Wojna o Mołdawię. Mołdawskie partie polityczne i ich liderzy w latach 2020 - 2024

Autor: Antoni P. Kubiak

Rok wydania: 2025

Liczba stron: 380

Okładka: miękka

Format: 16,0 cm x 23,0 cm

Książka pokazuje złożony obraz mołdawskiej sceny politycznej ostatnich lat i tworzących ją ugrupowań. Autor prześledził stosunek poszczególnych partii zasiadających w Parlamencie Republiki Mołdawii do tak kluczowych zagadnień, jak: kwestie tożsamościowe, relacje z Rumunią i Federacją Rosyjską, partnerstwo Mołdawii z Unią Europejską, NATO i organizacjami powstałymi na obszarze byłego ZSRR, obrona suwerenności czy wybrane wydarzenia historyczne. Publikacja została wzbogacona z jednej strony o zarys dziejów ziem mołdawskich, z drugiej zaś – o opis wydarzeń z czasów najnowszych: wyborów prezydenckich, które odbyły się w 2020 i 2024 r. Autor wyraża nadzieję, że niniejsza książka, w której wykorzystał także materiały zebrane podczas wielokrotnych pobytów w Mołdawii oraz rozmowy z tamtejszymi działaczami, pomoże zorientować się Czytelnikowi w meandrach mołdawskiej polityki i zrozumieć dylematy związane z geopolitycznymi wyborami tego kraju.

***

„Mołdawia – niewielkie państwo o powierzchni zaledwie ok. 34 tys. km2, z których część jest okupowana przez Federację Rosyjską i określana konwencjonalnie mianem Naddniestrzańskiej Republiki Mołdawskiej, gdzie władze w Kiszyniowie nie mogą sprawować swojej jurysdykcji – przez długi czas wydawała się nie budzić większego zainteresowania. Wojna, która wybuchła w Ukrainie w 2022 r., sprawiła, że o Republice Mołdawii zaczęto mówić znacznie więcej. Książka opracowana przez Antoniego P. Kubiaka uzupełnia serię publikacji, które w ostatnim czasie koncentrowały się na ukazaniu miejsca i roli, jaką państwo takie jak Republika Mołdawii może odgrywać w szerszym europejskim kontekście” (dr hab.Valentin Constantinov, Instytut Historii Uniwersytetu Państwowego w Mołdawii).

„Uważam, że opublikowanie tej monografii będzie bardzo ważnym wydarzeniem w rozwoju refleksji historycznej i politologicznej na temat Mołdawii” (dr hab. Hubert Łaszkiewicz, Studium Europy Wschodniej, Uniwersytet Warszawski).

„W swojej pracy Antoni P. Kubiak podjął tematykę, która pozostaje nieco na marginesie zainteresowania polskich badaczy, a jest niezwykle ważką dla zrozumienia czynników oddziałujących na obecny kształt stosunków międzynarodowych w Europie” (dr hab. Katarzyna Błachowska, Wydział Historii, Uniwersytet Warszawski).

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wykaz skrótów /9

Wstęp /11

• Podziękowania /14
• Metodologia pracy /14
• Biogramy rozmówców /17
• Uwagi o języku mołdawskim/rumuńskim /19

 Część I. Lata 2020–2021
1. Kontekst historyczny  /25
1.1. Historia mołdawianizmu  /25
1.2. Relacje Republiki Mołdawii z Rumunią w latach 1991–2020  /39
1.3. Relacje Republiki Mołdawii z Federacją Rosyjską w latach 1991–2020  /49
2. Charakterystyka partii politycznych będących przedmiotem badań  /56
2.1. Partia Działania i Solidarności (rum. Partidul Acțiune și Solidaritate; skrót: PAS)  /56
2.2. Partia Socjalistów Republiki Mołdawii (rum. Partidul Socialiștilor din Republica Moldova; skrót: PSRM)  /60
2.3. Partia Komunistów Republiki Mołdawii (rum. Partidul Comuniștilor din Republica Moldova; skrót: PCRM) /64
2.4. Blok Wyborczy Komunistów i Socjalistów (rum. Blocul electoral Comuniștilor si Socialiștilor; skrót: BeCS)  /67
2.5. Partia Șor (rum. Partidul Șor)  /69
3. Rumunia  /72
3.1. Stosunek do Rumunii  /72
3.1.1. PAS  /72
3.1.2. Partie wchodzące w skład BeCS  /76
3.1.3. Partia Șor  /82
3.2. Język mołdawski czy rumuński?  /84
3.2.1. PAS  /84
3.2.2. Partie wchodzące w skład BeCS  /86
3.2.3. Partia Șor  /92
4. Federacja Rosyjska  /94
4.1. Stosunek do relacji bilateralnych mołdawsko-rosyjskich  /94
4.1.1. PAS  /94
4.1.2. Partie wchodzące w skład BeCS  /97
4.1.3. Partia Șor  /103
4.2. Stosunek do języka rosyjskiego  /105
4.2.1. PAS  /105
4.2.2. Partie wchodzące w skład BeCS  /107
4.2.3. Partia Șor  /112
5. Stosunek do mołdawskiej państwowości  /115
5.1. PAS  /115
5.2. Partie wchodzące w skład BeCS  /118
5.3. Partia Șor  /124
6. Stosunek do przeszłości  /126
6.1. PAS  /126
6.2. Partie wchodzące w skład BeCS  /129
6.3. Partia Șor  /136
Podsumowanie /139

Część II. Lata 2022–2024
Uwagi wstępne /151
7. Relacje zagraniczne Republiki Mołdawii z wybranymi podmiotami  /154
7.1. Relacje Republiki Mołdawii z Federacją Rosyjską w latach 2021–2024  /154
7.2. Relacje Republiki Mołdawii z Unią Europejską w latach 1991–2024 /157
7.3. Relacje Republiki Mołdawii z NATO w latach 1991–2024  /167
8. Mołdawskie partie polityczne w latach 2021–2024  /171
8.1. Partia Działania i Solidarności (rum. Partidul Acțiune și Solidaritate; skrót: PAS)  /171
8.2. Partie wchodzące w skład Bloku Wyborczego Komunistów i Socjalistów (rum. Blocul electoral Comuniștilor și Socialiștilor; skrót: BeCS) /173
8.2.1. Partia Socjalistów Republiki Mołdawii (rum. Partidul Socialiștilor din Republica Moldova; skrót: PSRM)  /173
8.2.2. Partia Komunistów Republiki Mołdawii (rum. Partidul Comuniștilor din Republica Moldova; skrót: PCRM) /178
8.3. Ugrupowanie Ilana Șora  /181
8.4. Partia „Odrodzenie” (rum. „Renaștere”)  /187
9. Stosunek do relacji bilateralnych mołdawsko-rosyjskich  /191
9.1. PAS  /191
9.2. Partie wchodzące w skład BeCS  /197
9.2.1. PSRM  /197
9.2.2. PCRM  /204
9.3. Ugrupowanie Ilana Șora  /208
9.4. Partia „Odrodzenie”  /212
10. Stosunek do integracji państw na obszarze postradzieckim  /216
10.1. PAS  /216
10.2. Partie wchodzące w skład BeCS  /219
10.2.1. PSRM  /219
10.2.2. PCRM  /222
10.3. Ugrupowanie Ilana Șora  /224
10.4. Partia „Odrodzenie”  /226
11. Stosunek do integracji w ramach UE  /231
11.1. PAS  /231
11.2. Partie wchodzące w skład BeCS  /234
11.2.1. PSRM  /234
11.2.2. PCRM  /236
11.3. Ugrupowanie Ilana Șora  /239
11.4. Partia „Odrodzenie”  /241
12. Stosunek do działalności/ członkostwa w NATO  /245
12.1. PAS  /245
12.2. Partie wchodzące w skład BeCS  /247
12.2.1. PSRM  /247
12.2.2. PCRM  /249
12.3. Ugrupowanie Ilana Șora  /252
12.4. Partia „Odrodzenie”  /253
Podsumowanie /256

Część III. Wybory 2024
13. Sytuacja przed wyborami /273
14. Sylwetki kandydatów /277
14.1. Maia Sandu  /277
14.2. Alexandr Stoianoglo /280
14.3. Renato Usatîi /285
15. Przebieg wyborów i referendum konstytucyjnego /291
Zamiast zakończenia – ugrupowanie MAN /302
Postscriptum /310
Streszczenie /317
Abstract /318
Резюме /319
Rezumat /320
Bibliografia /321
Indeks osób /380