Wolin w średniowiecznej tradycji skandynawskiej

Autor: Jakub Morawiec

Rok wydania: 2023

Ilość stron: 398

Oprawa: miękka ze skrzydełkami

Format: 15,5 cm x 23,00 cm

Prezentowana książka stanowi drugie, poprawione i uzupełnione wydanie monografii, która pierwotnie ukazała się w 2010 roku, także nakładem wydawnictwa Avalon.

Literacka twórczość Skandynawów, przede wszystkim Islandczyków, doby średniowiecza to swoisty fenomen, cieszący się do dziś niesłabnącym zainteresowaniem zarówno badaczy, jak i miłośników dobrej literatury. Sagi, poezja oraz inne gatunki, których rozkwit przypadł na XII-XIV wiek, w dużej mierze poświęcone zostały dziejom mieszkańców Północy oraz obszarom, do których Skandynawowie docierali w epoce wikingów. Jednym z ważniejszych tematów, który przewija się przez poszczególne opowieści jest legenda o Jomsborgu, warownej twierdzy, siedzibie słynnej i niezwyciężonej drużyny wikińskiej. Gród ów, zbudowany w Vindlandzie,a więc w kraju Słowian, miał stanowić ekskluzywne miejsce spotkań tych ostatnich ze Skandynawami. Jomswikingowie, jego gospodarze, których losy dopełnić się miały w czasie ostatniej bitwy pod Hjǫrungavágr, zaangażowani byli w najważniejsze rozgrywki polityczne w całym regionie. Świadczyć o tym miały między innymi dzieje szwedzkiego królewicza Styrbjörna Olafssona oraz króla Norwegii Olafa Tryggvasona. Książka stanowi próbę analizy głównych składowych legendy oraz czynników, które potencjalnie wpłynęły na jej powstanie i rozwój, a także status tych, którzy mieli odpowiadać za powstanie Jomsborga i jego funkcjonowanie.

Szczególne miejsce w niniejszym opracowaniu przypada Wolinowi. Dzieje grodu nad Dziwną, znanego w średniowiecznej Skandynawii pod nazwą Jomsborg, stanowią istotne tło i punkt odniesienia dla badanej legendy. Wiąże się to z rangą nie tylko ścisłych i różnorodnych związków Wolina z Północą (śmierć HaraldaSinozębego, najazd Magnusa Dobrego), ale także przemian politycznych, społecznych i gospodarczych, jakie w tym czasie zachodziły w całej strefie bałtyckiej.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wykaz skrótów  /7

Wstęp  /11

Rozdział I. Średniowieczna tradycja skandynawska - autorzy i ich prace   /21 

X wiek   /27 

XI wiek   /34 

XII-XIV wiek   /41 

Rozdział II. Związki Haralda Sinozębego z Wolinem  /68 

Rządy Haralda Sinozębego w Danii   /68 

Założenie Jomsborga   /87 

Kto założył Jomsborg?  /90

Charakterystyka opisów dotyczących założenia Jomsborga   /96

Czynniki kształtujące tradycję o związkach Haralda Sinozębego z Wolinem   /98

Rozdział III. Jomsborg siedzibą skandynawskich hofoingjar  /130

Jomswikingowie  /130

Organizacja   /132

Ludzie   /135

Palnatoki  /135

Sigvaldi  /137

Thorkell Wysoki (hafi)   /140

Bui digri  /144

Sigurd Płaszcz (kapa)   /145

Vagn Akason   /146

Działalność Jomswikingów  /148

Bitwa pod Hjorungavagr  /152

Styrbjorn Olafsson

Inni hofoingjar kojarzeni z Jomsborgiem  /173

Olaf Tryggvason  /173

Obecność przedstawicieli skandynawskich elit we wczesnośredniowiecznym Wolinie a powstanie i rozwój legendy o Jomsborgu  /211

Rozdział IV. Bitwa w Oresundzie    /228

Okoliczności konfliktu  /228

Przebieg bitwy w świetle relacji najwcześniejszych  /247

Przebieg bitwy w świetle sag  /254

Znaczenie bitwy dla sytuacji politycznej w Skandynawii na przełomie X i XI wieku   /260

Źródła tradycji łączącej Wolin / Jomsborg z bitwą w Oresundzie   /262

Rozdział V. Najazd Magnusa Dobrego na Wolin w 1043 roku   /291

Rządy Magnusa Dobrego w Danii i Norwegii  /291

Najazd Magnusa Dobrego na Wolin i jego bezpośrednie okoliczności   /313

Znaczenie najazdu Magnusa Dobrego na Wolin  /349

Zakończenie  /351

Bibliografia  /359

Źródła  /359

Opracowania  /362

Indeks nazwisk  /393