Archeologia kamieni symbolicznych. Od skały macierzystej do dziedzictwa przodków

Autor: Jacek Woźny

Rok wydania: 2014

Liczba stron: 400

Okładka: twarda

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Uwagi - brzegi stron zabrudzone

Według recenzentów największa wartość najnowszej książki Jacka Woźnego wynika z zastosowania przez Autora interpretacji ukazującej zwrotny mechanizm symbolizacyjny. Znaczenia poszczególnych klas zabytków kamiennych są tu nie tylko wypadkową założeń mitologicznych danej epoki, ale służą też oznaczaniu sensów nowych, wywołanych przez zmiany zachodzące w poszczególnych okresach.

Spis treści:

Wstęp. Prolegomena do badań kamieni symbolicznych    /9

Rozdział 1. Archeologia wierzeń i symboli religijnych     /15 

1.1. Przesłanki badania religii archaicznych    /15 

1.2. Zagadnienia metodologiczne     /18 

1.3. Klasyfikacja archaicznych systemów mitologicznych    /22 

1.3.1. Mitologia łowców    /22 

1.3.2. Mitologia rolników    /29 

1.3.3. Mitologia miejska     /38 

1.3.4. Mitologia osiowa     /46 

1.4. Przemiany systemów mitologicznych     /56 

Rozdział 2. Dzieje i metody badań nad kamieniami symbolicznymi    /58 

2.1. Pomniki, miejsca pamięci i domeny symboliczne    /58 

2.1.1. Pomniki     /59

2.1.2. Miejsca pamięci     /64

2.1.3. Domeny symboliczne     /65

2.2. Systematyki kamieni symbolicznych w aspekcie chronologicznym    /67

2.3. Poglądy na temat kamieni symbolicznych w nauce i tradycji kulturowej    /78

Rozdział 3. Kamień macierzysty (petra genitrix)

Symbolika kamienia w paleolicie i mezolicie    /101

3.1. Preegzystencja w kamieniu     /101

3.2. Narzędzia i skamieliny    /108

3.3. Minerały i barwniki    /115

3.4. Ryty ożywiające ściany skalne    /118

3.5. Magiczne otoczaki i płytki kamienne    /123

3.6. Świadectwa symboliki kamienia w okresie mitologii łowców na ziemiach polskich   /130

Rozdział 4. Kamień przodków. Symbolika skał i minerałów w neolicie   /135

4.1. Narodziny telluryczne. Przemiany religijne od animizmu do antropomorfizmu na tle mitów i języka społeczeństw agrarnych    /135

4.2. Monolity i inne kamienne obiekty kultowe w epoce mitologii rolników   /143

4.3. Faktury i ornamenty neolitycznych kamieni kultowych   /157

4.4. Żarna, rozcieracze i płyty szlifierskie na tle witalnej symboliki kamieni    /168

4.5. Barwniki mineralne i skamieniałości w rytuałach neolitycznych    /173

Rozdział 5. Symbolika kamieni w epoce brązu

Od antropomorfizmu do kultu heroicznego    /183

5.1. Demiurgowie, górnicy, kowale i herosi na tle języka i mitologii epoki brązu    /183

5.2. Kamienie ofiarne i monolity kultowe    /191

5.2.1. Kamienie ofiarne    /196

5.2.2. Monolity antropomorficzne i wizerunki naskalne    /209

5.3. Przedmioty kamienne w rytuałach pogrzebowych   /215

5.3.1. Eschatologiczna symbolika żaren i rozcieraczy    /215

5.3.2. Rillensteine i gładziki w obrzędach pogrzebowych społeczeństw epoki brązu   /220

5.3.3. Metamorficzne relacje ognia i krzemienia w czasach ciałopalenia zwłok   /227

5.4. Barwniki mineralne i skamieniałości w rytuałach społeczeństw epoki brązu    /231

5.4.1. Ochra w obrzędach pogrzebowych epoki brązu    /231

5.4.2. Skamieliny z cmentarzysk epoki brązu   /235

Rozdział 6. Symbolika kamieni w epoce żelaza. Od tradycji osiowej do religijności ludowej    /238

6.1. Od mitologii epoki osiowej do tradycyjnej symboliki kamienia    /238

6.2. Monolity antropomorficzne w starożytności i średniowieczu na tle ówczesnych przemian światopoglądowych    /245

6.3. Stele kamienne i monumenty upamiętniające zmarłych    /275

6.4. Kamienie kultowe z zagłębieniami i znakami     /285

6.5. Głazy i kamienie ofiarne     /305

6.6. Magia przedmiotów kamiennych i skamielin – pomiędzy symboliką eschatologiczną a apotropeizmem    /319

Rozdział 7. Symbolika kamieni w światopoglądzie nowożytnym    /329

7.1. Trwałość i zmiana symboliki kamieni w nowożytności na tle socjoregulacyjnej teorii kultury     /329

7.2. Kamienie symboliczne w tradycyjnej religii i magii ludowej     /331

7.3. Kamienne miejsca ceremonialne w ideologii nazizmu    /342

7.4. Kamienne miejsca pamięci Holocaustu    /356

Zakończenie. Palimpsestowa natura kamieni symbolicznych w miejscach kultowych    /359

Bibliografia    /367

Zusammenfassung    /396