Zachować, zmienić, zburzyć. Losy pomników w czasach przemian

Redakcja: Piotr Żuchowski, Tadeusz Żuchowski

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 224

Okładka: twarda

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Książka jest rezultatem konferencji zorganizowanej pod tym samym tytułem i została pomyślana jako wielokierunkowa dyskusja nad problemem niechcianych pomników, a zwłaszcza tych o wybitnych walorach artystycznych, albowiem ich status jest szczególny. Punktem odniesienia jest pomnik w Olsztynie, zrealizowany przez wybitnego polskiego rzeźbiarza Xawerego Dunikowskiego (1875-1964). W niniejszej publikacji przypadek pomnika olsztyńskiego został osadzony w szerszym kontekście. Poszczególni autorzy podnoszą problem pomnika w mieście, jego lokalizacji i funkcji, a także racje stojące za jego zniszczeniem, względnie translokacją. Pomniki są jednymi z ważniejszych nośników pamięci. Nic dziwnego, że w sporze o pomniki kluczowa staje się kwestia pamięci. Oprócz artykułów istotne miejsce w książce zajmują głosy w dyskusji, która podczas konferencji toczyła się wokół trzech problemów: pomnik a kontekst, olsztyńskie narracje pomnikowe i niechciane dziedzictwo.  

(opis wydawcy)

Spis treści:

Od redakcji  /7

Ewa Gładkowska - Exegi monumentum  /9

Pomnik i jego kontekst. Wokół pomników w socjalistycznej Polsce 

A. Markowska - Między kulturami. Wrocław po 1945 r.: formowanie oraz przemienianie przestrzeni  /23

J. Friedrich - Miasto szuka tożsamości. Pomniki w Gdańsku w latach 1945-1980  /53

J.S. Wojciechowski - Od adoracji do dewastacji. Estetyka i polityka w stosunkach międzynarodowych. Przykład nagrodzonego projektu pomnika Smoleńskiego  /71

Dyskusja  /83

Dunikowski i jego narracje pomnikowe

A. Tarasiuk - Pomnik olsztyński w świetle życiorysu i twórczości Xawerego Dunikowskiego /91

A. Rzempołuch - Dunikowskiego pomnik Wdzięczności Armii Radzieckiej w Olsztynie. Pomysł - budowa - akceptacja?  /107

M. Gałęziowska - Pomnik i miejsce. Recepcja pomnika Dunikowskiego w Olsztynie  /127

Dyskusja /139

Niechciane dziedzictwo. O pomnikach w nowych czasach 

P. Żuchowski - Usuwanie pomników w świetle prawa i praktyk instytucji konserwatorskich w Polsce  /149

T. Żuchowski - Pomnik jako dzieło sztuki  /171

R. Makała - Destrukcja, przemiana, akceptacja. Przekształcenia pomników architektonicznych i architektoniczno-rzeźbiarskich w Europie w XX wieku  /191

Dyskusja /207

Osoby biorące udział w dyskusji  /211

Indeks miejscowości  /213

Indeks nazwisk  /215

Noty o autorach  /221