Źródło ikonograficzne w szkolnej edukacji historiograficznej na przykładzie zbiorów muzeów wielkopolskich

Autorka: Justyna Budzińska

Rok wydania: 2014

Liczba stron: 163

Okładka: miękka

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Uwagi - okładka z zatarciami, brzegi stron przykurzone

Książka jest próbą podsumowania i usystematyzowania dotychczasowych rozważań dotyczących funkcjonowania źródeł ikonograficznych zarówno w kontekście szerszym (dotyczącym ogólnej refleksji nad tego rodzaju źródłami), jak i w aspekcie węższym, związanym z wykorzystaniem ikonografii jako źródła informacji w szkolnym kursie historii. Jednocześnie głównym celem pracy było skonstruowanie modelu interpretacyjnego źródeł obrazowych, który uwzględnia przede wszystkim dyrektywy dydaktyczne oraz aparaturę pojęciową stosowaną przez metodologie różnych dyscyplin humanistycznych (historię, historię sztuki, estetykę, semiotykę, socjologię czy psychologię). Pozwala to na ukazanie wielopłaszczyznowości przekazu obrazowego i wyzyskanie go pod kątem możliwych pytań kierowanych przez uczenia, adekwatnie do jego etapu edukacyjnego. Książka składa się z trzech obszernych rozdziałów koncentrujących się kolejno wokół: analizy historycznego (w rozumieniu metodologicznym) kontekstu znaczeniowego pojęcia źródła obrazowego, warunków odbioru źródeł ikonograficznych w edukacji szkolnej (ujętych z perspektywy socjologiczno-kulturowej oraz dydaktyczno-historycznej) oraz ujęcia modelowego dydaktycznej interpretacji źródeł ikonograficznych wraz z ukazaniem sposobu wykorzystania go oraz odniesienia źródeł do konkretnych zagadnień lekcyjnych z wykorzystaniem różnorodnych (tradycyjnych i interaktywnych) metod nauczania-uczenia się.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wstęp   /9

Rozdział I. Analiza historyczna źródła ikonograficznego   /15

1. Źródło ikonograficzne jako źródło historyczne - wokół definicji   /15

1.1. Problem definicji źródła ikonograficznego i jego miejsce wśród źródeł historycznych  /15

1.2. Dzieło sztuki czy źródło ikonograficzne? Źródło ikonograficzne dla historyka i historyka sztuki   /21

2. Historia w malarstwie - zarys problemu   /27

2.1. Dzieje przedstawień o tematyce historycznej   .27

2.2. Charakterystyka wybranych przedstawień ze zbiorów muzeów wielkopolskich, z uwzględnieniem podziału na różne gatunki malarstwa /37

3. Narratywistyczne inspiracje. Narracja ikonograficzna a narracja historyczna   /46

3.1. Obraz a warstwy narracji historycznej   /46

3.1.1. Warstwa logiczno-gramatyczna (informacja), czyli co?   /48

3.1.2. Warstwa perswazyjna (retoryczna), czyli jak?   /49

3.1.3. Warstwa teoretyczno-ideologiczna, czyli dlaczego?  /51

3.2. Mitotwórcza rola źródeł obrazowych. Mit, stereotyp, i fantazmat   .52

3.3. Bohaterowie w narracji obrazowej. Kreacja i typografia  /58

Rozdział II. Analiza warunków odbioru źródła ikonograficznego w szkolnej edukacji historycznej   /63

1. Uwarunkowania socjologiczno-kulturowe   /63

1.1. Szkolna pamięć przeszłości: kompetencja kulturowa wobec kanonicznych miejsc pamięci   /63

1.2. Źródło ikonograficzne jako miejsce pamięci. Pomiędzy reprezentacją a doświadczeniem estetycznym  /69

2. Uwarunkowania dydaktyczno-historyczne  /71

2.1. Obraz - znakowy środek dydaktyczny   /71

2.2. Ikonografia jako medium obrazowe - funkcje dydaktyczne na trzech poziomach kształcenia  /74

Rozdział III. Ujęcie modelowe   /81

1. Model dydaktycznej interpretacji źródła ikonograficznego  /81

2. Zastosowanie modelu na trzech poziomach kształcenia  /83

2.1. Szkoła podstawowa: Opowiedz, co widzisz   /84

2.1.1. Malarstwo historyczne  /84

2.1.2. Portret   /87

2.1.3. Weduta  /90

2.1.4. Malarstwo rodzajowe  /92

2.1.5. Bajka, legenda, mitologia   /94

2.2. Gimnazjum: Jakie to miejsce?   /97

2.2.1. Malarstwo historyczne  /97

2.2.2. Portret   /103

2.2.3. Malarstwo rodzajowe   /108

2.2.4. Malarstwo symboliczne i alegoryczne  /110

2.2.5. Bajka, legenda, mitologia   /112

2.3. Szkoła ponadgimnazjalna: Wyjaśnij, dlaczego?   /113

2.3.1. Malarstwo historyczne   /113

2.3.2. Portret   /116

2.3.3. Malarstwo symboliczne i alegoryczne  /119

3. Praktyczne przykłady zastosowania źródeł ikonograficznych na lekcji historii   /124

3.1. Metody tradycyjne (podające i poszukujące)   /125

3.2. Metody interaktywne  /131

3.3. Strategia dramowa  /137

Zakończenie  /146

Źródła i literatura   /148