Z Oleandrów ku Niepodległej. Odniesienia, interpretacje, pamięć

Redakcja: Krzysztof K. Daszyk, Tomasz Kargol   

Rok wydania: 2024

Liczba stron: 456

Okładka: twarda

Format: 16,5 cm x 24,0 cm

Uwaga! Zgięty narożnik okładki

W ogłoszonych drukiem w roku 1931 wspomnieniach Tadeusza Hołówki - jednego z najbliższych wówczas współpracowników politycznych Józefa Piłsudskiego, a także cenionego publicysty, który wcześniej, w czasie „wielkiej wojny", był bardzo aktywnym działaczem Polskiej Organizacji Wojskowej, pod względem ideowo-politycznym pokrewnej legionom Polskim - czytamy: 

Legiony - ten święty ogień żarliwej ofiary, umiłowania i najczystszego idealizmu. Legiony - ten pyszny, barwny kwiat wiosennych porywów Młodości polskiej, mieniący się tysiącem odcieni beztroski, radości życia i pogardy śmierci, upajający aromatem wiernej rycerskiej służby i posłusznego ulegania tajemniczemu, nęcącemu urokowi wyniosłej Pani Wojny, za miłość do siebie darzącej pocałunkiem śmierci lub sławą nieśmiertelną. Legiony - wspaniały hymn polskiej dumy, rzewna piosenka butnej próżności, opowieść o wstydzącym się swej wielkości bohaterstwie i zuchwałej fanfaronadzie, o ślepym posłuchu dla swego Komendanta i wyzywającym lekceważeniu [austro-węgierskich] „sprzymierzeńcow", piękny rapsod o wiernej dozgonnej przyjaźni żołnierskiej i pogardzie bezgranicznej roztropnych rad doświadczonych „ojców narodu".

Ta wzniosła apoteoza formacji wojskowej, której historia rozpoczęła się (de facto) wczesnym świtem 6 sierpnia 1914 r., na krakowskich Oleandrach - niemal dosłownie u stóp kopca Kościuszki, będącego dla Polaków doby zaborów czymś w rodzaju drogowskazu ku Niepodległej - opublikowana została w czasie, gdy rzeczona formacja nie istniała już jako „siła realna". Ale chociaż opiewane przez Hołówkę Legiony nie doczekały Świtu, to przecież po Listopadzie 1918 r. zaczęło się ich „nowe, wspólne życie w duszy i historii narodu polskiego". 

I właśnie o tym „nowym życiu" Legionów traktuje (przede wszystkim; ale nie wyłącznie) niniejsza praca zbiorowa, której wydanie zbiega się - w sposób bynajmniej nieprzypadkowy - ze 110. rocznicą wymarszu słynnej Pierwszej Kompani Kadrowej z krakowskich Oleandrów w bój „za oswobodzenie ojczyzny". 

(opis wydawcy)

Spis treści:

Od Redakcji  /5

I. Odniesienia  /9

K.K. Daszyk - "Miasto trzęsło się w radosnej jakiejś febrze"... Kraków w pierwszych dniach sierpnia 1914 roku - polityczne postawy i wybory  /11

J. Dufrat - Kobiety w oddziałach legionowych /57

M. Sikorska - Kurierki I Brygady Legionów. Próba portretu  /89

P. Grzesik - Prasa obozu niepodległościowego redagowana w pałacu kieleckim  /113

A. Malicki - Biuro werbunkowe Legionów Polskich we Włoszczowie  /145

M. Baczkowski - Dezerterzy, maruderzy, buntownicy. Rola żołnierzy narodowości polskiej w destrukcji armii austro-węgierskiej podczas I wojny światowej  /179

J. Mierzwa, Z. Zblewski - Legiony przepustką do samorządowej kariery? Uwagi dotyczące polityki kadrowej w administracji lokalnej Polski pomajowej  /197

II. Interpretacje  /213

J. Gaul - "Nierycerski, niewolniczy naród". Józef Piłsudski wobec zaangażowania społeczeństwa polskiego w czyn legionowy 1914-1917  /215

K.K. Daszyk - "Nasz pierwszy nauczyciel [żołnierskiego patriotyzmu]". Henryk Sienkiewicz w świadomości pokolenia strzelecko-legionowego  /245

P. Cichoracki - Zmagania o prawo do tradycji. Środowiska posanacyjne i ich narracje o przeszłości w ostatnich latach II Rzeczypospolitej (1937-1939)  /291

K.K. Daszyk - Motyw mogiły powstańczej w literaturze polskiej przełomu XIX i XX stulecia  /303

III. Pamięć  /325

U. Oettingen - Pamięć o Legionach Polskich w krajobrazie czasu wojny 1914-1918 między Wisłą a Pilicą  /327

L. Michalska-Bracha - Z kieleckich tradycji legionowych w okresie II Rzeczypospolitej. Sanktuarium Józefa Piłsudskiego i Muzeum Legionów Polskich  /357

J. Główka - Filmowa relacja z III Marszu Szlakiem Kadrówki - Kraków-Kielce 1926  /371

Ł. Guldon, I. Pogorzelska - "Jedynym waszym znakiem jest odtąd orzeł biały..." Drogi do Niepodległości w świetle wybranych źródeł z zasobu Archiwum Państwowego w Kielcach  /379

T. Kargol - Czyn legionowy - krakowskie miejsca pamięci  /408

Indeks osób  /435