Zmysł porządku. O psychologii sztuki dekoracyjnej

Autor: E.H. Gombrich

Rok wydania: 2009

Liczba stron: 409

Okładka: miękka

Format: 20,00 cm x 26,00 cm

Uwaga - przybrudzona okładka, pierwsza strona i grzbiet; delikatne zagięcia narożników

Książka profesora Ernsta H. Gombricha Zmysł porządku. O psychologii sztuki dekoracyjnej jest rzadkim rodzajem naukowego opracowania, które w sposób przystępny, ale zarazem dogłębnie przemyślany, uczy nas nie tylko patrzeć, ale przede wszystkim widzieć i rozumieć. Gombrich dobywa ze swej niezwykłej pamięci przykłady sztuki z całego świata, z różnych kultur i czasów, by zasugerować czytelnikowi, że dziedzina w XX wieku nieco lekceważona, jaką były dzieje sztuk dekoracyjnych, może być polem głębokich i ważnych refleksji, które dotyczą źródeł twórczości i interpretacji odbioru zjawisk wizualnych. Łącząc elementy psychologii widzenia, psychoanalizy, ikonologii oraz podejście zapowiadające uprawianą - po 2000 roku - neuronalną historię sztuki, autor ukazuje, jak na przykład prosty wzór akantu może odsłonić przed badaczem dzieje przemian duchowych i sposobów rozumienia sztuki jako gry.

Dla polskiego czytelnika ten przekład - dokonany 30 lat po pierwszym wydaniu - staje się wstępem do patrzenia na sztukę dawną i współczesną jako jeden stale ulegający przemianom nurt ewolucji widzenia, rozumienia, odczuwania i potrzeby eksperymentu (Dorota Folga-Januszewska).

Spis treści:

Przedmowa   /VII

Wstęp

Porządek i cel w naturze  /1

1. Porządek i orientacja, 2. Teoria postaci, 3. Wzory natury, 4. Porządek ustanowiony przez człowieka, 5. Geometria zbiorów, 6. Monotonia i różnorodność, 7. Porządek i ruch, 8. Sztuka i zabawa

Część I. Dekoracja: Teoria i praktyka

I. Kwestie smaku   /17

1. Aspekt moralny, 2. Klasyczna prostota, 3. Spory o rokoko, 4. Projektowanie i moda

II. Ornament jako sztuka  /33

1. Zagrożenie maszyną, 2. Pugin i reforma projektowania, 3. John Ruskin i ekspresjonizm, 4. Gottfried Semper i Stium Funkcjonalności, 5. Owen Jones i Stium Formy, 6. Japońszczyzna, 7. Nowy status projektowania, 8. Adolf Loos "Ornament i przestępstwo", 9. Ornament przeciw abstrakcji

III. Ornament jako wyzwanie   /63

1. Jak powstają wzory, 2. Panowanie nad tworzywem, 3. Prawa i porządki, 4. Granice przewidywania

5. Narzędzia i próbki wzorów

Część II. Postrzeganie porządku

IV. Ekonomia widzenia   /95

1. Różnorodność widzenia, 2. Wybrany punkt zainteresowania, 3. Utrata ostrości, 4. Świadectwa sztuki, 5. Informacja wizualna, 6. Oczekiwanie i ekstrapolacja, 7. Prawdopodobieństwo i zaskoczenie, 8. Przerwy jako wzmocnienia (akcenty), 9. Porządek i przetrwanie, 10. Percepcja całościowa

V. W stronę analizy efektów  /117

1. Ograniczenia estetyki, 2. Brak spoczynku (niepokój) i spoczynek (spokój), 3. Równowaga i niestabilność, 4. Fale i wiry, 5. Od formy do znaczenia, 6. Kolor, 7. Obrazowanie, 8. Forma i cel

VI. Kształt rzeczy   /149

1. Kalejdoskop, 2. Powtarzalność i znaczenie, 3. "Pola sił", 4. Rzytowanie i ożywianie , 5. Dekoracja, 6. Przekształcanie ciała

Część III. Psychologia i historia

VII. Siła przyzwyczajenia   /171

1. Percepcja i przyzwyczajenie, 2. Mimika i metafora, 3. Język architektury, 4. Etymologia motywów, 5. Wynalazek czy odkrycie

VIII. Psychologia stylów   /195

1. Percepcyjna teoria stylu Riegla, 2. Rozprzestrzenianie się stylu, 3. Heinrich Wolfflin, 4. Focillon i "Życie form", 5. "Czystość i "dekadencja", 6. Logika sytuacji, 7. Rokoko: nastrój i ruch

IX. Wzory jako znaki   /217

1. Motywy i znaczenia, 2. Znaki wyróżniające, 3. Symbolika heraldyczna, 4. Symbol i tło, 5. Przeobrażenie zawijasa, 6. Potencjał symboliczny, 7. Znak krzyża 

X. Na krawędzi chaosu   /251

1. Strefa wydzielona, 2. Magiczne formuły ochronne, 3. "Wielka smocza siła", 4. Nieuchwytna maska, 5. Migracja potworów, 6. Udomowione demony, 7. Odrodzenie groteski, 8. Rozpad formy

Epilog 

Pewne muzyczne analogie  /285

1.Roszczenia muzyki, 2. Współzawodnictwo sztuk , 3. Pieśń i taniec, 4. Natura i sztuczki, 5. Forma, rym i rozum, 6. Podstawowe efekty, 7. Od pola sił do świata dźwięków, 8. Nowe media

Przypisy   /307

Pełen zapis bibliograficzny cytowany w przepisach w formie skróconej   /389

Spis ilustracji   /391

Indeks nazwisk   /401