Żydzi kutnowscy od XVI do XX w. na tle źródeł archiwalnych

Autor: Janusz Pawlak

Rok wydania: 2016

Liczba stron: 297

Okładka: miękka

Format: 13,5 cm x 20,3 cm

Prezentowana książka powstała na podstawie szerokiej kwerendy źródłowej przeprowadzonej w archiwach w Łodzi, Bydgoszczy, Kutnie, a także w zasobach IPN. Dzieli się na dwie części. Pierwsza składa się z trzech rozdziałów przedstawiających historię Żydów w układzie chronologicznym: rozdz. I – do czasów rozbiorów, rozdz. II – okres rozbiorów, rozdz. III – okres dwudziestolecia międzywojennego i II wojny światowej. W drugiej części przedstawiono przykładowe dokumenty od XVIII do XX w.
Historia Żydów kutnowskich to w istocie historia miasta od jego założenia do czasów II wojny światowej. Prywatne miasto Kucieńskich, Zamoyskich, Mniewskich i innych rozwijało się dzięki Żydom. To ciekawe miejsce, w którym narodziła się żydowska partia Mizrachii, gdzie Nachym Sokołow, jeden z twórców XX-wiecznego syjonizmu, chodził do szkoły, skąd pochodził Mosze Szmulowicz, jeden ze znaczniejszych Żydów polskich XVIII w. To miejsce, gdzie haskala – żydowskie oświecenie – współistniało z ortodoksyjnym chasydyzmem. Tutaj były filie dwóch znanych w świecie szkół wyższych: JIWO – Żydowskiego Instytutu Wiedzy z Wilna oraz Jesziwy Mędrców Lublina, której absolwentem był m.in. Trunk, ostatni rabin Kutna. To miasto Szaloma Asza, znanego literata, i Adama Kerstena, historyka XVII w. i konsultanta przy realizacji filmu PotopJerzego Hoffmana. To wreszcie miasto Karola Eizyka, który był potentatem hodowli róż na skalę europejską.

Spis treści:

Tytułem wstępu /9

Rozdział I
Kutno w XVII-XIX w. /14

Historia Żydów w Kutnie /14
Frankizm, chasydyzm, haskala /23
Księstwo Warszawskie /31
Królestwo Polskie /41
Rodzina Epsteinów /51
Powstanie listopadowe /53
Powstanie styczniowe /57
Rodzina Trunków /63

Rozdział II
Kutno w XX w. /67

Druga Rzeczpospolita /67
Partie żydowskie w Kutnie /70
Agudas Israel (tzw. ortodoksi) /70
Mizarchii /72
Syjoniści /74
Organizacja Syjonistyczna (OS) /74
Nowa Organizacja Syjonistyczna - NOS / Syjoniści Rewizjoniści /78
Poalej Syjon /80
Ogólny Żydowski Związek Robotniczy - Bund /82
KomBund /90
Żydowska Partia Ludowa w Polsce - (ŻPL) - Jidisze Folks Partai in Pojlen (jidisz), tzw. folkiści /90
Asymilatorzy /95
Organizacje młodzieżowe /96
Organizacje sportowe /100
"Makabi" /100
Jutrznia /104
Szkolnictwo żydowskie /107
Organizacje, stowarzyszenia oświatowe /114
Inne stowarzyszenia żydowskie /116
Gospodarka Kutna 1900-1939 /119
Związki zawodowe /122
Firmy kutnowskie w XX w. /123

Rozdział III
Żydzi kutnowscy podczas II wojny światowej /128

Okupacja ludności Kutna w czasie II wojny światowej /128
Opór kutnowian wobec hitlerowców /126
Eksterminacja Żydów /144
Utworzenie getta /148
Epidemia w getcie /155

Aneks /159
Lista telefoniczna Kutna, 1932 r. /161
Lista telefoniczna Kutna, 1938 r. /165
Dokumenty /171