Wojska Zakonu Niemieckiego w Prusach 1230-1525

Autor: Krzysztof Kwiatkowski

Rok wydania: 2016

Ilość stron: 680

Oprawa: twarda

Format: 27,0 cm x 22,0 cm

Rycerze w białych płaszczach z czarnym krzyżem na podobnie okrytych rumakach? - Niezupełnie i nie tylko...

Wojska braci zakonu niemieckiego - krzyżaków, jak ich się zwyczajowo nazywa w tradycji polskiej - to nie wyłącznie bracia rycerze ani nawet wspomagający ich bracia sarianci. To także niezwykle różnorodna grupa osób stale im towarzyszących i posługujących: dinerów, pachołków, strzelców, witingów, komorników; to również mieszkańcy późnośredniowiecznych Prus: mieszczanie, rycerze, giermkowie, wolni, karczmarze, młynarze, chłopi - ludzie germańskiego, bałtyjskiego i słowiańskiego pochodzenia: to liczni i jeszcze bardziej zróżnicowani przybysze spoza Prus, z krajów łacińskiego kręgu kulturowego - od klifowych wybrzeży Szkocji na dalekiej Północy po wapienne wzgórza Apulii i porośnięte makią równiny Kastylii na śródziemnomorskim Południu: krzyżowcy/goście, familiarzy, półwolontariusze, najemnicy oraz bracia zakonu z innych baliwatów i "prowincji".

Aktywność militarna zakonu niemieckiego to nie tylko wojny z Królestwem Polskim - bitwy płowiecka i grunwaldzka. To także ponad pięćdziesięcioletni okres ciągłych walk z autochtonicznymi społecznościami bałtyjskimi (tzw. wojna pruska); to jej ponad stuletnia kontynuacja w postaci kilkuset wypraw na Żmudź i Litwę (tzw. wojna litewska); to szereg przedsięwzięć militarnych w odległych krainach (od Śląska i Łużyc, przez Ruś Czerwoną, Białą i Zaleską, po nadczarnomorskie stepy u ujścia Dniepru i brzegi Dunaju w Banacie Szeweryńskim); to wreszcie długi i złożony konflikt wewnętrzny, miejscami przyjmujący znamiona wojny wszystkich ze wszystkimi.

Kultura wojny zakonu niemieckiego to nie tylko uzbrojenie - broń, oporządzenie i sprzęt militarny - różnorodne i ciągle zmieniające się; to nie tylko praktyka zbierania wojska, pochodów, oblężeń i starć w otwartym polu. To również ubiór zbrojnych, ich pożywienie zbierane na wyprawę, ich konie; to także przedsięwzięcia budowlane na wschodnich i zachodnich obrzeżach kraju pruskiego; to również mentalne uwarunkowania postrzegania, pojmowania, wartościowania wojny i zorganizowanej przemocy oraz sposoby nadawania im sensu; to też sposoby "panowania" nad czasem, przestrzenią i naturą - uwzględniania i wykorzystywania czynników zewnętrznych w ramach działalności militarnej; to wreszcie formy legitymizowania mocy militarnej - uzasadnia możliwości nakładania na innych powinności militarnych i pociągania do ich faktycznego wypełniania.

O tych wszystkich (oraz wielu innych) fascynujących zagadnieniach traktuje ta książka, mająca charakter wprowadzający w tematykę aktywności militarnej człowieka w późnośredniowiecznych Prusach - kraju na obrzeżach łacińskiej  christianitas.

Spis treści:

Wprowadzenie

Zakon niemiecki i jego pruskie władztwo w okresie trzech stuleci 

Tło kulturowe obecności zakonu niemieckiego w Prusach

Organizacja korporacji - organizacja władztwa - legitymizacja władztwa - legitymizacja możności powoływania wojska

- Korporacja zakonna

- Władztwo

- Legitymizacja

Społeczne i gospodarcze podstawy militarnej aktywności pruskiej gałęzi zakonu niemieckiego

- Przybysze spoza Prus

- Pruska gałąź zakonu

- Półczłonkowie i zbratani krajowi

- Usługujący

- Mieszkańcy kraju

- Źródła zasobów materialnych i finansowych zakonu w Prusach

- Wydatki pruskiej gałęzi zakonu

Organizowanie wojska i działań militarnych

- Rodzaje działań militarnych

- Etapy i przebieg akcji militarnych

- Skład wojska i poszczególnych kontyngentów - jednostki organizacyjne i bitewne

- Jeńcy i łupy

- Restytucja strat i wypłata żołdu oraz subsydiów

Ubiór i wygląd braci pruskiej gałęzi zakonu niemieckiego i przynależących do korporacji

- Ubiór braci rycerzy

- Ubiór braci kapłanów

- Ubiór braci sariantów

- Ubiór przynależących do zakonu

Broń i oporządzenie zbrojnych oraz sprzęt w wojskach pruskiej gałęzi zakonu niemieckiego

- Broń biała (sieczna i kolna)

- Broń drzewcowa

- Broń obuchowa

- Broń ochronna

- Indywidualna broń miotająca

- Zbiorowa broń miotająca

- Niemiotająca broń oblężnicza, fortyfikacja i polowa

- Oporządzenie jeździeckie, rząd koński i osłony na konia

- Sprzęt militarny

- Statki i łodzie

Przegląd najważniejszej literatury przedmiotu

Zakończenie - perspektywy poznawcze