Zakony mendykanckie w Prusach Krzyżackich i Królewskich od XIII do połowy XVI wieku

Autor: Rafał Kubicki

Rok wydania: 2018

Ilość stron: 448

Oprawa: miękka ze skrzydełkami

Format: 16,5 cm x  24,0 cm

Funkcjonowanie zakonów mendykanckich w Prusach Krzyżackich i Królewskich rozpatrywano dotychczas zazwyczaj oddzielnie w odniesieniu do poszczególnych zgromadzeń. Książka stanowi próbę całościowego spojrzenia na znaczenie mendykantów w społeczeństwie średniowiecznym tych obszarów widzianych jako odrębna, a zarazem względnie jednolita forma organizacyjna w ramach struktur Kościoła, która realizowała określone funkcje w życiu religijnym ówczesnych społeczności, zamieszkujących przede wszystkim miasta i ich bezpośrednie zaplecze.

Spis treści:

Wykaz skrótów  /9

Wstęp  /13

1. Temat  /13

2. Stan badań  /16

3. Źródła  /21

4. Metoda i konstrukcja pracy  /25

Rozdział 1. Fundacje klasztorów i ich uposażenie  /29

1.1. Zarys fundacji klasztornych mendykanckich w państwie krzyżackim i Prusach Królewskich  /29

1.1.1. Dominikanie  /30

1.1.2. Franciszkanie  /40

1.1.3. Augustianie eremici  /44

1.1.4. Karmelici  /47

1.1.5. Obserwanci  /51

1.2. Analiza procesu i warunków fundacji  /62

1.3. Fundacje planowane i niezrealizowane  /67

1.4. Analiza pierwotnego uposażenia poszczególnych fundacji i jego późniejszych zmian  /75

1.4.1. Dominikanie  /75

1.4.2. Franciszkanie  /79

1.4.3. Augustianie eremici  /83

1.4.4. Karmelici  /86

1.4.5. Obserwanci  /88

Rozdział 2. Zarys podstaw organizacyjnych i warunków funkcjonowania klasztorów   /95

2.1. Organizacja władz zakonu i prowincji - kontrola i nadzór. Podobieństwa i różnice w poszczególnych zgromadzeniach  /95

2.1.1. Dominikanie  /

2.1.2. Franciszkanie  /

2.1.3. Augustianie eremici  /

2.1.4. Karmelici  /

2.1.5. Obserwanci  /

2.2. Model funkcjonowania klasztoru  /

2.3. Potencjał poszczególnych zgromadzeń  /

2.4. Otoczenie klasztorów  /

2.4.1. Lokalizacja klasztoru (intra ex extra muros)  /

2.4.2. Analiza sytuacji społeczno-gospodarczej miast w momencie zakładania klasztoru  /

2.4.3. Otoczenie społeczne klasztoru  /

2.4.4 Kontakty z organizacjami cechowymi  /

2.4.5. Narodowość mieszkańców  /

2.4.6. Okoliczne struktury kościelne (parafie, szpitale)  /

2.4.7. Egzempcja zakonna i jej zakres  /

2.5. Problem centralizacji i regionalizacji w działaniach mendykantów  /

2.6. Zmiany przynależności prowincjalnej klasztorów /

Rozdział 3. Grupy kierownicze w klasztorach  /

3.1. Rekrutacja grupy kierowniczej (przeorów i gwardianów)  /

3.2. Pochodzenie społeczne zakonników  /

3.3. Pochodzenie terytorialne  /

3.4. Narodowość zakonników  /

3.5. Świadomość pokoleniowa  /

3.6. Udział we władzach prowincji  /

3.7. Udział w elicie intelektualnej  /

3.8. Modele funkcjonowania w zgromadzeniu mendykanckim  /

3.8.1. Działalność publiczna  /

3.8.2. Działalność edukacyjna i pisarska  /

3.8.3. Działalność administracyjna i duszpasterska  /

3.8.4. Aktywność zakonna w skali prowincji  /

Rozdział 4. Peryferyjność w ramach struktur zakonnych i jej skutki  /209

4.1. Rola przełożonych prowincjalnych  (prowincjałów i ministrów prowincjalnych) w kierowaniu klasztorów  /209

4.1.1. Dominikanie  /209

4.1.2. Franciszkanie  /214

4.1.3. Obserwanci  /219

4.1.4. Augustianie eremici  /220

4.1.5. Karmelici  /222

4.2. System szkolny - wykształcenie zakonników  /224

4.3. Konwenty duże i małe w ramach organizacji klasztornej  /234

4.4. Obszary działania klasztorów i ich rekrutacji (okręgi jałmużnicze)  /238

4.5. Świadomość funkcjonowania na peryferiach  /252

4.6. Próby reformy konwentów i działalność franciszkanów obserwantów w XV w.  /258

Rozdział 5. Rola mendykantów w życiu kościelnym i społecznym  /267

5.1. Kontakty z klerem diecezjalnym i biskupami  /267

5.2. Kontakty z ludnością miast i wsi  /273

5.3. Tercjarze, beginki i siostry  /275

5.4. Relacje mendykantów z zakonem krzyżackim  /279

5.5. Relacje mendykantów z polskim dworem królewskim  /287

5.6. Przebieg reformacji i jej skutki  /289

5.6.1. Dominikanie  /291

5.6.2. Franciszkanie  /298

5.6.3. Karmelici  /308

5.6.4. Augustianie eremici  /310

5.6.5. Obserwanci  /314

Zakończenie  /321

1. Fundacje klasztorne  /321

2. Podstawy organizacyjne i warunki funkcjonowania klasztorów  /322

3. Grupy kierownicze w klasztorach  /324

4. Peryferyjność w ramach struktur zakonnych i jej skutki  /325

Aneksy

1. Spisy przełożonych klasztorów mendykanckich w Prusach Krzyżackich i Prusach Królewskich do połowy XVI w. oraz spisy franciszkanów, augustianów eremitów, karmelitów i obserwantów działających w klasztorach Prus Krzyżackich i Prus Królewskich do połowy XVI w.  /337

2. Fragment kroniki Aleksandra Koślińskiego na temat fundacji karmelitów w Kętrzynie, Dzierzgoniu i Prabutach  /371

3. Wykaz franciszkanów z klasztoru gdańskiego  /373

Summary  /383

Bibliografia  /391

Spis map  /422

Spis rycin  /423

Spis tabel  /424

Indeks nazw geograficznych  /425

Indeks osobowy  /434