Administracja diecezji Pontu w późnym cesarstwie rzymskim

Autor: Łukasz Smorczewski

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 266

Okładka: miękka

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Seria: Bibliotheca Classica Byzantina

Zasadniczym celem dysertacji jest rozpatrzenie dziejów późnorzymskiej administracji cywilnej w diecezji Pontu (od Dioklecjana do czasów dynastii Heraklidów). Do tej pory ta jednostka terenowa Cesarstwa Rzymskiego nie stała się przedmiotem kompleksowych studiów. Analiza obecnego stanu badań w sposób jasny dowodzi, że mamy do czynienia jedynie z przyczynkami w marginalny sposób odnoszącymi się do powyższego zagadnienia. Niewykorzystana została zwłaszcza bogata baza źródłowa obejmująca akta normatywne, narracje literackie, prowincjonalne katalogi, dokumenty kościelne i epigrafikę. Konieczne jest zatem wypełnienie luki istniejącej w literaturze przedmiotu, poprzez zaprezentowanej pierwszej monografii poświęconej funkcjonowaniu diecezjalnego aparatu w Poncie. Dysertacja składa się z trzech rozdziałów, które podzielone są na mniejsze jednostki. Rozdział pierwszy odnosi się do chronologii utworzenia diecezji, jako ogniwa terenowej administracji w państwie. W tym celu autor przeanalizuje kwestie związane ze zmianami znaczenia terminu διοίκησις = dioecesis przed reformami Dioklecjana i Konstantyna I. Ponadto omówiona zostanie koncepcja Th. Mommsena, który zaproponował datację powstania diecezji na rok 297.

(fragment Streszczenia)

Spis treści: 

Wstęp /7
Zarys problemu /7
Cele badawcze i kompozycja pracy /9
Chronologia /11
Stan badań /11
Źródła /13

Rozdział I
Utworzenie diecezji - terytorialnej jednostki administracyjnej w okresie późnego Cesarstwa Rzymskiego /20

1.1. Wprowadzenie /20
1.2. Pojęcie diecezji przed reformą administracyjną późnego cesarstwa /20

1.2.1. Koncepcja Mommsena /25
1.2.2. Wiceperfekci w czasach Dioklecjana /31
1.2.3. Agens vice praefectorum praetorio i wikariusz diecezjalny /40

1.3. Stan badań nad Laterculus Veronensis /61

1.3.1. Chronologia listy werońskiej - szczególny przypadek diecezji Pontu /69

Rozdział II
Administracja diecezji Pontu od IV do VII wieku /80

2.1. Wprowadzenie /80
2.2. Przebieg granic diecezji Pontu /81

2.2.1. Podziały administracyjne w okresie późnego pryncypatu /83
2.2.2. Bitynia /85
2.2.3. Honoria i Paflagonia /89
2.2.4. Prowincje galackie /91
2.2.5. Diospontus/Helenopontus i Pont Polemoniacus /94
2.2.6. Prowincje kapadockie /98
2.2.7. Prowincje armeńskie /104

2.3. Kwestia integralności diecezji Pontu /108

2.3.1. Królestwo Hannibaliana /109
2.3.2. Diecezja Pietas /121

2.4. Reformy administracji terytorialnej w dobie panowania cesarza Justyniana I i schyłek formacji diecezjalnej w VII wieku /132

2.4.1. Comes Iustinianus Galatiae /136
2.4.2. Praetor Iustinianus Paphlagoniae /138
2.4.3. Proconsul Iustinianus Cappadociae /140
2.4.4. Moderator Iustinianus Helenoponti /141
2.4.5. Proconsul Primae Armeniae i comes Iustinianus Tertiae Armeniae /143
2.4.6. Status Galacji Salutaris i Bitynii za rządów Justyniana I /144
2.4.7. Restytucja urzędu wikariusza Pontu i jego dalsze losy /145

Rozdział III
Kompetencje pontyjskich zwierzchników diecezjalnych i ich officium /153

3.1. Wprowadzenie /153
3.2. Zagadnienia ogólne - tytulatura i ranga /154

3.2.1. Sądownictwo /155
3.2.2. Finanse publiczne /163
3.2.3. Nadzór instytucjonalny /169
3.2.4. Ochrona ładu prawnego /178
3.2.5. Biuro naczelnika diecezji /182

3.3. Lista prozopograficzna - indeks /192

3.3.1. Wiceperfekci działający na obszarach pontyjskich od czasów tetrarchii do upadku Licyniusza /193
3.3.2. Wikariusze diecezji Pontu od samodzielnych rządów Konstantyna Wielkiego do końca panowania Arkadiusza /198
3.3.3. Wikariusze Pontu od Teodozjusza II do początku rządów Justyniana I /216
3.3.4. Wikariusze Pontu po 548 roku po Chr. /217

Zakończenie /219
Wnioski /219

Bibliografia /224
Wykaz skrótów /224
Źródła /226
Opracowania /234

Administracja diecezji Pontu w późnym Cesarstwie Rzymskim (Streszczenie) /253

Administration of Pontus diocese in the late Roman Empire (Summary) /255

Indeks osobowy /257

Indeks geograficzno-administracyjny /262