Antroponimia Tatarów litewsko-polskich w przekroju historycznym

Autorka: Lenarda Dacewicz

Rok wydania: 2012

Liczba stron: 259

Okładka: miękka

Format: 14,5 cm x 20,5 cm

Tatarzy litewsko-polscy od ponad sześciu wieków całkowicie związali swoje losy z losami przybranej ojczyzny, początkowo Wielkiego Księstwa Litewskiego, następnie Rzeczpospolitej. Ich dziedzictwo kulturowe w postaci nazewnictwa osobowego jest cząstką kultury historycznego polsko-litewsko-wschodniosłowiańskiego pogranicza, którą warto badać i opisywać.

Przedmiotem uwagi niniejszego projektu jest proces kształtowania się nazwisk Tatarów litewsko-polskich, ich analiza semantyczna, strukturalna i frekwencyjna, zasób i frekwencja różnorodnych form imion, udział imion muzułmańskich i imion chrześcijańskich oraz udział polskiego i wschodniosłowiańskiego substratu językowego w antroponimii tatarskiej.

System antroponimiczny Tatarów litewsko-polskich kształtował się w kontekście dominującej kultury polskiej i wschodniosłowiańskiej. Z dziedzictwa kulturowego, które orientalni przybysze przenieśli na teren nowej ojczyzny i które częściowo zachowało się do czasów współczesnych, są imiona. Imiona tworzą system, który stanowi część tradycji prawno-obyczajowej każdego społeczeństwa, przechowują w sobie elementy kultury duchowej i materialnej, a także system wartości danego społeczeństwa. Odegrały też ważną rolę w procesie formowania się nazwisk. W WKL, a następnie państwie polsko-litewskim, w przeważającym otoczeniu słowiańskim, nazwiska Tatarów kształtowały się zgodnie z panującymi tam zwyczajami. Powielano typowe prestiżowe wzorce nazewnicze, stąd też typem dominującym były struktury nazewnicze na -owicz, tworzone głównie na bazie imion, od XVII wieku postępujący proces polonizacji przyniósł dominację odtoponimicznych nazwisk derywowanych sufiksem -ski.

W realiach odrodzonej po 1989 roku Polski Tatarzy mają szanse kontynuować swoje tradycje religijno-etniczne. Nieoczekiwanym sojusznikiem w pielęgnowaniu poczucia tożsamości narodowej jest forum internetowe.

(opis wydawcy)

Spis treści

Zagadnienia wstępne  /7

1. Ustalenia ogólne i założenia metodologiczne   /7

2. Etnonim Tatar i inne określenia   /11

3. Stan badań   /15

4. Źródła   /18

ROZDZIAŁ I

HISTORIA OSADNICTWA, STRUKTURA SPOŁECZNA ORAZ SYTUACJA EKONOMICZNA, PRAWNA, WYZNANIOWA I JĘZYKOWA TATARÓW LITEWSKO-POLSKICH   /25

1. Terytorium i osadnictwo    /25

2. Osadnictwo tatarskie na Podlasiu   /25

3. Struktura społeczna i prawna oraz źródła utrzymania ludności tatarskiej  /42

4. Wyznaniowa organizacja Tatarów   /48

5. Chrystianizacja Tatarów. Kościół i ludność chrześcijańska wobec Tatarów  /50

6. Język Tatarów   /55

ROZDZIAŁ II

ANTROPONIMIA TATARÓW LITEWSKO–POLSKICH W PRZEKROJU HISTORYCZNYM  /59

1. Imiona   /61

1.1. Imiona Tatarów w XVI-XVII wieku   /66

1.2. Imiona Tatarów w XVIII wieku    /78

1.3. Imiona Tatarów w XIX i XX wieku   /80

2. Przydomki i przezwiska   /87

3. Nazwiska   /88

3.1. Typy semantyczne i strukturalne nazwisk   /90

3.2. Sposoby identyfikacji Tatarów litewsko-polskich w przekroju historycznym   /97

3.3. Sposoby identyfikacji kobiet    /100

Zakończenie   /115

Słownik nazw  osobowych Tatarów litewsko-polskich    /117

Rozwiązanie skrótów źródeł   /232

Rozwiązanie skrótów słowników i literatury   /237

Inne skróty    /240

Literatura   /242

Summary   /253