Wolność! Zwróćcie nam naszą!... Eseje historyczne o getcie warszawskim Tom1

Redakcja: Martyna Grądzka-Rejak, Konrad Zieliński

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 248

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 16,0 cm x 24,0 cm

Eseje stanowią wybór publikacji ukazujących się w latach 2018-2022, w których przedstawione zostały okoliczności utworzenia getta, poszczególne grupy zamkniętych tam osób i wybrane instytucje. Teksty opowiadają o warunkach bytowych oraz samopomocy, w tym opiece nad dziećmi, a także o kwestiach dotyczących życia religijnego i kulturalnego oraz o walce żydowskich powstańców w getcie w kwietniu 1943 r. Ważnym tematem poruszanym w tomie są też dzieje szpitala Bersohnów i Baumanów w czasie powstania warszawskiego w 1944 r. oraz dalsze losy obszaru dawnej dzielnicy żydowskiej i terenu małego i dużego getta wpisanych we współczesną tkankę miasta.

Książka pozwala z szerszej perspektywy przyjrzeć się i zrozumieć, jak wyglądało życie codzienne za murem, walka o żywność, walka z chorobami, walka z niemieckim nazistowskim terrorem o godność, o przetrwanie, o życie.

Warszawskie getto to "miasto w mieście", utworzone 2 października, zamknięte 16 listopada 1940 r., a następnie "zlikwidowane" w ramach niemieckiej Akcji "Reinhardt" w maju 1943 r.

Książka stanowi wkład w upamiętnienie tragedii i heroizmu polskich Żydów. Publikacja powstała w związku z obchodami 80. rocznicy Akcji "Reinhardt".

(Albert Stankowski, Dyrektor Muzeum Getta Warszawskiego)

Spis treści:

Wstęp / 7

Część I. MUR / 11

Hanna Węgrzynek - Utworzenie getta / 13

Martyna Grądzka-Rejak - „Wolność! Zwróćcie nam naszą wolność…” / 17

Paweł Wieczorek - Żydzi i mechesi / 23

Paweł Wieczorek - Cyganie w getcie warszawskim / 29

Paweł Wieczorek - Bunkier „Krysia” / 35

Część II. ŻYCIE I ŚMIERĆ / 39

Agnieszka Witkowska-Krych - Kuchnia dziecięca – Leszno 11 / 41

Agnieszka Witkowska-Krych - Zakład Zaopatrywania – Leszno 12 / 45

Agnieszka Witkowska-Krych - Urząd do Walki z Lichwą i Spekulacją – Leszno 13 / 49

Agnieszka Witkowska-Krych - Komitet Domowy – Leszno 24 / 53

Agnieszka Witkowska-Krych -  Kuchnia popularna – Leszno 40 / 57

Agnieszka Witkowska-Krych - Sądy – Leszno 53/55 / 59

Agnieszka Witkowska-Krych - Piekarnia – Leszno 56 / 63

Agnieszka Witkowska-Krych - Kawiarnia „L’Ourse” – Leszno 58 / 67

Paweł Wieczorek - Czerwone Pogotowie / 69

Paweł Wieczorek - „Krwawy piątek”, 17/18 kwietnia 1942 roku / 75

Agnieszka Witkowska-Krych - Kwarantanna – Leszno 109 / 81

Paweł Wieczorek - Tyfus w getcie warszawskim / 85

Agnieszka Witkowska-Krych - Oddziały Szpitala „Czyste” – Leszno 1 / 95

Jacek Konik - Pomiędzy życiem a śmiercią / 97

Dawid Berman - Jakow Rabinowicz – jego relacja była jedną z tych, które zmieniły getto / 103

Jacek Konik - Wysiedlenie po śmierć. Wielka Akcja likwidacyjna w getcie warszawskim 22 lipca 1942 / 105

Agnieszka Witkowska-Krych - Umschlagplatz / 109

Paweł Wieczorek - Nie wszystkie drogi wiodły do Hotelu Polskiego / 111

Część III. ŻYCIE RELIGIJNE / 119

Jacek Konik - Rosz ha-Szana – w rocznicę stworzenia człowieka / 121

Dawid Berman - Sukkot w getcie warszawskim / 127

Martyna Grądzka-Rejak - Światła pośród mroku. Chanuka w getcie warszawskim. 1940 / 131

Dawid Berman - Pesach Żydów warszawskich (1940–1942) / 137

Paweł Wieczorek - Cmentarz żydowski na Okopowej – trzy perspektywy / 143

Dawid Berman - Rabin Menachem Ziemba / 153

Część IV. WALKA / 157

Paweł Wieczorek - Styczniowa samoobrona 1943 / 159

Martyna Grądzka-Rejak - „Trzy dni, nie dłużej”. Powstanie w getcie warszawskim / 163

Paweł Wieczorek - Upadek powstania w getcie warszawskim / 169

Paweł Wieczorek - Kobiety w powstaniu w getcie warszawskim / 175

Paweł Wieczorek - Pamiętamy: KL Warschau (19.07.1943–01.08.1944) / 181

Konrad Zieliński - Szpital Bersohnów i Baumanów w czasie Powstania Warszawskiego / 187

Część V. PAMIĘĆ / 191

Paweł Wieczorek - Nalewki 9 / 193

Konrad Zieliński - Mur getta warszawskiego po wojnie / 199

Paweł Freus - „Moje słowa są z kamienia i brązu – milczące, lecz wiecznotrwałe”. Natan Rapoport – wybitny twórca upamiętnień Zagłady / 203

Grzegorz Berendt - „Oto ukląkł ten, który nie musiał, w imieniu tych, którzy uklęknąć nie chcieli” – Willy Brandt w Warszawie 7 grudnia 1970 r. /211

Agnieszka Kuś - Pamięć drzew. Drzewa jako / 219

Jacek Konik - Krzysztof Kamil Baczyński – katastrofista pełen wiary / 227

Agnieszka Kuś - Warszawa, Trawniki czy Łuniniec? Losy rodziny Mieczysława Wajnberga w czasie II wojny światowej / 233

Wybrana bibliografia / 239

Biogramy Autorów i Redaktorów / 245