Wokół osoby i myśli Orygenesa

Autor: ks. Mariusz Szram

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 478

Okładka: twarda

Format: 15,5 cm x 24,0 cm        

Spis treści:

Wprowadzenie  /5

Wokół osoby Orygenesa 

I. Kwestia autentyczności kastracji Orygenesa  /11

1. Argumentacja za uznaniem autokastracji Orygenesa za fakt  /12

2. Argumentacja podważająca autentyczność samokastracji Orygenesa  /38

II. Problem ważności święceń kapłańskich Orygenesa 55

1. Przebieg wydarzeń  /56

2. Ocena zarzutów wobec święceń Orygenesa  /70

3. Orygenes o swoim kapłaństwie /74

Wokół myśli Orygenesa

I. Orygenesowe poszukiwanie sensu tekstu biblijnego  /81

1. Podstawowe założenia egzegezy alegorycznej  /83

2. Model egzegezy Pisma Świętego  /87

II. Chrystocentryzm egzegezy biblijnej w rozumieniu Orygenesa /93

1. Chrystus jako klucz hermeneutyczny do interpretacji Pisma Świętego  .94

2. Osobowy charakter Słowa Bożego  /101

3. Duch, dusza i ciało biblijnego Słowa  /107

4. Kontakt chrześcijanina ze Słowem Bożym jako dialog osób  /110

III. Egzemplifikacja egzegezy duchowej Orygenesa: interpretacja alegoryczna postaci kobiecych Starego Testamentu  /115

1. Kobiety starotestamentalne jako typy Synagogi i Kościoła oraz jako alegorie walki duchowej  /118

2. Kobiety starotestamentalne jako alegorie wad  /122

3. Kobiety starotestamentalne jako alegorie cnót  /124

4. Oblubienica z Pieśni nad Pieśniami jako alegoria Kościoła i duszy ludzkiej  /130

IV. Orygenesowe poszukiwania terminologii teologicznej  /135

1. Ἀγαθά - Ἐπίνοιαι - Ὀνόματα, czyli różne aspekty tej samej rzeczywistości Syna Bożego  /136

2.  Εἶναι - Γίνεσθαι, czyli sposoby bytowania Ojca i Syna  /141

V. Orygenesowa koncepcja Trójcy Świętej  /147

1. Relacja między Ojcem i Synem  /151

2. Początki teologii Ducha Świętego  /155

3. Kwestia ortodoksyjności trynitologii Orygenesa  /161

VI. Chrystus jako uosobienie cnót według Orygenesa  /167

1. Cnoty - dobra uosobione w Chrystusie /168

2. Chrystus jako Mądrość  /171

3. Chrystus jako Miłość  /177

4. Chrystus jako Sprawiedliwość  /180

VII. Pełna natura ludzka Chrystusa w świetle Orygenesowej koncepcji człowieka  /183

1. Chrystus - pełen Bóg i pełen człowiek  /185

2. Trychotomiczna antropologia duchowa: ducha - dusza - ciało  /188

3. Duch jako najwyższy element natury ludzkiej Chrystusa  /191

4. Dusza Chrystusa i jej funkcja pośrednicząca między Boską i ludzką naturą Zbawiciela  /192

5. Prawdziwe ciało Chrystusa zasłaniające i ujawniające Jego Bóstwo  /197

VIII. Grzech Adama - upadek w preegzystencji czy w życiu ziemskim? Nauka Orygenesa o pierwszym grzechu w Komentarzu do listu św. Pawła do Rzymian  /203

1. Upadek bytów duchowych w preegzystencji czy grzech człowieka?  /208

2. Nieposłuszeństwo Bogu istotą grzechu Adama  /213

3. Pożądliwość cielesna, ziemskie ciało, śmierć i utrata czci jako główne skutki grzechu pierwszego człowieka  /215

4. Czy wszyscy ludzie zgrzeszyli w Adamie czy na podobieństwo Adama, czyli o udziale w pierwszym grzechu  /222

5. Chrystus jedynym wybawicielem człowieka ze stanu grzechu  /231

IX. Orygenesowe rozumienie kapłaństwa  /235

1. Terminologia  /236

2. Chrystocentryczna metoda wykładu Orygenesa  /238

3. Królewskie kapłaństwo wszystkich wiernych i kapłaństwo ministerialne  /240

4. Rola wewnętrznej świętości kapłana, czyli kapłaństwa duchowego  /242

5. Obowiązki biskupów, prezbiterów i diakonów  /244

6. Obowiązki świeckich wobec osób duchownych  /247

7. Święcenia kapłańskie /247

8. Udział wiernych świeckich w funkcjach współcześnie zastrzeżonych kapłanom urzędowym  /249

a. Odpuszczanie grzechów, nakładanie pokuty i kierownictwo duchowe  /249

b. Publiczne komentowanie Pisma Świętego na zgromadzeniu liturgicznym  /252

c. Funkcje sprawowane przez kobiety - wdowy, diakonisy i prorokinie  /254

X. Duchowe znaczenie terminu "ołtarz" w myśli teologicznej Orygenesa  /261

1. Krytyka materialnych ołtarzy  /264

2. Chrystus jako prawdziwy ołtarz Nowego Testamenty  /267

3. Ołtarz w duszy człowieka  /270

XI. Koncepcja modlitwy integralnej w ujęciu Orygenesa  /

1. Dwie klasyfikacje form modlitwy  /278

2. Prośby za siebie i bliźnich jako przejaw zależności od Boga  /

3. Dziękczynienie jako wyraz wdzięczności Bogu za otrzymane dobrodziejstwa  /283

4. Błaganie o litość dla odstępstw od Boga  /285

5. Uwielbienie jako spoiwo całej modlitwy  /288

XII. Od obrazu do podobieństwa Bożego - dynamiczna koncepcja antropologii duchowej w rozumieniu Orygenesa  /295

1. Rozróżnienie znaczeniowe pojęć "obraz" i "podobieństwo"  /297

2. Chrystus preegzystujący prawdziwym obrazem Boga  /300

3. Obraz Boży w duszy człowieka  /301

4. Droga do uzyskania podobieństwa do Boga  /303

XIII. Kościół jako rzeczywistość wieczna w doktrynie Orygenesa  /311

1. Idea Kościoła w umyśle Boga  /313

2. Duchowy Kościół w preegzystencji  /315

3. Kościół Starego Testamentu  /317

4. Uniwersalny Kościół Chrystusa /320

5. Kościół eschatologiczny - odnowiony i doskonały  /325

XIV. Orygenes a millenaryzm - jednoznaczne odrzucenie czy przyjęcie pewnych inspiracji?  /333

1. Zarzuty Orygenesa wobec materialistycznego rozumienia eschatologii  /338

2. Orygenesowa interpretacja zagadnień eschatologicznych poruszanych przez millenarystów /345

3. Inspiracje millenarystyczne w myśli Orygenesa  /351

XV. Czy ciało w ziemskiej postaci zmartwychwstanie, czyli o naturze ciała zmartwychwstałego  /359

1. Zarzuty Metodego z Olimpu  /361

2. Orygenesowe rozumienie pojęć  σάρξ i εἶδος oraz relacja między nimi  /364

3. Możliwość zmartwychwstania jakiejś postaci ciała określanego terminem  /368

Zamiast zakończenia. Życie i myśl Orygenesa - próba syntezy  /381

Bibliografia  /399

Wykaz skrótów  /447

Indeks cytatów biblijnych  /451

Summary  /457