Życie codzienne w XVIII-XX wieku i jego wpływ na stan zdrowia ludności

Pod redakcją: Bożeny Płonki i Andrzeja Syroki

Rok wydania: 2003

Liczba stron: 617

Okładka: miękka

Format: 16,5 cm x 24,00 cm

Seria: Studia z Dziejów Kultury Medycznej

Uwagi - okładka z zatarciami, brzegi stron lekko zabrudzone

Kolejny, szósty już tom serii wydawniczej Studia z Dziejów Kultury Medycznej, został niemal w całości poświęcony zagadnieniom, które współczesna historiografia medycyny zalicza do nurtu tzw Alltagsgeschichte der Medizin, tj historii dnia codziennego, tworzącej kontekst zarówno dla wiedzy medycznej uprawianej na poziomie akademickim, jak i dla świadomości potocznej, będącej źródłem zachowań społecznych w dziedzinie zdrowia i choroby. W zachodnioeuropejskiej i amerykańskiej historiografii medycyny nurt ten jest współcześnie reprezentowany przez wielu autorów i spotyka się ze wzrastającym zainteresowaniem badaczy. Zainteresowanie tego rodzaju problematyką można powiązać zarówno z recepcją w historiografii tej dziedziny nauki współczesnego standardu nauk historycznych, który uwolnił się już od inspiracji pozytywistycznych, ograniczających badania nad społeczno-kulturowym kontekstem nauk przyrodniczych, jak również z pewnym wysyceniem pola badań w tradycyjnych dla dotychczasowej historiografii medycyny obszarach eksploracji, obejmujących badania nad teoriami i doktrynami medycznymi, historią medycznych instytucji naukowych i dziejami odkryć naukowych dokonywanych w owych instytucjach, a także poza nimi. W zachodnim piśmiennictwie historyczno-medycznym istnieje również bogata literatura biograficzna, poświęcona nie tylko najwybitniejszym postaciom europejskiej medycyny, lecz także osobom zupełnie poślednim, które nie wniosły nic nowego do standardu wiedzy akademickiej. W tej sytuacji zainteresowania badawcze historyków medycyny zostały skierowane na nowe obszary, czemu sprzyja ponadto uwolnienie tej dziedziny historiografii od dydaktycznych i propedeutycznych zobowiązań.

Spis treści:

Wstęp  /5

Część pierwsza. Warunki życia codziennego na ziemiach polskich w latach 1795-1918 jako kontekst kształtowania się świadomości higienicznej i zachowań zdrowotnych mieszkańców wsi

Aleksandra Malara. Warunki życia chłopów na ziemiach polskich w latach 1795-1918 i ocena ich wpływu na możliwość dostępu do profesjonalnej opieki lekarskiej /31

Elżbieta Więckowska. Warunki zdrowotne polskiej wsi w drugiej połowie XIX wieku  /73

Aneta Bołdyrew. Przesądy i zabobony dotyczące zdrowia, higieny i wychowania dzieci w społeczeństwie polskim w XIX i na początku XX wieku /79

Aleksandra Malara. Przesądy i zabobony dotyczące zdrowia i choroby w świetle publikacji czasopisma "Zorza"  /97

Aleksandra Szlagowska. Obraz lekarza i znachora w XIX-wiecznych źródłach etnograficznych i historycznych oraz w literaturze pięknej /103

Alicja Kuźmińska. Rodzina i wychowanie dzieci w świetle czasopisma "Kłosy"  /111

Jan Nosko. Załamanie się ładu społecznego jako determinanty zmian w zachowaniach zdrowotnych szlachty polskiej w pierwszej połowie XIX w. Próba konceptualizacji /118

Włodzimierz Piątkowski. Życie codzienne jako kategoria badań socjologicznych  /133

Część druga. Warunki życia codziennego ubogich warstw ludności miejskiej na ziemiach polskich w latach 1795-1918 i ich wpływ na kształcenie się świadomości higienicznej i zachowań zdrowotnych

Marcin Winiarz. Przemiany polityczne, gospodarcze i społeczne w Królestwie Polskim w latach 1864-1914 jako kontekst sytuacja sanitarnej i zachowań zdrowotnych społeczeństwa polskiego /145

Zofia Podgórska-Klawe. Badania zdrowotności dużego miasta na przełomie XIX i XX wieku na przykładzie Warszawy /180

Monika Piotrowska. Społeczno-ekonomiczne uwarunkowania działalności filantropijnej elit polskich w I połowie XIX w.  /203

Marcin Winiarz. Warunki życia warstw ubogich w Warszawie lat 90-tych XIX wieku na podstawie artykułów zamieszczonych w miesięczniku "Zdrowie"  /228

Ewa Banasiewicz-Ossowska. Warunki życia i stan zdrowia Żydów polskich w świetle czasopism polskich i żydowskich z drugiej połowy XIX i pierwszej połowy XX wieku /234

Stefan M. Krakowski. Robotniczy stół - stan sprzed 1914 r.  /246

Anna Ritter. Działalność komitetu sanitarnego w Piotrkowie w końcu XIX wieku w świetle "Tygodnika Piotrkowskiego"  /255

Bogumiła Braczkowska, Leon Jabłoński. Powstanie i rozwój higieny pracy na ziemiach polskich /275

Krzysztof Pietrzak. Polemika wokół nerwic urazowych i jej wpływ na sytuację rentową robotników i rolników w zaborze pruskim w drugiej połowie XIX w.  /282

Małgorzata Kowalska, Zygmunt Stęplewski. Zatrucia ołowiem u dzieci w XIX wieku - początki toksykologii środowiskowej  /291

Janina Gliewska-Dubis. Medycyna w życiu codziennym średniowiecznych mieszczan wrocławskich /295

Część trzecia. Wpływ warunków wojennych na stan zdrowia ludności polskiej w latach 1807-1945 oraz działania zmierzające do jego poprawy

Tadeusz Srogosz. Konsekwencje zdrowotne tak zwanej wojny polskiej (1806-1807) dla ludności cywilnej /313

Łukasz Goyk. Zaopatrzenie lazaretów w pracy Komisji Rządzącej w 1807 r.  /325

Walentyna Krystyna Korpalska. Epidemia cholery w Bydgoszczy w 1831 roku /325

Elżbieta Kościk. Cholera we Wrocławiu /348

Zdzisław Jezierski. Pomoc medyczna w polskich powstaniach narodowych XIX wieku /353

Aleksy Psiasta. Wpływ warunków wojennych na stan zdrowia ludności Piotrkowa Trybunalskiego (1914-1918) i działania organizacyjne podejmowane w celu jego poprawy /375

Marek Dutkiewicz. Szpitale Legionów Polskich zorganizowane w ośrodkach sanatoryjnych oraz legionowe ośrodki rekonwalescencji w latach 1914-1918  /392

Wanda Krystyna Roman. Służba zdrowia 2 Dywizji Strzelców Pieszych we Francji i w Szwajcarii  /402

Maciej Szczurowski. Terrorysta czy groźna choroba? Refleksje nad zwalczaniem wąglika na przykładzie Wojska Polskiego na froncie wschodnim (1943-1945)   /411

Część czwarta. Kształtowanie postaw prozdrowotnych u upowszechnianie zachowań związanych z utrzymaniem dobrego stanu zdrowia wśród przedstawicieli warstw uprzywilejowanych (XVIII_XIX w.) 

Michał Pluta. Zagrożenia dla zdrowia podczas podróży w świetle relacji osiemnastowiecznych peregrynatów  /429

Ewa Kulak. Troska o zdrowie w podróży na przełomie XVIII i XIX wieku - na podstawie "Guide des voyaguers en Europe" H.A.O. Reicharda /446

Andrzej Syroka. Popularyzacja wiedzy medycznej i farmaceutycznej na łamach "Dziennika Zdrowia dla Wszystkich Stanów" z ;at 1801-1802  /457

Katarzyna Stelmasiak. Uzdrowisko Bath w relacjach podróżniczych Amerykanów z przełomu XVIII i XIX wieku  /463

Marek Szymczak. Powstanie i rozwój uzdrowiska Druskienniki na Litwie  /473

Arkadiusz Adamczyk. Sanatoryjne wyjazdy i urlopy marszałka Józefa Piłsudskiego (1926-1935)  /477

Tadeusz Heimrath. Z dziejów leczenia w Świeradowie-Zdroju  /487

Część piąta. Relacje lekarz-pacjent w XIX i XX wieku i ich kontekst społeczno-kulturowy

Jolanta Katafias. Status pacjenta w świetle XIX-wiecznych polskich kodeksów lekarskich /493

Bożena Urbanek. Problematyka opieki nad chorym na ziemiach polskich w XIX w i początkach XX stulecia /501

Halina Kulik. Sytuacja społeczno-zawodowa pierwszych kobiet-lekarek w Polsce  /511

Halina Kulik. Pierwsze polskie lekarski w walce o poprawę zdrowotności kobiet polskich w XIX w.  /520

Jan Majewski. Aptekarze wielkopolscy w drugiej połowie XIX w. i ich udział w życiu społecznym i kulturalnym regionu  /526

Patrycja Jakóbczyk-Adamczyk. "Smutna ostateczność". Przypadek operacji cesarskiej w hiszpańskiej rodzinie królewskiej w XIX w.  /535

Część szósta. Nowe metody terapii w medycynie XIX stulecia i kontekst społeczno-kulturowy ich recepcji i krytyki

Bożena Płonka-Syroka. Jędrzej Śniadecki wobec brownizmu - kontekst kulturowy i podstawy teoretyczne krytyki doktryny Johna Browna /549

Bożena Płonka-Syroka. Krytyka homeopatii w pracach dziewiętnastowiecznych lekarzy polskich i jej podstawy teoretyczne  /569

Krzysztof Pietrzak. Spór o homeopatię, bakteriologię i nihilizm terapeutyczny pomiędzy F. Chłapowskim a J. Drzewieckim na łamach "Nowin Lekarskich"  /582

Dariusz Białas. Leczenie mechaniczne wad budowy i postawy w medycynie fizykalnej przełomu XIX i XX w.  /591

Jerzy Supady. Leczenie raka w XIX w. i na początku XX wieku (do 1914 r.)  /605

Część siódma. Choroba jako inspiracja sztuki 

Ryszard Ergetowski. W ogrodach przed bramami nieba /613