Źródła prawne do dziejów reformy monastycznej w czasach karolińskich. Źródła monastyczne 95

Redakcja: Michał T. Gronowski OSB, Aneta Pieniądz

Przekład: Bartosz Leszkiewicz, Aneta Pieniądz

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 403

Okładka: miękka

Format: 12,5 cm x 19,00 cm

Książka z serii: źródła monastyczne 95, średniowiecze 19

Karolińska reforma życia monastycznego kojarzona jest zwykle z osobami Benedykta z Aniane oraz jego protektora i zarazem ucznia, cesarza Ludwika Pobożnego. Jest to jednak daleko idące uproszczenie. Działalność Benedykta z Aniane oraz innych wybitnych przedstawicieli dziewiątowiecznego ruchu odnowy życia wspólnotowego stanowi bowiem etap znacznie dłuższego i złożonego procesu. Jego umownych początków można poszukiwać w latach 40. VIII w., kiedy to św. Bonifacy nawoływał do uporządkowania zasad organizacji galijskich wspólnot monastycznych wedle Reguły św. Benedykta z Nursji. W kolejnych dziesięcioleciach VIII w. postulat ten wielokrotnie powracał, aby wreszcie za panowania Karola Wielkiego znaleźć ostateczny wyraz tak w legislacji synodalnej i królewskiej, jak i w staraniach opatów, dążących do tego, by realizować go w praktyce życia codziennego poszczególnych klasztorów na rozległym obszarze karolińskiego władztwa. Panowanie Ludwika Pobożnego przynosi obfitość źródeł, wyjaśniających znaczenie wprowadzanych zmian oraz ilustrujących metody, jakie stosowano, by je uskutecznić.

Prezentowany tom otwierają teksty pochodzące z czasów panowania Karola Wielkiego, jeszcze z okresu poprzedzającego jego koronację cesarską (800 r.). W kapitularzach i statutach synodalnych schyłku VIII w. znalazła wyraz troska o podporządkowanie życia wspólnot monastycznych stałym regułom i stworzenie skutecznych mechanizmów kontroli nad ich przestrzeganiem. Sprawy dotyczące klasztorów nie były jednak wyróżniane: pojawiają się one w szerszym kontekście starań o poprawę dyscypliny kleru i wyplenienie niezgodnych z prawem bożym postępków spośród ludu bożego. Widać to wyraźnie chociażby w publikowanym wyborze statutów wielkiego synodu we Frankfurcie z 794 r. czy też synodów roku 800.

Spis treści:

Wykaz skrótów /9

Karolińska reforma monastyczna jako proces (A. Pieniądz)  /11

Źródła do dziejów karolińskiej reformy monastycznej (A. Pieniądz)  /37

Funkcja Biblii w Admonitio Generalis Karola Wielkiego (T. Gędłek)  /75

Plan opactwa Sankt Gallen, klasztor czteroskrzydłowy i karolińska reforma monastyczna (M. Szyma)  /85

Bibliografia  /107

Panowanie Karola Wielkiego (768-814)

Kapitularze królewskie (cesarskie) i statuty synodalne  /125

Listy  /183

Zwyczajniki  /205

Panowanie Ludwika Pobożnego (814-840)

Kapitularze królewskie, statuty synodalne i akta towarzyszące  /273

Listy  /307

Zwyczajniki i Ordines  /317

Indeks biblijny /389

Indeks imion i nazw własnych /391