Zbrodnia pomorska 1939. Dokumentacja terroru niemieckiego Tom 1

Wybór i opracowanie: Tomasz Ceran, Izabela Mazanowska, Monika Tomkiewicz

Rok wydania: 2025

Liczba stron: 952

Okładka: twarda

Format: 16,8 cm x 24,0 cm

Uwaga! Nieznacznie zarysowana okładka

Publikacja zawiera dokumenty opisujące zbrodnię pomorską 1939 – czyli eksterminację polskiej ludności cywilnej, pacjentów szpitali psychiatrycznych oraz ludności żydowskiej na terenie 23 powiatów przedwojennego województwa pomorskiego w pierwszych miesiącach okupacji niemieckiej. Tom I dotyczy powiatów: morskiego (z powiatem miejskim Gdynia), kartuskiego, kościerskiego, tczewskiego, starogardzkiego, świeckiego, chojnickiego, tucholskiego i sępoleńskiego. Dokumenty pochodzą przede wszystkim z dwóch źródeł: akt śledztw prowadzonych przez Oddziałową Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Gdańsku wraz z Referatem Śledczym w Bydgoszczy oraz akt śledztw Centrum Badania Zbrodni Narodowosocjalistycznych w Ludwigsburgu koło Stuttgartu. Pierwsze pozwalają poznać perspektywę ofiar, drugie – sprawców.

Dokumenty zebrane w tomie obrazują terror niemiecki we wszystkich powiatach przedwojennego województwa pomorskiego oraz pokazują jego wyjątkowość w skali całej okupowanej Polski. Masowe egzekucje nie były jednorazowymi masakrami, które wydarzyły się w kilku miejscach, ale objęły cały obszar Pomorza Gdańskiego i Kujaw. Zbrodnia pomorska 1939 stanowiła element niemieckiej polityki okupacyjnej, której celem było „odpolszczenie” (Entpolonisierung) polskiego Pomorza i przeobrażenie go w „rasowo czyste” Prusy Zachodnie. Jej istotnym elementem była eksterminacja pacjentów szpitali psychiatrycznych i pomorskich Żydów. Po nieudanej dziewiętnastowiecznej próbie germanizacji tego obszaru niemieccy narodowi socjaliści – wykorzystując miejscowych Niemców zgrupowanych w oddziałach Selbstschutzu – dokonali fizycznego zniszczenia części polskiej grupy narodowej.

(opis wydawcy) 

Spis treści:

Wstęp  /25

POWIAT MORSKI I POWIAT MIEJSKI GDYNIA (Monika Tomkiewicz) /35

Wstęp /37

Piaśnica Wielka  /63
Nr 1. 1946 październik 7, Wejherowo – Protokół przesłuchania świadka Waltera Muhlke /63
Nr 2. 1946 październik 8, Piaśnica – Protokół przesłuchania świadka Jana Angela  /66
Nr 3. 1946 październik 24, Wejherowo – Protokół oględzin miejsca przestępstwa i ekshumacji zwłok dokonanych w miejscu masowych zabójstw Polaków przeprowadzonych jesienią 1939 r. przez okupanta niemieckiego w lesie Leśnictwa Państwowego Piaśnica /67
Nr 4. 1947 lipiec 8, Gdynia – List Anieli Tarenszowej-Modlińskiej skierowany do prezesa Polskiego Związku Zachodniego w Gdyni w sprawie rozpoznania na wystawie pamiątek po zamordowanym w Piaśnicy mężu Tadeuszu Modlińskim  /81
Nr 5. 1947 listopad 20, Gdynia – Sentencja wyroku w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej Wydziału Karnego Sądu Okręgowego w Gdyni w sprawie Herberta Teuffla /82
Nr 6. 1962 kwiecień 30, Wejherowo – Zeznanie Elżbiety Ellwart  /89
Nr 7. 1974 wrzesień 30, Perleberg – Protokół przesłuchania świadka Gertrudy Amandy Paschkowski  /93

Wejherowo  /97
Nr 8. 1962 październik 23, Iserlohn – Przesłuchanie świadka Hansa Söhna /97
Nr 9. 1968 sierpień 28, Iserlohn – Przesłuchanie świadka Hansa Söhna   /109 
Nr 10. 1991 wrzesień 18, Stuttgart – Dyspozycja Krajowego Urzędu Kryminalnego Badenii Wirtembergii do śledztwa prokuratury w Waldshut o sygn. 7 UJs 2306/89 przeciwko członkom gestapo w Gdańsku w sprawie rozstrzelania trzech polskich obywateli w więzieniu w Wejherowie 10 września 1939 r.   /112

Gdynia  /116
Nr 11. 1944 wrzesień 27, b.m. – Protokół przesłuchania świadka Mieczysława Stencla w sprawie rozstrzelania młodzieży polskiej przez Niemców   /116
Nr 12. 1947 maj 13, Gdynia – Protokół z rozprawy Sądu Grodzkiego w Gdyni i zeznanie świadka Elżbiety Cetkowskiej w sprawie aresztowania w październiku 1939 r. obywateli polskich w Gdyni i umieszczenia ich w Etapie Emigracyjnym w Gdyni Grabówku  /118
Nr 13. 1947 czerwiec 2, Gdynia Obłuże – Protokół przesłuchania świadka Tadeusza Palczewskiego /120
Nr 14. 1967 maj 18, Gdynia – Protokół z wizji lokalnej miejsca rozstrzelania Józefa Radomskiego oraz Bolesława Bandzarewicza „Paged”  /121
Nr 15. 1974 czerwiec 27, Dortmund – Postanowienie końcowe prokuratury w Dortmundzie do śledztwa o sygn. 10 Js 127/74 w sprawie postępowania wyjaśniającego prowadzonego przeciwko nieznanemu sprawcy w związku z podejrzeniem popełnienia morderstwa w Gdyni Obłużu w 1939 r. (fragmenty)   /123

Przetoczyno, gmina Wielki Donimierz   /131
Nr 16. 1979 luty 16, Gdynia – Protokół przesłuchania świadka Anieli Hennig  /131
Nr 17. 1979 wrzesień 27, Przetoczyno – Protokół oględzin miejsca zamordowania trzech Polaków i zakopania ich zwłok w Przetoczynie   /133

Rumia i Reda  /134
Nr 18. 1939 październik 1, Rumia – Zagórz – Meldunek posterunku żandarmerii w Rumi do Kreisführera powiatu Wejherowo dotyczący Klemensa Filipowskiego   /134
Nr 19. 1978 październik 26, Gdynia – Protokół przesłuchania świadka Alojzego Semmerlinga   /136
Nr 20. 1978 październik 26, b.m. – Protokół przesłuchania świadka Brunona Bishy  /138
Nr 21. 1978 grudzień 12, Gdynia – Protokół przesłuchania świadka Wandy Jachimczak   /139
Nr 22. 1979 październik 27, Rumia – Protokół oględzin miejsc zbrodni hitlerowskich w Rumi przeprowadzonych we wrześniu 1939 roku /140

Krokowa   /143
Nr 23. 1939 wrzesień 29, b.m. – Meldunek posterunku żandarmerii w Minkowicach do Kreisführera powiatu Wejherowo dotyczący polskiego leśniczego z Sobieńczyc Artura Freyera w związku z jego działalnością antypaństwową  /143
Nr 24. 1939 listopad 8, b.m. – Meldunek grupowego posterunku żandarmerii w Strzelnie o aresztowaniu zakładników /145
Nr 25. 1970 kwiecień 3, Lisewo Kaszubskie – Protokół przesłuchania świadka Friedy Hebel  /146

Puck  /149
Nr 26. 1946 marzec 4, Puck – Protokół przesłuchania świadka Józefa Karcza /149
Nr 27. 1947 marzec 29, b.m. – List gończy za Paulem Salayem wystawiony przez Prokuraturę Sądu Okręgowego w Gdyni  /151

Cewice  /152
Nr 28. 1979 wrzesień 5, Cewice – Protokół z przeprowadzonej ekshumacji zwłok śp. księdza prałata Edmunda Roszczynialskiego we wsi Cewice koło Lęborka – województwo słupskie (fragmenty) /152

Bibliografia  /158

POWIAT KARTUSKI (Monika Tomkiewicz)  /163
Wstęp  /165

Kartuzy  /180
Nr 1. 1947 luty 15, Kartuzy – Protokół przesłuchania świadka Feliksa Lewińskiego  /180
Nr 2. 1947 kwiecień 29, Wzgórze Wolności koło Kartuz – Protokół ekshumacji zwłok ofi ar zabitych 14 września 1939 r. przez zbrodniarzy hitlerowskich na Wzgórzu Wolności  /183
Nr 3. 1961 listopad 6, Brema – Protokół przesłuchania landrata Herberta Buscha  /185
Nr 4. 1968 maj 4, Elbląg – Protokół przesłuchania świadka Zygmunta Radlofa  /189
Nr 5. 1970 sierpień 25, Kartuzy – Protokół przesłuchania świadka Jana Dzionka  /195

Burchardztwo  /197
Nr 6. 1969 październik 21, Kartuzy – Protokół przesłuchania świadka Jana Klinkosza  /197
Nr 7. 1971 kwiecień 28, Burchardztwo – Protokół oględzin miejsca zatrzymania, zamordowania, pochowania oraz budynków Senger w Burchardztwie, pow. kartuski /199

Leszno /201
Nr 8. 1971 kwiecień 28, Kiełpino – Protokół oględzin plebanii i miejsc związanych z zamordowaniem księdza Arasmusa w Kiełpinie /201

Borowo /203 
Nr 9. 1946 listopad 13, Borowo – Protokół ekshumacji przeprowadzonej nad Jeziorem Karlikowskim  /203
Nr 10. 1947 luty 14, Kartuzy – Protokół przesłuchania świadka Józefa Jankowskiego  /205
Nr 11. 1947 kwiecień 28 – Protokół przesłuchania świadka Jana Formeli  /207
Nr 12. 1947 kwiecień 29, Borowo – Protokół ekshumacji zwłok ofi ar zabitych przez zbrodniarzy hitlerowskich jesienią 1939 r. w lasku Antoniego Trowskiego /209
Nr 13. 1971 kwiecień 26, Borowo – Protokół oględzin terenu, na którym w 1939 r. mieścił się obóz pracy w Borowie, oraz miejsca zamordowania osób przetrzymywanych w tym obozie /213

Małkowo  /215
Nr 14. 1970 styczeń 12, Gdynia – Protokół przesłuchania świadka Heleny Ponczek  /215
Nr 15. 1971 maj 4, Małkowo-Żukowo – Protokół oględzin miejsca zbrodni Anny Klinkosz i Brunona Holzera oraz ich grobów /217

Sarni Dwór  /219
Nr 16. 1946 listopad 7, Kartuzy – Sentencja wyroku Specjalnego Sądu Karnego w Gdańsku na sesji wyjazdowej w Kartuzach w sprawie Karola Wiegandta /219
Nr 17. 1947 kwiecień 30, Leśnictwo Sarni Dwór, Nadleśnictwo Kartuzy – Protokół ekshumacji w Sarnim Dworze, gmina Goręczyno, zwłok ofi ar zabitych jesienią 1939 r.
przez zbrodniarzy hitlerowskich /224
Nr 18. 1969 listopad 6, Kartuzy – Protokół przesłuchania świadka Feliksa Węsiora  /225
Nr 19. 1970 styczeń 29, Kartuzy – Protokół przesłuchania świadka Franciszki Potrykus /227
Nr 20. 1971 czerwiec 14, Sarni Dwór – Protokół oględzin miejsca zamordowania grupy Polaków w Sarnim Dworze wykonany przez Milicję Obywatelską w Somoninie /229

Leźno  /231
Nr 21. 1970 maj 27, Gdynia – Protokół przesłuchania świadka Heleny Szymańskiej primo voto Kaleta  /231

Przodkowo  /233
Nr 22. 1969 maj 27, Kartuzy – Protokół przesłuchania świadka Augustyna Grzędzickiego /233
Nr 23. 1969 wrzesień 5, Kartuzy – Protokół przesłuchania świadka Roberta Mazura /236
Nr 24. 1978 grudzień 21, Heidelberg – Postanowienie o umorzeniu postępowania przygotowawczego przeciwko Willemu Dufke z powodu podejrzenia o morderstwo,
przygotowane przez prokuratora naczelnego prokuratury w Heidelbergu prof. dr. Schmidta  /237
Nr 25. 1984 sierpień 27, b.m. – Kolekcja Brunona Dompke, Gdy nadszedł wrzesień 1939 roku  /241

Hopy  /244
Nr 26. 1964 styczeń 23, Kartuzy – Protokół przesłuchania świadka Anny Rzepy  /244

Pomieczyno  /245
Nr 27. 1981 styczeń 8, Gdynia – Protokół przesłuchania świadka Feliksa Baranowskiego /245

Lasy pod Kaliskami  /247
Nr 28. 1947 kwiecień 29, Lasy pod Kaliskami – Protokół ekshumacji zwłok ofi ar zabitych jesienią 1939 r. przez zbrodniarzy hitlerowskich w Lesie pod Kaliskami w oddziale 101a Leśnictwa Kartuzy  /247
Nr 29. 1970 listopad 4, Gdańsk – Protokół przesłuchania świadka Heleny Palider /249
Nr 30. 1971 luty 11, Gdańsk – Protokół przesłuchania świadka Cecylii Remelskiej   /253

Kobysewo  /256
Nr 31. 1969 sierpień 28, Gdańsk – Protokół przesłuchania świadka Klemensa Hase  /256

Somonino  /258
Nr 32. 1969 kwiecień 1, Gdynia – Protokół przesłuchania świadka Wojciecha Goldmanna  /258
Nr 33. 1969 kwiecień 17, Kartuzy – Protokół przesłuchania świadka Augustyna Grzędzickiego  /259

Bysewo  /264
Nr 34. 1970 styczeń 9, Kartuzy – Protokół przesłuchania świadka Feliksa Meiera  /264
Nr 35. 1971 maj 20, Bysewo – Protokół oględzin miejsca zamordowania Alberta Krefty i innych w Bysewie  /266
Nr 36. 1977 marzec 22, Düsseldorf – Dyspozycja prokuratury w Düsseldorfi e w sprawie rozstrzelania 9 polskich mężczyzn w miejscowości Bysewo 6 września 1939 r.  /268

Bibliografia  /277

POWIAT KOŚCIERSKI (Monika Tomkiewicz) /281
Wstęp  /283

Kościerzyna  /305
Nr 1. 1957 luty 13, Giessen – Kontynuacja przesłuchania Günthera Ernesta Modrowa zapoczątkowanego 12 lutego 1957 r. przez Sąd Krajowy w Giessen w związku ze zbrodnią na podstawie §§ 211, 49 i 74 kodeksu karnego, sygn. 2 Js 398/56  /305
Nr 2. 1974 kwiecień 18, Kościerzyna – Protokół przesłuchania świadka Franciszka Bloka przez sędziego Sądu Powiatowego w Gdańsku Romana Kapsa /313

Filipy  /316
Nr 3. 1945 lipiec 13, Filipy – Protokół przesłuchania świadka Franciszka Czuchy  /316

Sarnowy-Rotenbark  /317
Nr 4. 1948 kwiecień 27, Gdynia – Sentencja wyroku w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej Wydziału Karnego Sądu Okręgowego w Gdyni w sprawie Ottona Berendta /317
Nr 5. 1967 maj 2, Gdańsk – Protokół przesłuchania świadka Zbigniewa Szumockiego  /322

Wąglikowice  /324
Nr 6. 1971 marzec 25, Kościerzyna – Protokół przesłuchania świadka Roberta Ebertowskiego  /324

Grzybowski Młyn  /326
Nr 7. 2015 wrzesień 21, Kościerzyna – Wywiad z Bolesławem Dziemińskim (ur. 1927) przeprowadzony przez Julię Gralkę i Rajmunda Knittera (fragmenty)  /326

Lasy Mestwinowskie  328
Nr 8. 1945 sierpień 31, Skarszewy – Protokół oględzin sądowo--lekarskich spisany przed Sądem Grodzkim w Skarszewach w powiecie Jaroszewy, w lesie Mestwinowo /328
Nr 9. 1946 sierpień 31, Jaroszewy – Protokół przesłuchania świadka Roberta Henninga  /332

Pogódki  /333
Nr 10. 1945 wrzesień 1, Pogódki – Protokół Komisji Sądowo--Lekarskiej przed Sądem Grodzkim w Skarszewach w gminie Pogódki, w lesie Jastrzębiec /333
Nr 11. 1945 wrzesień 1, Pogódki – Protokół przesłuchania świadka Franciszka Wilczewskiego  /336

Jaroszewy /338
Nr 12. 1966 kwiecień 28, Gdynia – Protokół przesłuchania świadka Mieczysława Wisieckiego  /338
Nr 13. 1966 listopad 10, Duisburg – Postępowanie Sądu Krajowego w Duisburgu w sprawie karnej przeciwko handlarzowi warzyw Friedrichowi Böhlke w związku ze zbrodniami hitlerowskimi popełnionymi w Jaroszewach, powiat Kościerzyna, sygn. 45 Js 3/63 /342
Nr 14. b.d., b.m. – Kwestionariusz o egzekucjach masowych i grobach masowych odnalezionych w miejscowości Jaroszewy, gmina Pogódki, powiat Kościerzyna, województwo gdańskie /349

Skarszewy  /353
Nr 15. 1945 wrzesień 14, Skarszewy – Protokół przesłuchania świadka Klary Olszewskiej  /353
Nr 16. 1945 grudzień 6, Kościerzyna – Sentencja wyroku Specjalnego Sądu Karnego w Gdańsku na sesji wyjazdowej w Kościerzynie w sprawie Maksa Gronerta  /354
Nr 17. 1946 czerwiec 6, b.m. – Protokół przesłuchania świadka Leona Paczkowskiego i Wandy Tysler  /357
Nr 18. 1946 grudzień 3, Skarszewy – Protokół z oględzin miejsca zbrodni dokonanych przez Niemców na obywatelach polskich na terenie Skarszew i okolic /358

Las Proboszczowski /360
Nr 19. 1977 grudzień 13, Gdańsk – Protokół przesłuchania świadka Alojzy Bileckiej  /360

Karpno /362
Nr 20. 1946 listopad 21, Lipusz – Protokół przesłuchania świadka Tomasza Dunajskiego  /362
Nr 21. 1946 listopad 21, Karpno – Protokół oględzin miejsca przestępstwa / 363

Lipusz  /364
Nr 22. 1969 czerwiec 20, Gdańsk – Protokół przesłuchania świadka Sylwestra Jakubka  /364
Nr 23. 1970 listopad 11, Gdańsk – Protokół przesłuchania świadka Zygmunta Landowskiego  /366

Nowy Wiec  /367
Nr 24. 1945 maj 29, Kościerzyna – Protokół przesłuchania świadka Idy Miller-Knor /367
Nr 25. 1966 kwiecień 25, Tczew – Protokół przesłuchania świadka Franciszka Krakowskiego  /368
Nr 26. 1966 maj 14, Pruszcz Gdański – Protokół przesłuchania świadka Helmuta Harthuna  /372
Nr 27. 1974 kwiecień 17, Gdańsk – Protokół przesłuchania świadka Helmuta Harthuna  /374

Liniewo /376
Nr 28. 1946 sierpień 16, Kościerzyna – Wyrok w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej Specjalnego Sądu Karnego w Gdańsku obradującego na sesji wyjazdowej w Kościerzynie w sprawie Wilhelma Meiera  /376

Nowa Karczma /379
Nr 29. b.d., b.m. – Raport końcowy Zentrale Stelle w Ludwigsburgu do postępowania Prokuratury w Karlsruhe o sygn. 9 Js 257/67 w sprawie zamordowania Władysława
Gostomskiego 14 września 1939 r. w Lubaniu  /379
Nr 30. 1966 czerwiec 19, Kościerzyna – Protokół Sądu Powiatowego w Kościerzynie o ustalenie treści aktu zgonu Gertrudy Burczyk  /382
Nr 31. 1971 lipiec 5, Gdańsk – Protokół przesłuchania świadka Łucji Machutty  /384
Bibliografia  /385

POWIAT TCZEWSKI (Monika Tomkiewicz)  /389
Wstęp  /391

Tczew  /402
Nr 1. 1940 styczeń 24, Tczew – Odezwa starosty powiatu tczewskiego Reinholda Isendicka do ludności powiatu tczewskiego  /402
Nr 2. 1945 listopad 2, Tczew – Protokół ekshumacji i oględzin sądowo-lekarskich zwłok Polaków pomordowanych w 1939 r. i pochowanych w dwóch grobach masowych na terenie koszar w Tczewie i na terenie prochowni (fragmenty)   /403
Nr 3. 1945 listopad 8, Tczew – Sentencja wyroku Specjalnego Sądu Karnego w Gdańsku na sesji wyjazdowej w Tczewie w sprawie komisarza biskupiego nad parafiami katolickimi w powiecie tczewskim ks. Pawła Preussa   /412
Nr 4. 1963 luty 11, Meersburg/Bodensee – Protokół przesłuchania Martina Ohmanna przez Krajowy Urząd Kryminalny Nadrenia Północna-Westfalia, Wydział 15 / 415
Nr 5. 1964 lipiec 23, Dortmund – Dyspozycja kierownika Centralnej Placówki w Kraju Związkowym Nadrenia Północna-Westfalia do spraw opracowania masowych zbrodni
przy nadprokuratorze w Dortmundzie, sygn. 45 Js 22/61   /421
Nr 6. 1965 luty 5, Tczew – Oświadczenie Pawła Różanowskiego w sprawie zamordowania jego matki Leokadii Różanowskiej w koszarach tczewskich /427

Swarożyn  /429
Nr 7. 1967 kwiecień 24, Swarożyn – Protokół przesłuchania świadka Franciszka Zandera przez wiceprokuratora Prokuratury Wojewódzkiej w Gdańsku Mariana Multana  /429
Nr 8. 1967 październik 11, Zwierzynek – Protokół oględzin, wizja lokalna miejsca zamordowania Stefana Ziegierta i usiłowania zamordowania Franciszka Zandera   /433

Miłobądz  /436
Nr 9. 1945 sierpień 21, Tczew – Sentencja wyroku Specjalnego Sądu Karnego w Gdańsku na sesji wyjazdowej w Tczewie w sprawie Jana Szweda, byłego zastępcy burmistrza wsi Miłobądz  /436
Nr 10. 1962 luty 6, Miłobądz – Pismo Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej w Miłobądzu do Wydziału Kultury Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Tczewie w sprawie informacji o Polakach pomordowanych na terenie gromady w latach 1939–1945 /440

Pelplin  /442
Nr 11. 1945 sierpień 21, Tczew – Sentencja wyroku Specjalnego Sądu Karnego w Gdańsku na sesji wyjazdowej w Tczewie w sprawie Maksa Kühla, byłego burmistrza wsi Rajkowy  /442
Nr 12. 1947 luty 4, Pelplin – Protokół przesłuchania świadka Franciszka Sawickiego przez sędziego śledczego Sądu Okręgowego w Gdańsku Antoniego Zachariasiewicza,
przewodniczącego Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Gdańsku  /446
Nr 13. 1968 luty 14, Pelplin – Protokół przesłuchania świadka Andrzeja Kabata przez sędziego Sądu Powiatowego w Gdyni Stanisława Lipieckiego  /450

Wola pod Pelplinem  /451
Nr 14. 1945 październik b.d., Wola – Protokół ekshumacji zwłok Polaków pomordowanych w 1939 r. przez hitlerowców i pochowanych we wspólnym grobie w majątku Wola
pod Pelplinem /451

Gniew  /453
Nr 15. 1948 lipiec 26, Gdańsk – Akt oskarżenia przeciwko Ottonowi Andresowi przygotowany przez Prokuraturę Sądu Okręgowego w Gdańsku  /453
Nr 16. 1965 luty 10, Gniew – Oświadczenie Józefa Bronka  /459
Nr 17. b.d., b.m. – Zeznanie świadka Stefanii Szutowej do sprawy cywilnej byłego Sądu Grodzkiego w Gdyni o uznanie za zmarłego Mariana Szczuraszka o sygn. IV Zg 47/4  /461

Nicponia /462
Nr 18. 1967 maj 16, Nicponia – Protokół przesłuchania świadka Stanisławy Bobek /462

Kierwałd  /463
Nr 19. 1967 lipiec 18, Morzeszczyn – Protokół przesłuchania świadka Bolesława Kalitowskiego  /463

Morzeszczyn  /464
Nr 20. 1969 maj 23, Gdańsk – Protokół przesłuchania świadka Konrada Wyczyńskiego  /464
Bibliografia  /466

Powiat starogardzki (Monika Tomkiewicz)  /471
Wstęp /473

Starogard   / 493
Nr 1. 1939 wrzesień 24, Starogard Pruski – Meldunek sytuacyjny nr 5 posterunku żandarmerii w Starogardzie Pruskim do Posterunku Głównego żandarmerii w Kartuzach /493
Nr 2. 1939 październik 16, Starogard – Lista osób cywilnych aresztowanych 16 października 1939 r. w Starogardzie o godzinie 15.00 /495
Nr 3. 1947 maj 6, Starogard Gdański – Protokół przesłuchania świadka Leona Kanka /499
Nr 4. 1964 czerwiec 23, Karlsruhe – Postępowanie przed Landgericht Karlsruhe w sprawie przeciwko oskarżonemu Wilhelmowi Fastowi /500

Kocborowo, Szpęgawsk (Lasy Szpęgawskie) /504
Nr 5. 1946 marzec 1, Starogard – Sentencja wyroku Specjalnego Sądu Karnego w Gdańsku na sesji wyjazdowej w Starogardzie w sprawie Johanna Aberga /504
Nr 6. 1946 wrzesień 14, Starogard Gdański – Protokół przesłuchania świadka Władysława Rezmera przez sędziego Franciszka Wyborskiego /506
Nr 7. 1946 grudzień 7, Starogard Gdański – Protokół przesłuchania świadka Jana Kaczmarka /508
Nr 8. 1947 maj 5–7, Las Szpęgawski – Protokół oględzin miejsca przestępstwa i ekshumacji zwłok w Lesie Szpęgawskim, w którym zbrodniarze hitlerowscy jesienią 1939 r. dokonywali masowych zabójstw Polaków  /511
Nr 9. 1962 maj 29, Hanower – Protokół przesłuchania świadka Kurta Eimanna (fragment) /519
Nr 10. 1968 październik 19, Gdańsk – Protokół przesłuchania świadka Tadeusza Bilikiewicza  /521
Nr 11. 1974 kwiecień 18, Starogard Gdański – Protokół przesłuchania świadka Władysława Brzoskowskiego  /526

Lipia Góra  /530
Nr 12. 1946 grudzień 4, Starogard Gdański – Protokół przesłuchania świadka Jana Głodka  /530

Wieś Kościelna 532/
Nr 13. 1939 wrzesień 20, Starogard Pruski – Meldunek sytuacyjny nr 3 posterunku żandarmerii w Starogardzie Pruskim do kapitanatu żandarmerii w Kartuzach /532

Leśna Jania (Las Witnik)  /534
Nr 14. 1968 marzec 14, Pszczółki – Protokół przesłuchania świadka Mariana Kamińskiego  /534
Nr 15. 1968 marzec 21, Starogard Gdański – Protokół przesłuchania świadka Jana Uklei  /536
Nr 16. 1968 maj 10, Lisówko – Protokół przesłuchania świadka Alfreda Partyki  /538
Nr 17. 1969 luty 4, Leśna Jania – Protokół przesłuchania świadka Franciszka Manikowskiego /540

Kokoszkowy  /542
Nr 18. 1969 styczeń 30, Starogard Gdański – Protokół przesłuchania świadka Leona Boruckiego  /542

Ciecholewy  /544
Nr 19. 1973 maj 9, Starogard Gdański – Protokół przesłuchania świadka Heleny Kleinschmidt  /544

Borzechowo /546
Nr 20. 1967 styczeń 20, Gdańsk – Protokół przesłuchania świadka Jana Brzezińskiego  /546
Nr 21. 1969 styczeń 30, Zblewo – Protokół przesłuchania świadka Agnieszki Gabik  /547
Nr 22. 1969 styczeń 30, Zblewo – Protokół przesłuchania świadka Zofii Osowskiej /548

Lubichowo  /549
Nr 23. 1939 wrzesień 28, Starogard Pruski – Meldunek sytuacyjny nr 2 posterunku żandarmerii w Starogardzie Pruskim do I kapitanatu żandarmerii w Kartuzach  /549
Nr 24. 1967 listopad 7, Dąbrowa – Protokół przesłuchania świadka Katarzyny Mechnikowskiej  /551
Nr 25. 1967 listopad 29, Kaliska-Bietowo – Protokół przesłuchania świadka Pawła Tuszyńskiego  /553
Nr 26. 1967 grudzień 12, Lubichowo – Protokół przesłuchania świadka Wandy Bąkowskiej z domu Rezmer  /554

Piece  /555
Nr 27. 1967 listopad 7, Dąbrowa – Protokół przesłuchania świadka Bernarda Wendty /555
Nr 28. 1968 maj 3, Starogard Gdański – Protokół przesłuchania świadka Zofii Łojewskiej /557

Lipinki Szlacheckie /559
Nr 29. 1968 listopad 20, Płocicz – Protokół przesłuchania świadka Jana Bielińskiego  /559

Skórcz (Las Zajączek)  /560
Nr 30. 1946 wrzesień 7, Starogard Gdański – Sentencja wyroku Specjalnego Sądu Karnego w Gdańsku na sesji wyjazdowej w Starogardzie Gdańskim w sprawie Edwarda Kickela  /560
Nr 31. 1968 wrzesień 10, Tczew – Protokół przesłuchania świadka Elżbiety Schoenrock /563

Kasparus /566
Nr 32. 1966 maj 31, Starogard Gdański – Protokół przesłuchania świadka Franciszka Wiczyńskiego  /566

Czarna Woda /568
Nr 33. 1945 listopad 3, Czarna Woda – Protokół przesłuchania poszkodowanej Anny Szostak /568

Osiek /569
Nr 34. 1948 maj 13, Starogard Gdański – Sentencja wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku na sesji wyjazdowej w Starogardzie Gdańskim w sprawie Emila Steinborna /569
Nr 35. 1969 styczeń 29, Gdańsk – Protokół przesłuchania świadka Bernarda Szczeblewskiego /572
Nr 36. 1969 październik 16, Świecie nad Wisłą – Protokół przesłuchania świadka Stefanii Zarembskiej  /573

Osieczna /575
Nr 37. 1947 lipiec 26, Gdańsk – Akt oskarżenia przeciwko Cyrylowi Węsierskiemu /575

Bibliografia  /578

POWIAT ŚWIECKI (Izabela Mazanowska)  /583
Wstęp  /585

Grupa  /600
Nr 1. 1945 listopad 5, Świecie – Protokół przesłuchania podejrzanego oskarżonego Alberta Radtke  /600
Nr 2. 1948 styczeń 24, Świecie – Protokół przesłuchania świadka Władysława Suchomskiego  /602
Nr 3. 1965 wrzesień 19, Górna Grupa – Protokół z przeprowadzonej ekshumacji grobów położonych w Górnej Grupie, powiat świecki / 605

Jastrzębie /607
Nr 4. 1946 marzec 19, Świecie – Protokół przesłuchania świadka Andrzeja Gąsiorowskiego  /607
Nr 5. 1962 styczeń 19, Reinhausen – Protokół przesłuchania Hansa Joachima Modrowa /610
Nr 6. 1968 listopad 30, Świecie – Protokół przesłuchania świadka Ryszarda Otto Emmerta /618

Luszkowo  /620
Nr 7. 1961 luty 17, Düsseldorf – Protokół przesłuchania Marty Miske  /620

Luszkówko  /623
Nr 8. 1966 wrzesień 17, Świecie – protokół przesłuchania świadka Władysława Kostkowskiego  /623
Nr 9. 1967 listopad 16, Przechowo–Świecie – Protokół przesłuchania świadka Reginy Martenki /625
Nr 10. 1969 luty 18, Bydgoszcz – Pismo Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Bydgoszczy do Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich Wydział Dochodzeniowy w Poznaniu  /627

Mniszek /629
Nr 11. 1965 wrzesień 19, Górna Grupa–Mniszek – Protokół z przekopania masowego grobu  /629
Nr 12. 1966 kwiecień 13, Heidelberg – Protokół przesłuchania świadka Marianny hrabiny Schwerin von Schwanenfeld z d. Sahm  /631
Nr 13. 1966 kwiecień 23, Bydgoszcz – Protokół przesłuchania świadka Bogumiły Nowickiej  /635

Niewieścin /637
Nr 14. 1966 lipiec 12, Świecie – Zeznania świadka Sylwestra Aranowskiego  /637

Nowe  /639
Nr 15. 1969 sierpień 28, Saarbrücken – Protokół przesłuchania Guido Dahmanna  /639

Serock /644
Nr 16. 1947 październik 30, Gdańsk – Sprawozdanie starszego referendarza Kolei Państwowych Witolda Kledzika  /644

Świecie n. Wisłą  /646
Nr 17. 1945 grudzień 29, Goslar – Zeznanie Zygmunta Sawali  /646
Nr 18. 1946 luty 9, Recklinghausen – Protokół przesłuchania Fritza Braunera  /648
Nr 19. 1964 październik 23, Bochum – Protokół przesłuchania świadka Ericha Hoffmanna  /651
Nr 20. 1966 maj 7, Elbląg – Protokół przesłuchania świadka Aleksandra Zielonki  /654
Nr 21. 1968 styczeń 10, Hamburg – Protokół przesłuchania Franza Johanna Osthofa  /660

Świekatowo /663
Nr 22. 1974 styczeń 9, Świekatowo – Protokół przesłuchania Antoniego Ciężkowskiego  /663
Bibliografia  /668

POWIAT CHOJNICKI (Tomasz Ceran) /671
Wstęp /673

Chojnice (powiat)  /680
Nr 1. 1939 wrzesień 2, Chojnice – List prywatny niemieckiej obywatelki Chojnic  /680
Nr 2. 1939 wrzesień–grudzień, b.m. – Raporty niemieckiej żandarmerii do landratury chojnickiej  /682
Nr 3. 1945 grudzień 10, Chojnice – Zestawienie ekshumacji w powiecie chojnickim  /684
Nr 4. 1947 kwiecień 26, Chojnice – Podsumowanie ekshumacji w powiecie chojnickim /685

Chojnice (lasek miejski)  /687
Nr 5. 1945 lipiec 6, Chojnice – Protokół ekshumacji zwłok  /687
Chojnice (Pola Daleckiego i Pola Dogsa)  /689
Nr 6. 1939 październik 9, Chojnice – Protokół ekshumacji zwłok Polaków zamordowanych przez hitlerowców  /689
Nr 7. 1968 październik 15, Flensburg – Protokół przesłuchania świadka Lothara Dogsa  /692

Chojnice (Pola Igielskie) /696
Nr 8. 1939 październik 25, Chojnice – List Franciszka Skuczyńskiego z więzienia w Chojnicach  /696
Nr 9. 1945 sierpień 20, Chojnice – Protokół przesłuchania świadka Czesława Pietruszki /697
Nr 10. 1945 grudzień 1, Chojnice – Protokół ekshumacji zwłok na Polach Igielskich koło Chojnic  /699
Nr 11. 1945 grudzień b.d., Chojnice – Protokół z ekshumacji na Polach Igielskich  /704
Nr 12. 1949 luty 7, Chojnice – Protokół przesłuchania świadka Bronisława Siutkowskiego  /706
Nr 13. 1968 czerwiec 5, Bielefeld – Protokół przesłuchania świadka Hansa Arndta  /707
Nr 14. 1970 maj 19, Bytów – Protokół przesłuchania świadka Leona Styp-Rekowskiego /710
Nr 15. 2021 lipiec 19, Gdańsk – Komunikat z prac archeologicznych przeprowadzonych w chojnickiej „Dolinie Śmierci” /713
Nr 16. 2024 maj 29, Gdańsk – Komunikat z prac archeologicznych przeprowadzonych w chojnickiej „Dolinie Śmierci” /716

Chojnice („pod Witkami”) /719
Nr 17. 1945 grudzień 2, „Witki” koło Chojnic – Protokół ekshumacji zwłok na tak zwanych Witkach koło Chojnic  /719
Nr 18. 1949 luty 7, Chojnice – Protokół przesłuchania świadka Leona Ryka /720

Czersk (gmina)  /722
Nr 19. 1945 czerwiec 15, Czersk – Protokół przesłuchania świadka Ignacego Stoppy  /722
Nr 20. 1945 październik 15, Czersk – Protokół zeznań świadka Franciszki Łangowskiej /724
Nr 21. 1945 grudzień 10, Czersk – Spis ekshumacji przeprowadzonych w gminie Czersk  /725
Nr 22. 1965 listopad 16, Czersk – Protokół przesłuchania świadka Maksymiliana Kwiatkowskiego  /727
Nr 23. 1976 grudzień 13, Czersk – Protokół przesłuchania świadka Czesława Jana Jagalskiego /729

Krojanty  /731
Nr 24. 1945 październik 29, Krojanty – Protokół ekshumacji zwłok Polaków zamordowanych przez hitlerowców w 1939 r.  /731

Rytel  /733
Nr 25. 1945 październik 10, Rytel – Protokół ekshumacyjny z miejscowości Rytel /733
Nr 26. 1973 marzec 23, Rytel – Protokół przesłuchania świadka Józefa Copy /734
Nr 27. 1973 lipiec 19, Rytel – Protokół przesłuchania świadka Franciszka Koltera  /736
Bibliografia /737

POWIAT TUCHOLSKI (Tomasz Ceran)  /739
Wstęp  /741

Mała Tuchola /748
Nr 1. 1968 maj 15, Tuchola – Protokół przesłuchania świadka Janowskiej  /748
Nr 2. 2002 luty 10, Gdynia – Wspomnienie Romana Grossa z pierwszych miesięcy okupacji niemieckiej w powiecie tucholskim /749
Nr 3. 2003 styczeń 15, Bydgoszcz – Protokół przesłuchania świadka Mariana Lipkowskiego /752

Rudzki Most  /754
Nr 4. 1946 marzec 16, Żalno – Protokół przesłuchania świadka Alfonsa Urbanowskiego /754
Nr 5. 1946 marzec 18, Tuchola – Protokół przesłuchania świadka Stanisława Hoppe /758
Nr 6. 1946 marzec 18, Tuchola – Protokół przesłuchania świadka Mieczysława Jareckiego /760
Nr 7. 1946 marzec 27, Tuchola – Protokół przesłuchania świadka Leona Klacha /762
Nr 8. 1946 październik 5, Tuchola – Protokół przesłuchania podejrzanego Adolfa Fuchsa  /764
Nr 9. 1946 listopad 7, Rudzki Most – Protokół ekshumacji zwłok z grobu nr I  /766
Nr 10. 1946 listopad 9, Rudzki Most – Protokół ekshumacji zwłok z grobu nr II  /768
Nr 11. 1946 listopad 11, Rudzki Most – Protokół ekshumacji zwłok z grobu nr III  /769
Nr 12. 1946 listopad 12, Rudzki Most – Protokół ekshumacji zwłok z grobu nr IV  /770
Nr 13. 1946 listopad 13, Rudzki Most – Protokół ekshumacji zwłok z grobu nr V /771
Nr 14. 1946 listopad 14, Rudzki Most – Protokół ekshumacji zwłok z grobu nr VI  /772
Nr 15. 1965 styczeń 9, Bydgoszcz – Protokół przesłuchania świadka Heleny Eckert  /773
Nr 16. 1965 kwiecień 12, Mannheim – Wyrok Sądu Krajowego (fragmenty)  /775
Nr 17. 1965 maj 6, Hohenlimburg – Protokół przesłuchania podejrzanego Kurta Bruno Gertha  /792

Tuchola /798 
Nr 18. 1939 wrzesień 11, Tuchola – List Alfonsa Marcinkiewicza do niemieckiej Komendantury Miejscowej w Tucholi  /798
Nr 19. 1939 wrzesień 12, Tuchola – List Cecylii Marcinkiewicz do niemieckiej Komendantury Miejscowej w Tucholi  /799
Nr 20. 1939 wrzesień 12, Tuchola – List Waleriana Guza do niemieckiej Komendantury Miejscowej w Tucholi /800

Żalno  /802
Nr 21. 1946 marzec 16, Żalno – Protokół przesłuchania świadka Marianny Narloch  /802
Nr 22. 1946 marzec 16, Żalno – Protokół przesłuchania świadka Władysława Szpajdy  /803
Bibliografia  /805

POWIAT SĘPOLEŃSKI (Izabela Mazanowska) /807
Wstęp  /809

Karolewo  /816
Nr 1. 1962 styczeń 8, Hildesheim – Zeznanie Hansa Jürgena von Wilckensa  /816
Nr 2. 1962 styczeń 10, Möllin – Zeznanie Lütke Hermanna Wendolina barona von Ketelhodt /826
Nr 3. 1962 maj 21, Empelde – Zeznanie Arnolda Karla Bartscha  /836
Nr 4. 1965 luty 7, Bydgoszcz – Zeznanie Piotra Kuicha  /840
Nr 5. 1965 listopad 16, Tuchola – Zeznanie Wacława Oczkowskiego  /843
Nr 6. 1966 luty 14, Bydgoszcz – Zeznanie Łucjana Gogołka  /845
Nr 7. b.d., b.m. – Opis cmentarza wojennego i kwatery wojennej osób pomordowanych przez hitlerowców w powiecie sępoleńskim  /847

Radzim  /851
Nr 8. 1961 grudzień 12, Brema – Zeznanie Wernera Ericha Sorgatza /851
Nr 9. 1965 luty 4, Szczytno – Pismo Edwina Ossowskiego do Prokuratury Wojewódzkiej w Bydgoszczy  /862
Nr 10. 1965 czerwiec 16, Grudziądz – Zeznanie świadka Pawła Rosińskiego /864
Nr 11. 1965 czerwiec 23, Bydgoszcz – Zeznanie świadka Brunona Borlika  /868
Nr 12. 1965 czerwiec 24, Bydgoszcz – Zeznanie świadka Franciszka Góreckiego /871
Nr 13. 1965 czerwiec 26, Bydgoszcz – Zeznanie świadka Stanisława Twarogowskiego  /874

Sępólno Krajeńskie /878
Nr 14. 1947 czerwiec 26, Sępólno Krajeńskie – Protokół z ekshumacji zwłok w Sępólnie Krajeńskim /

Nr 15. 1965 maj 18, Chojnice – Zeznanie świadka Konrada Langowskiego  /881
Bibliografia /884

Wykaz skrótów  /887
Indeks osób  /891
Indeks nazw geograficznych  /935
O autorach  /949