Życie prywatne Polaków w XIX wieku Świat dziecka

Redakcja: Jarosław Kita, Maria Korybut-Marciniak

Rok wydania: 2016

Ilość stron: 341

Oprawa: miękka

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Dziecko, żyjące w dziewiętnastowiecznych realiach ziem polskich skupiło uwagę autorów piątego tomu z serii wydawniczej Życie prywatne Polaków w XIX wieku. Ukazanie „świata dziecka” jest niewątpliwie wyzwaniem ze względu na ograniczoną podstawę źródłową. „Dziecięcy świat”, dziecięcy sposób postrzegania rzeczywistości jest właściwie pozbawiony bezpośrednich źródeł, najmłodszych poznajemy głównie z opisów ich rodziców, dorosłych opiekunów, nauczycieli lub obserwatorów, a memuary odnoszące się do dzieciństwa zazwyczaj powstawały kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt lat później i zostały napiętnowane doświadczeniem „życia”.

Tematyka zawarta w tomie ogniskuje się wokół kilku głównych wątków tematycznych. Podjęto zagadnienia dotyczące miejsca dziecka w rodzinie i jego codzienności w różnych warstwach społecznych i w różnych środowiskach, kwestie ochrony życia i zdrowia dziecka, zabawek i rozrywek dziecięcych, podróży do kurortów, przybliżono „dziecko” w systemach edukacyjnych i wychowawczych, ukazano szereg portretów dziecięcych w rodzinach i obraz dziecka w literaturze epoki. Z wielu tekstów wyłania się obraz „trudnego dzieciństwa”.

Poszczególne rozdziały przybliżają niepodejmowane dotąd zagadnienia społeczno-kulturowe, skupiając swoją uwagę na blaskach i cieniach dzieciństwa. Uzupełniają badania nad życiem prywatnym społeczeństwa polskiego w XIX wieku i uświadamiają konieczność dalszych eksploracji na tym obszarze.

Spis treści:

Wstęp  /7

Dzieci z różnych warstw społecznych i z różnych środowisk

T. Stegner - Dziecko w rodzinie protestanckiej w Królestwie Polskim w XIX wieku  /13

M. Przeniosło - Dziecko w rodzinie chłopskiej na terenie Królestwa Polskiego w latach I wojny światowej  /25

J. Kita - Peregrynacje dzieci do dziewiętnastowiecznych kurortów   /35

M. Korybut-Marciniak - Dziecko w rodzinie urzędniczej w świetle materiałów Artura Dolińskiego /47

M. Iwańska - Trudne dzieciństwo. O losach dzieci w Łodzi przełomu wieku XIX i XX /67

Dziecko pod ochroną

I. Janicka - Dziecko w chorobie. Opieka medyczna nad najmłodszymi w  XIX wieku  /85

M. Przeniosło - Wielka Kwesta Ogólnopolska "Ratujcie Dzieci" w latach 1916-1919  /93

J. Sosnowska - Opieka nad dziećmi w działaniach Łódzkiego Chrześcijańskiego Towarzystwa Dobroczynności w latach 1889-1914  /107

H. Kurowska - Niemowlę jako nowy obiekt zainteresowania rodziców, lekarzy i państwa  /123

D. Domarańczyk - Problematyka psychologii dziecka na przełomie XIX i XX wieku na łamach "Ateneum" i "Przeglądu Filozoficznego"  /149

J. Kowalik - Pomoc ubogim dzieciom na ziemiach polskich w świetle "Dziejów Dobroczynności Krajowej i Zagranicznej"  /159

Dziecko w literaturze

A. Kowalczyk - "Już mu się tylko pacierz należy". Literackie ujęcie choroby i śmierci dziecka na XIX-wiecznej polskiej wsi  /173

Portrety rodzinne

E. Prałat - Dzieci Chłapowskich w fotografii i wspomnieniach  /187

M. Kłak-Ambrożkiewicz - Kraj lat dziecinnych. Matejkowie  /199

M. Klempert - Dzieciństwo Jana Eustachego Kossakowskiego na podstawie zachowanych wspomnień z dzieciństwa z lat 1903-1910  /213

P. Bojarski - Dzieciństwo w dobie Wielkiej Wojny. Obraz życia dziecka na kartach pamiętnika Piotra Bojarskiego  /225

Wokół wychowania

A. Maziarz - Szkolnictwo poznańskich wspólnot zakonnych w XIX wieku  /237

M. Nawrot-Borowska - Zabawy, zabawki, gry i zajęcia dzieci na początku XX wieku na łamach czasopisma "Dziecko"  /253

M. Wąs - Dziecko oczami nauczyciela. Zapiski Mikołaja Rybowskiego jako przyczynek do badań dzieciństwa w XIX wieku /281

A. Czajka - "Na tandemie", czyli panienki i młodzieńcy na rowerze z końca XIX wieku  /287

G. Czerniak, J. Zyśk - Wychowanie dziecka w XIX stuleciu w świetle praktycznych porad Lucyny Ćwierczakiewiczowej  /301

A. Rybka - Kultura czytelnicza dziecka ziemiańskiego na przykładzie biblioteki pałacowej w Maluszynie  /315

Bibliografia  /325