Zabory dóbr ziemskich dokonywane przez panującego w średniowiecznej Polsce do połowy XV wieku. Studium historyczno-prawne

Autor: Krzysztof Goźdź-Roszkowski

 Rok wydania: 2017

 Ilość stron: 193

 Oprawa: miękka

 Format: 16,5 cm x 24,0 cm

Publikacja poświęcona władzy monarszej w średniowiecznej Polsce w zakresie odbierania poddanym ich dóbr nieruchomych. Autor, na podstawie obszernych badań źródłowych, omawia przyczyny zaborów i sposoby ich dokonywania, przedstawia proces kształtowania się norm prawnych chroniących posiadaczy przed samowolnym zabieraniem ich majątków przez panującego oraz ukazuje realizację tych norm w praktyce. Prezentuje również poglądy władcy i posiadaczy ziemskich na kwestię legalności zaborów.

Spis treści:

Wstęp /9
1. Przedmiot badań /9
2. Dotychczasowe badania nad zaborami /10
3. Zakres badań /14
4. Podstawa źródłowa badań /15

Rozdział 1. Przyczyny zaborów dóbr ziemskich /17
1.1. Wstęp /17
1.1.1. Przyczyny zaborów w literaturze /17
1.1.2. Problem poznania przyczyn zaborów /22
1.2. Przeciwdziałanie panującego procesowi umniejszania domeny /25
1.3. Działania na polu gospodarczym /34
1.3.1. Pojęcie działalności gospodarczej panującego w literaturze /34
1.3.2. Lokowanie osad na prawie niemieckim /35
1.3.3. Inne przyczyny zaborów o charakterze gospodarczym /47
1.4. Względy wojskowe /49
1.5. Przyczyny natury politycznej /53
1.6. Dokonywanie przysporzeń cudzym kosztem /59
1.7. Egzekucja kary konfiskaty majątku /62
1.8. Brak zgody panującego na dyspozycję majątkiem nieruchomym na rzecz Kościoła /63
1.9. Śmierć biskupa /66
1.10. Wyniki /72

Rozdział 2. Działania panującego powodujące utratę dóbr /75
2.1. Wstęp /75
2.2. Wwiązanie /76
2.3. Niewykonywanie umowy zamiany /85
2.4. Działania wojenne /90
2.5. Graniczenie /91
2.6. Nadanie cudzych dóbr /93
2.7. Wyniki /97

Rozdział 3. Ograniczanie panującego w dokonywaniu zaborów /99
3.1. Wstęp /99
3.2. Zobowiązanie panującego do nieodwoływania nadań /100
3.2.1. Czy statut księcia wrocławskiego Władysława wprowadzał trwałość nadań? /100
3.2.2. Przywilej ziemski Wacława II z 1291 r. /103
3.2.3. Artykuł XVI statutu wielkopolskiego Kazimierza Wielkiego /104
3.2.4. Postanowienia przywilejów generalnych Jagiełły z lat 1386–1433 /108
3.3. Uzyskanie wyroku sądowego warunkiem dopuszczalności zabrania dóbr /113
3.3.1. Postanowienie Nulli autem w przywilejach Jagiełły z lat 1425, 1430 i 1433 /113
3.3.2. „Petyta opockie” z 1454 r. /115
3.3.3. Przywileje nieszawskie 1454 r. /116
3.4. Skuteczność postanowień przywilejów z lat 1386–1454 /117
3.5. Wyniki 126

Rozdział 4. Stanowisko panującego i posiadaczy ziemskich w kwestii legalności zabierania dóbr poddanym 129
4.1. Problem legalności zabierania dóbr przez panującego w literaturze /129
4.2. Odbieranie dóbr należących do domeny monarszej /141
4.2.1. Ius vindicandi panującego /141
4.2.2. Rewindykacje dóbr nadanych kwestią sporną /143
4.3. Odbieranie dóbr będących własnością poddanych /146
4.3.1. Istnienie normy etycznej o ograniczonym zastosowaniu w praktyce, zakazującej zabierania majątków poddanych /146
4.3.2. Katalog causarum legitimarum zabierania /153
4.3.3. Znaczenie rekompensaty za zabrany majątek /162
4.4. Wyniki /166

Zakończenie /169
Literatura i materiały źródłowe /171
Summary /189