wincentego Witosa podczas spotkania z mieszkańcami Tczewa  /104

15. Fragment przemówienia premiera Wincentego Witosa podczas spotkania z mieszkańcami Starogardu  /105

16. Fragment przemówienia premiera Wincentego Witosa podczas spotkania z mieszkańcami Lipna  /106

17. Raport Szymona Askenazego, delegata Biura Propagandy Zagranicznej Prezydium Rady Ministrów w Londynie dla Ignacego Daszyńskiego (fragment)   /107

18. Przemówienie premiera Wincentego Witosa na forum Sejmu Ustawodawczego  /108

19. Przemówienie premiera Wincentego Witosa na forum Sejmu Ustawodawczego dotyczące Wilna i Wileńszczyzny   /116

20. Przemówienie premiera Wincentego Witosa na forum Sejmu Ustawodawczego dotyczące ratyfikacji umowy o pokoju preliminarnym i rozejmie zawartym w Rydze   /118

21. Opinia Ignacego Daszyńskiego o zachowaniach prawicowej opozycji wobec Józefa Piłsudskiego i popierającego go obozu politycznego (fragment)   /120

22. List premiera Wincentego Witosa do ministra rolnictwa i dóbr państwowych Juliusza Poniatowskiego   /121

23. Przemówienie Wincentego Witosa na forum Sejmu Ustawodawczego dotyczące plebiscytu na Górnym Śląsku  /124

24. Przemówienie premiera Wincentego Witosa w Teatrze Wielkim w Warszawie informujące o podpisaniu traktatu ryskiego  /126

25. Odezwa premiera Wincentego Witosa skierowana do żołnierzy Wojska Polskiego  /128

26. Informacja o stosunku kierownictwa PPS na czele z Ignacym Daszyńskim do sprawy Górnego Śląska  /130

27. Krytyka polityki Ignacego Daszyńskiego i jego zwolenników za udział w koalicyjnym Rządzie Obrony Narodowej Wincentego Witosa na XVIII Kongresie PPS  /131

Część III

Działalność Prezydium Rządu i jego głównych resortów – wstęp i oprac. Adam Grzegorz Dąbrowski  /133

1.Akt powołania rządu Wincentego Witosa (Rządu Obrony Narodowej)  /135

2.Komunikat prasowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Uchodźcy w kwestii zapewnienia opieki dla uchodźców z terenów kresów wschodnich    /137

3. Apel Redakcji „Kuriera Warszawskiego” w kwestii poparcia subskrypcji Pożyczki Odrodzenia Polski  /138

4. Komunikat Referatu Prasowego Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej Opieka nad żołnierzami i uchodźcami, w kwestii organizacji punktów żywieniowych dla żołnierzy, przekazany do Prezydium Rady Ministrów celem opublikowania na łamach „Monitora Polskiego”   /139

5. Komunikat prasowy Ministerstwa Rolnictwa i Dóbr Państwowych w sprawie utworzenia przez pracowników Ministerstwa koła opieki nad żołnierzami   /141

6. Informacja prasowa Ministerstwa Rolnictwa i Dóbr Państwowych w sprawie prowadzenia na wsi akcji propagandowej, zachęcającej do wstępowania w szeregi Wojska Polskiego   /142

7. Komunikat prasowy Ministerstwa Zdrowia Publicznego Kursy dla sanitariuszy, w kwestii organizacji kursów szkoleniowych dla sanitariuszy i sanitariuszek   /143

8. Komunikat prasowy Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej Dla żołnierzy i uchodźców, w kwestii organizacji punktów żywieniowych dla żołnierzy i uchodźców cywilnych   /144

9. Instrukcja Rady Ministrów w kwestii ewakuacji urzędów cywilnych  /145

10. Ramowa instrukcja Centralnej Komisji Ewakuacyjnej w sprawie ewakuacji z Warszawy centralnych i lokalnych urzędów administracji państwowej   /149

11. Ramowa instrukcja postępowania na wypadek ewakuacji z Warszawy centrali Ministerstwa Aprowizacji   /152

12. Pismo okólne Ministra Skarbu w sprawie zbiórki przez pracowników warszawskich urzędów państwowych darów dla żołnierzy   /153

13. Komunikat komórki prasowej Ministerstwa Zdrowia Publicznego w sprawie powrotu do pracy lekarzy i urzędników resortu, przekazany do Prezydium Rady Ministrów celem opublikowania na łamach prasy centralnej i lokalnej   /154

14. Komunikat prasowy Prezydium Rady Ministrów, w kwestii utworzenia Urzędu Propagandy Wewnętrznej  /155

15. Komunikat Referatu Prasowego Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej Stacje opiekuńcze dla żołnierzy, w kwestii organizacji pomocy żywnościowej dla żołnierzy i uchodźców cywilnych, przekazany do Prezydium Rady Ministrów celem opublikowania na łamach „Monitora
Polskiego”   /156

16. Sprawozdanie z przebiegu spotkania delegatów komitetów okręgowych Polskiej Partii Socjalistycznej z uczestnikami polsko-sowieckich rozmów pokojowych w sierpniu 1920 r. w Mińsku  /158

17. Projekt ustawy o reformie rolnej Juliusza Poniatowskiego – ministra rolnictwa na terenach okupowanych przez Armię Czerwoną według relacji Wincentego Witosa   /161

18. Komunikat prasowy Ministerstwa Skarbu Polska Pożyczka Dolarowa, w kwestii subskrypcji Pożyczki przez Polaków zamieszkałych w Stanach Zjednoczonych Ameryki   /162

19. Komunikat Prezydium Rady Ministrów o wizycie premiera Wincentego Witosa, ministra spraw wewnętrznych Leopolda Skulskiego i ministra byłej Dzielnicy Pruskiej Władysława Kucharskiego naPomorzu  /163

20. Komunikat prasowy Ministerstwa Spraw Wojskowych Konferencja wojskowa w Poznaniu, dotycząca aktualnej sytuacji na terenach byłego zaboru pruskiego  /168

21. Dekret Naczelnika Państwa w sprawie karania dezerterów i osób uchylających się od służby wojskowej   /171

22. Sprawozdanie z działalności Ministerstwa Sprawiedliwości w okresie od 24 lipca do połowy września 1920 r.   /172

23. Sprawozdanie z działalności Ministerstwa Aprowizacji w okresie od 24 lipca do połowy września 1920 r.   /175

24. Sprawozdanie z działalności Ministerstwa Przemysłu i Handlu w okresie od 24 lipca do połowy września 1920 r.   /180

25. Sprawozdanie z działalności Ministerstwa Spraw Wojskowych w okresie od 24 lipca do 20 września 1920 r.  /184

26. Wypowiedź Ignacego Daszyńskiego dla „Le Temps” – dziennika francuskiego centrum  /188

27. Sprawozdanie z działalności Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w okresie od 24 lipca do połowy września 1920 r.  /189

28. Relacja Wincentego Witosa o sytuacji w rolnictwie  /191

29. Obwieszczenie Ministerstwa Skarbu w sprawie subskrypcji Państwowej Pożyczki Premiowej   /192

30. Komunikat prasowy Ministerstwa Spraw Wojskowych Demobilizacja armii gen. Hallera, dementujący pogłoski dotyczące sytuacji tej jednostki wojskowej   /194

31. Komunikat prasowy Ministerstwa Spraw Wojskowych Minister wojny o demobilizacji, w kwestii organizacji i przebiegu demobilizacji armii polskiej   /197

32. Komunikat prasowy Ministerstwa Spraw Wojskowych Wstrzymanie zaciągu ochotniczego, w kwestii wstrzymania zaciągu do ochotniczych jednostek wojskowych   /201

33. Komunikat prasowy Ministerstwa Robót Publicznych Gdynia współzawodniczką Gdańska, w kwestii decyzji o budowie portu morskiego w Gdyni    /202

34. Komunikat Prezydium Rady Ministrów o wizycie premiera Wincentego Witosa i ministra spraw wewnętrznych Leopolda Skulskiego na Wołyniu   /204

35. Komunikat Referatu Prasowego Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej Demobilizacja armii, w kwestii organizacji demobilizacji armii, przekazany do Prezydium Rady Ministrów celem opublikowania na łamach „Monitora Polskiego”   /206

36. Sprawozdanie z organizacji i przebiegu leczniczych kolonii letnich w Rabce i Darkovie dla dzieci i młodzieży szkolnej ze Śląska Cieszyńskiego latem 1920 r.   /208

37. Ramowy program polityki finansowej i gospodarczej państwa polskiego na okres powojenny 210 /

Część IV

Polityka zagraniczna Rządu Obrony Narodowej – wstęp i oprac. Wojciech Materski  /217

1. Deklaracja Rady Najwyższej Głównych Mocarstw Sprzymierzonych i Stowarzyszonych w sprawie wschodnich granic Polski   /219

2. Protokół tajnego posiedzenia Rady Ministrów RP w kwestii warunków przystąpienia do pertraktacji pokojowych z bolszewikami   /221

3. Umowa polityczno-wojskowa między rządem Rzeczypospolitej Polskiej a rządem Ukraińskiej Republiki Ludowej (Umowa Warszawska)  /224

4. Z przemówienia premiera Władysława Grabskiego na 156. Posiedzeniu Sejmu Ustawodawczego RP  /226

5. Odezwa Naczelnika Państwa i Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego do społeczeństwa polskiego  /227

6. Depesza ministra spraw zagranicznych RP Eustachego Sapiehy do przewodniczącego delegacji RP na konferencję w Spa Stanisława Patka nt. celowości pośrednictwa Ententy w zawarciu pokoju z bolszewikami   /228

7. Układ zawarty przez premiera rządu RP Władysława Grabskiego z przedstawicielami rządów  w sprawie ich pośrednictwa w rozejmie z bolszewikami   /229

8. Z instrukcji ministra spraw zagranicznych RP Eustachego Sapiehy dla placówek dyplomatycznych RP nt. warunków narzuconych Rzeczpospolitej w Spa   /230

9. Nota ministra spraw zagranicznych RP Eustachego Sapiehy do komisarza ludowego spraw zagranicznych RSFRR Georgija Cziczerina z propozycją rozejmu i rozpoczęcia rokowań pokojowych  /232

10. Z listu przedstawiciela MSZ RP Erazma Piltza do delegata RP przy Radzie Ambasadorów Ignacego Paderewskiego w sprawie projektu zorganizowania konferencji polsko-czeskiej celem rozpatrzenia kwestii spornych   /233

11. Oświadczenie członka Rady Obrony Państwa premiera Rządu Obrony Narodowej Wincentego Witosa na 166. posiedzeniu Sejmu Ustawodawczego RP   /234

12. Fragment sprawozdania członka francusko-brytyjskiej Misji Międzysojuszniczej w Polsce gen. Percy’ego Radcliff e’a o spotkaniu z kierownictwem Rządu Obrony Narodowej   /235

13. Fragment protokołu posiedzenia Rządu Obrony Narodowej dotyczący propozycji rozejmu z bolszewikami   /236

14. Fragment protokołu posiedzenia Rządu Obrony Narodowej dotyczący instrukcji dla delegacji RP na rokowania rozejmowe z bolszewikami   /237

15. Depesza p.o. wiceministra spraw zagranicznych RP Władysława Wróblewskiego do ministra spraw zagranicznych RP Eustachego Sapiehy nt. przebiegu spotkania delegacji rozejmowych Polski i Rosyjskiej SFRR w Baranowiczach  /239

16. Depesza p.o. wiceministra spraw zagranicznych RP Władysława Wróblewskiego do ministra spraw zagranicznych RP Eustachego Sapiehy nt. przebiegu spotkania delegacji rozejmowych Polski i Rosyjskiej   /241

17. Fragment sprawozdania członka Misji Międzysojuszniczej w Polsce gen. Percy’ego Radcliff e’a o Narodowej  /242

18. Odezwa Rady Ministrów RP do Narodu Polskiego   /244

19. Nota ministra spraw zagranicznych RP Eustachego Sapiehy do komisarza ludowego spraw zagranicznych RSFRR Georgija Cziczerina o gotowości wysłania delegacji na rokowania pokojowe do Mińska    /246

20. List przedstawiciela MSZ RP Erazma Piltza do Ignacego Jana Paderewskiego, delegata RP przy Radzie Ambasadorów, w kwestii natychmiastowej pomocy wojskowej Ententy   /248

21. Z listu przedstawiciela MSZ RP Erazma Piltza do ministra spraw zagranicznych Eustachego Sapiehy w kwestii ewentualnego przymierza z Węgrami i Rumunią   249

22. Z deklaracji przedstawionej przez przewodniczącego delegacji RP Jana Dąbskiego na posiedzeniu plenarnym konferencji pokojowej    /250

23. Odezwa Naczelnika Państwa i Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego do społeczeństwa polskiego   /252

24. Z oświadczenia Jana Dąbskiego, przewodniczącego delegacji RP na rokowania rozejmowe z bolszewikami, złożonego na plenarnym posiedzeniu konferencji w Mińsku w odpowiedzi na sowiecką propozycję zasad rozejmu i preliminariów pokojowych   /253

25. Z raportu posła RP w Paryżu Maurycego Zamoyskiego do ministra spraw zagranicznych RP Eustachego Sapiehy w sprawie granic wschodnich państwa   /255

26. Deklaracja premiera RP Wincentego Witosa w związku z polsko-sowieckimi rokowaniami rozejmowymi w Mińsku   /257

27. Naczelnik Państwa Józef Piłsudski o warunkach podpisania pokoju z Rosją bolszewicką   /258

28. Fragment protokołu Rady Obrony Państwa dotyczący sytuacji w stosunkach
z Litwą   /259

29. Z instrukcji ministra spraw zagranicznych RP Eustachego Sapiehy do placówek dyplomatycznych RP o międzynarodowym kontekście polsko-sowieckich rokowań pokojowych   /260

30. Fragment wytycznych Rady Obrony Państwa dla delegacji RP na konferencję pokojową z bolszewikami w Rydze   /264

31. Depesza posła RP w Estonii Leona Wasilewskiego do Komisariatu Ludowego Spraw Zagranicznych Rosyjskiej SFRR z warunkami rozejmu polsko-sowieckiego  /267

32. Fragment wspomnień Jana Dąbskiego, przewodniczącego Delegacji RP na konferencję pokojową z bolszewikami w Rydze, dotyczący załamania się koncepcji federacyjnej   /268

33. Z przemówienia członka Rady Obrony Państwa premiera Wincentego Witosa   /269

34. Fragment wspomnień Jana Dąbskiego, przewodniczącego Delegacji  RP na konferencję pokojową z bolszewikami w Rydze, dotyczący dyskusji wokół przynależności Mińszczyzny   /270

35. Fragment wspomnień członka Delegacji RP na konferencję pokojową  Stanisława Grabskiego nt. dyskusji wokół przynależności Mińszczyzny   /271

36. Z wystąpienia Jana Dąbskiego, przewodniczącego Delegacji RP na konferencję pokojową z bolszewikami w Rydze, na posiedzeniu Komisji Głównej   /274

37. Umowa polsko-litewska w sprawie ustanowienia tymczasowego modus vivendi do czasu ostatecznego uregulowania stosunków wzajemnych  /276

38. Instrukcja Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP dla polskich przedstawicieli dyplomatycznych zawierająca wytyczne polityki wschodniej Rządu Obrony Narodowej   /279

39. List ministra spraw zagranicznych RP Eustachego Sapiehy do przewodniczącego
Delegacji RP na konferencję pokojową z bolszewikami Jana Dąbskiego w związku z podpisaniem preliminariów pokojowych   /281

40. Fragmenty Umowy o preliminariach pokojowych oraz Umowa o rozejmie, zawarta między Polską a Rosyjską SFRR i Ukraińską SRR   /282

41. Dekret gen. Lucjana Żeligowskiego dotyczący organizacji władzy na Litwie Środkowej   /287

42. Fragment Diariusza Kazimierza Świtalskiego dotyczący francusko-brytyjskiego demarché wobec tzw. buntu gen. Lucjana Żeligowskiego   /288

43. Fragment Dziennika Michała Römera dotyczący reakcji Rządu Obrony Narodowej na tzw. wypadki wileńskie  /290

44. Komunikat Przewodniczącego Komisji Spraw Zagranicznych Sejmu Ustawodawczego Stanisława Grabskiego w sprawach bieżącej polityki zagranicznej   /291

45. Postanowienie Konferencji Ambasadorów w sprawie Wolnego Miasta Gdańska   /293

46. Konwencja między Polską a Wolnym Miastem Gdańskiem (fragmenty)   /295

47. Fragment listu Jana Dąbskiego, przewodniczącego Delegacji RP na konferencję pokojową z bolszewikami w Rydze, do ministra spraw zagranicznych RP Eustachego Sapiehy, dotyczący kwestii ratyfikacji rozgraniczenia polsko-sowieckiego   /297

48. Telegram delegata RP przy Lidze Narodów Ignacego Paderewskiego do Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w kwestii plebiscytu na terenach spornych między Polską a Litwą   /298

49. Z listu Jana Dąbskiego, przewodniczącego Delegacji RP na konferencję pokojową z bolszewikami w Rydze, do premiera Rządu Obrony Narodowej Wincentego Witosa w kwestii ewentualnej korekturygranicy polsko-sowieckiej   /299

50. List Kazimierza Świtalskiego, sekretarza Naczelnika Państwa, do Ministerstwa Spraw Zagranicznych z opinią Józefa Piłsudskiego w sprawie żądania Ligi Narodów zredukowania wojsk Litwy Środkowej  /301

51. Umowa polityczna między Rzecząpospolitą a Francją   /303

52. Konwencja o przymierzu odpornym między Rzeczpospolitą Polską a Królestwem Rumunii  /304

53. Fragment listu Jana Dąbskiego, przewodniczącego Delegacji RP na rokowania pokojowe z bolszewikami w Rydze, do ministra spraw zagranicznych RP Eustachego Sapiehy o stanie prac nad traktatem definitywnym   /306

54. Fragment Diariusza Kazimierza Świtalskiego dotyczący stanowiska Rządu Obrony Narodowej w kwestii Wileńszczyzny  /309

55. Traktat pokoju między Polską a Rosją i Ukrainą (fragmenty)  /310

56. Z informacji Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP dla polskich placówek dyplomatycznych o sytuacji na Górnym Śląsku  /314

57. Fragment protokołu posiedzenia Rządu Obrony Narodowej dotyczący udziału Polski w międzynarodowej akcji pomocy ludności okręgów Rosji dotkniętych głodem (wraz z załącznikiem)  /315

58. Uchwała Rządu Obrony Narodowej o finansowaniu polskiej akcji oświatowej na utraconych ziemiach kresowych wraz z wnioskiem uzasadniającym   /316

Indeks osób   /317

Indeks nazw miejscowych   /321