Wrocław. Gród na Ostrowie Tumskim we wczesnym średniowieczu

Autorka: Aleksandra Pankiewicz

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 499 + płyta CD

Okładka: twarda

Format: 21,00 cm x 29,5 cm

Seria: Origines Polonorum

Origines Polonorum to wieloletni program wydawniczy i badawczy który kończy swój cykl publikacją Wrocław Gród na ostrowie Tumskim we wczesnym średniowieczu, śledzi losy tytułowego grodu od momentu powstania około połowy X w po schyłek świetności w 1 poł. XIII w. W książce podjęto próbę wyjaśnienia genezy założenia obronnego na odrzańskiej wyspie tumskiej.

(opis wydawcy)

Spis treści:

O autorze  /9

I. Wstęp  /11

1.1. Historia badań Ostrowa Tumskiego  /11

1.2. Położenie grodu, obszar wyspy tumskiej i terenów umocnionych  /15

1.3. Stan rozpoznania wyspy tumskiej i wykopy badawcze   /20

1.4. Stan badań nad poszczególnymi kategoriami zabytków i zagadnieniami związanymi z rozwojem grodu   /22

1.5. Podstawy i problemy datowania, stratygrafia oraz kryteria podziału chronologicznego   /27

1.6. Badanie grodu na wyspie tumskiej i jego zaplecza   /30

1.7. Wrocławski Ostrów Tumski na tle innych tzw. ośrodków centralnych   /31

II. Pierwszy okres funkcjonowania grodu - do schyłku X w.   /37

II.1. Koncepcje na temat genezy grodu na Ostrowie Tumskim  /37

II.2. Problem najstarszego horyzontu osadniczego na grodzie wrocławskim   /52

II.3. Zaplecze osadnicze grodu na wrocławskim Ostrowie Tumskim w pierwszym etapie jego funkcjonowania  /64

II.4. Początki grodu na Ostrowie na tle przemian politycznych i osadniczych dorzecza górnej i środkowej Odry   /68

III. Drugi okres funkcjonowania grodu - od przełomu X i XI do około połowy XI w.   /75

III.1. Próba synchronizacji warstw   /75

III.2. Konstrukcje obronne   /76

III.3. Zabudowa grodu wrocławskiego w okresie od przełomu X/XI do około połowy XI w.   /81

III.4. Zaplecze grodu wrocławskiego od przełomu X i XI w. do około XI w.na tle przemian osadniczych regionu i rozwoju okolicznych szlaków handlowych  /90

IV. Trzeci okres funkcjonowania grodu - 2. połowa XI w. oraz przełom XI i XII w.   /95

IV.1. Zabudowa grodu wrocławskiego w okresie od 2. połowy XI wieku do przełomu XI i XII w.   /95

IV.2. Zaplecze osadnicze grodu wrocławskiego w 2. połowie XI oraz na przełomie XI i XII w.  /104

V. Czwarty okres funkcjonowania grodu - XII-1 połowa XIII w.   /109

V.1. Próba synchronizacji warstw  /109

V.2. Drewniano-ziemne wały grodu   /112

V.3. Zabudowa grodu wrocławskiego w XII-1. połowie XIII w.   /122

V.4. Przemiany w strukturze osadniczej Wrocławia w XII i 1. połowie XIII w.  /122

VI. Gospodarka i kultura materialna mieszkańców grodu wrocławskiego od X do połowy XIII w.   /131

VI.1. Rolnictwo, pokarm roślinny oraz obróbka i przechowywanie płodów rolnych  /131

VI.2. Hodowla zwierząt i pokarm mięsny   /156

VI.3. Obróbka kości i poroża oraz wyroby z tych surowców   /173

VI.4. Obróbka skór   /181

VI.5. Przędzalnictwo, tkactwo i wyroby tekstylne  /189

VI.6. Szklarstwo  /197

IV.7 Metalurgia  /200

IV.8. Ozdoby  /211

VI.9. Części stroju   /235

VI.10. Inne okucia   /239

VI.11. Uzbrojenie i oprzyrządowanie jeździeckie  /244

VI.12. Akcesoria związane z piśmiennictwem  /276

VI.13. Ceramika naczyniowa  /279

VII. Handel i wymiana oraz kontakty interregionalne mieszkańców grodu wrocławskiego od X wieku do połowy XIII w.    /301

VII.1. Zabytki związane z handlem i wymianą na grodzie wrocławskim w okresie od X do połowy XIII w.   /301

VII.2. Rozwój handlu w grodzie i w obrębie jego zaplecza do X do XIII w.   /310

VII.3. Kontakty interregionalne mieszkańców grodu wrocławskiego   /313

VIII. Rozwój tzw. ośrodków centralnych państwa Piastów od X do 1. połowy XIII w. na przykładzie wrocławskiego Ostrowa Tumskiego   /331

VIII.1. Nowe porządki. Zmiany schyłku X i pierwszych dekad XI w.   /331

VIII.2. Dezintegracja czy integracja? Wrocław i inne grody "centralne" w dobie tzw. reakcji pogańskiej i po kryzysie lat 30. XI w.   /344

VIII.3. Przełom wieków czy przełom kulturowy? Przemiany pomiędzy XI a XII w.   /356

VIII.4. Schyłek świetności czy inny model osadniczo-gospodarczy? Gród wrocławski w XIII-1. połowie XIII w.   /367

IX. Podsumowanie  /381

Bibliografia   /387

Summary  /419

Indeks osób   /425

Indeks geograficzny i etniczny   /433

Spis rycin, wykresów i tabel   /441