Znaczenie pojęć filozoficzno-politycznych w De civitate Dei św. Augustyna

Autor: Teresa Wnętrzak

Rok wydania: 2002

Liczba stron: 196

Okładka: miękka

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

(Uwagi: tylna okładka jest porysowana)

Wybór problematyki podyktowany został pragnieniem zbadania, jakiego znaczenia nabierają podstawowe pojęcia polityczne i filozoficzne świata rzymskiego pod wpływem myśli chrześcijańskiej. Praca podzielona jest na pięć nawzajem uzupełniających się rozdziałów; łącznikiem jest pojęcie virtus.

Spis treści:

Wstęp /5

Rozdział I. Virtus Romana - Virtus Christiana /9

Geneza De civitate Dei /9

Odbrązowienie historii Rzymu /15

Virtus Romana /18

Historia moralna Rzymu na podstawie pism Salustiusza /18

Virtus Romana - charakterystyka /23

Praemia virtutis /28

Virtus Christiana /32

Virtus vera /32

Gloria vera /32

Virtus Christiana - charakterystyka /33

Rozdział II. Virtus w koncepcji moralnej św. Augustyna /40

Zepsucie doskonałej natury ludzkiej przez grzech pierworodny /40

Skąd obecność zła w świecie - unde malum? /43

Geneza zła moralnego /46

Odrzucenie stoickiej koncepcji wolności /47

Źródłem zła jest wolna wola /48

Nie istnieje przyczyna sprawcza złej woli /49

Wola sama w sobie jest dobra /50

Konsekwencje grzechu pierworodnego dla natury ludzkiej /51

Łaska (gratia) uzdrawia zepsutą naturę /54

Konieczność łaski /56

Obecność Prawa nawet wzmacnia grzech /56

Początkiem łaski jest wiara /57

Przedwiedza (praescientia) Boga a wolna wola /58

Łaska a wolność (libertas) /60

Działanie łaski /65

Łaska nie ogranicza wolności woli (liberum arbitrium) /65

Przez łaskę Bóg daje miłość /67

Charakterystyka miłości /67

Miłość jako zasada woli decyduje o wartości czynów /69

Delectiato - o rozkoszy /70

Cnota (virtus) a miłość /70

Kiedy miłość jest dobra, a kiedy zła - co należy kochać? /70

Amor, dilectio, caritas, cupiditas /71

Nie ma przedmiotów złych i dobrych samych w sobie /72

Namiętności - czy dobre czy złe to zależy od miłości, która je wzbudza /73

Pochwała zbawienna namiętności /76

Cnota (virtus) jest najwyższą miłością (summus amor)  /78

Poznanie warunkiem miłości /79

Oświecenie moralne /79

Oświecenie cnót - virtus jako perfecta ratio /81

Życie moralne /83

Uti-frui /84

Uti-frui w odniesieniu do miłości (amor) /84

Zasada solo Deo fruendu w odniesieniu do szczegółowych zagadnień życia moralnego /85

Życie moralne to życie zgodne z naturą - secundum naturam vivere /86

Charakter dóbr: honestum - utile /87

Virtus jako perfecta ratio /88

Summa virtus /91

Rozdział III. Civitas Peregrina /94

Civitas Dei /94

Źródła koncepcji civitas Dei /94

Znaczenie terminu civitas /96

Civitas Dei jako kategoria mistyczna /100

Peregrinato /101

Państwo Boże jako civitas peregrina /101

Zestawienie miejsc potwierdzających pielgrzymi charakter państwa Bożego /102

Charakterystyka życia doczesnego obywateli państwa Bożego /109

Rozdział IV. O najwyższym dobru i największym złu /113

Najwyższe dobro jako warunek szczęścia /113

Poglądy filozofów pogańskich na najwyższe dobro i zło na podstawie dzieła Warrona "De philosophia" /115

Najwyższe dobro według nauki chrześcijańskiej /118

Życie wieczne jako najwyższe dobro /118

Odrzucenie poglądów filozofów pogańskich /118

Pokój (pax) jako najwyższe dobro /126

Powszechne pragnienie pokoju /127

Definicje pokoju /128

Pokój ziemski (pax terrena) - pokój dobrych i pokój złych /130

Pokój w stosunkach ludzkich /131

Pokój ziemski państwa Bożego i państwa ziemskiego /133

Sprawiedliwość warunkiem istnienia państwa /138

Definicja sprawiedliwości /138

Państwo rzymskie - czy istniało  /139

O kresach należnych państwu Bożemu i państwu ziemskiemu /141

Rozdział V. Mądrość a wiedza /145

Sapientia /152

Terminy sapientia, sapiens w odniesieniu do filozofii pogańskiej i chrześcijańskiej /154

Termin sapientia w odniesieniu do Boga /164

Prawdziwa mądrość /168

Scientia /175

Summary /183

Bibliografia /186