Żydowskie gminy wyznaniowe w II Rzeczypospolitej. Studium historyczno-administracyjne

Autor: Tomasz Kawski

Rok wydania: 2014

Liczba stron: 520

Okładka: miękka

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Uwaga! Przykurzone/przybrudzone brzegi kartek

Żydzi, osiedlający się od setek lat na ziemiach polskich żyli w zorganizowanych skupisach, które przybierały postać własnych organizacji samorządowych. Określano je rozmaicie, najczęściej jako: kahał, kehilla, zbór żydowski, synagoga, gmina żydowska. Funkcjonowały według podobnych zasad, uwzględniając do pewnego stopnia lokalne uwarunkowania ustrojowe, społeczno-polityczne i gospodarcze. Stan ten gwarantowała autonomia wewnętrzna, jaką dysponowały gminy żydowskie w Rzeczypospolitej u schyłku średniowiecza i początku epoki nowożytnej aż do 2 połowy XVIII wieku. W okresie rozbiorów Polski, od końca XVIII wieku, postępował proces różnicowania statusu prawnego gmin, co wpływało na ich wewnętrzną organizację. W każdej z części ziem polskich, pozostających pod kontrolą Austrii, Prus i Rosji, procesy te przebiegały w różnym tempie. W wielu miejscach, w których dotychczas nie tolerowano obecności Żydów, ich osadnictwo zaczęło intensywnie się rozwijać, pomimo pozostawienia części przepisów krępujących swobodny rozwój. W Prusach i Austrii stopniowo łagodzono i znoszono dyskryminujące zapisy, co wpływało na zmiany w statusie prawnym oraz, do pewnego stopnia, na zasady funkcjonowania gmin. Ich upodmiotowienie, zrównanie z innymi uznanymi przez państwa związkami wyznaniowymi, sprzyjało kształtowaniu się wśród przynależności do nich członków postaw obywatelskich. Gminy w  coraz większym stopniu zaczęły uwzględniać w swojej działalności skutki żywiołowo dokonujących się ewolucji postaw religijnych, społecznych, kulturalnych i politycznych.

(fragment Wstępu)

Spis treści:

Wykaz skrótów  /7

Wstęp  /11

Rozdział 1. Tradycje żydowskiego samorządu na ziemiach polskich do 1918 roku  /33

Rozdział 2. Socjotopografia żydowskich gmin wyznaniowych w II Rzeczypospolitej  /55

Rozdział 3. Konstytuowanie i znoszenie żydowskich gmin wyznaniowych w II Rzeczypospolitej  /84

Rozdział 4. Status prawny żydowskich gmin wyznaniowych w II Rzeczypospolitej  /115

Rozdział 5. Sytuacja finansowa i majątkowa żydowskich gmin wyznaniowych w II Rzeczypospolitej  /201

Budżety i finanse gmin żydowskich w województwach zachodniej i północnej Polski  /202

Budżety i finanse gmin żydowskich w województwach centralnej, południowej i wschodniej Polski  /215

Sytuacja majątkowa gmin żydowskich w Polsce w latach 1918-1939  /276

Rozdział 6. Administracja żydowska gmin wyznaniowych w II Rzeczypospolitej  /284

Organizacja i funcjonowanie gminnej administracji  /285

Reformy wewnętrzne struktur administracyjnych  /294

Działalność zarządów i rad gmin  /305

Rabini i rabinaty  /317

Infrastruktura gmin  /339

Gminy a sprawy międzynarodowe  /368

Zakończenie  /374

Wykaz źródeł i cytowanej literatury  /378

Aneksy  /411

Spis aneksów  /472

Ryciny  /474

Spis rycin  /508

Spis map  /510

Spis tabel  /511

Słownik pojęć  /513

Table od Contents  /516

Summary  /518