Wojenne i powojenne przemiany w transporcie szynowym (1944-1956). A jednak kolej! Tom 3

Redakcja naukowa: Tomasz Przerwa, Dawid Keller, Bartosz Kruk

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 304

Okładka: twarda

Format: 16,00 cm x 24,00 cm

Uwaga - wgniecione narożniki

Wraz z powołaniem PWKN w lipcu 1944 r. rozpoczął pracę Resort Komunikacji, Poczt i Telegrafu, zastąpiony w grudniu przez Ministerstwo Komunikacji odwołujące się do zakresu działania określonego jeszcze w dwudziestoleciu międzywojennym. Na terenach przejmowanych przez władze polskie sukcesywnie obejmowano sieć kolejową i pozostałą infrastrukturę transportową. Nie była ona taka sama jak przed rozpoczęciem działań zbrojnych. Z jednej strony należy wspomnieć tu o inwestycjach okupanta, z drugiej – o znacznych zniszczeniach frontowych, celowych dewastacjach, planowych rozbiórkach i wywózkach dokonywanych przez służby sowieckie. Części strat nie udało się już odrobić, ale też skala i tempo ich późniejszej odbudowy lub przebudowy pozostają nie dość jeszcze rozpoznane. Znaczne straty odnotowano m.in. na Dolnym Śląsku, Mazurach i Pomorzu, których poniemiecka tkanka wymagała dodatkowo integracji z resztą kraju. Polska kolej znalazła się niewątpliwie w trudnym położeniu, stanowiła zarazem kluczowe (strategiczne) ogniwo wszelkich działań. Lata 1944–1945 przyniosły wszak zmagania wojenne i przemieszczenia wielkich mas wojska, jednocześnie kolejne fale migracyjne, które zaowocowały znacznymi przesunięciami ludności, w tym polskich i niemieckich kolejarzy jako grupy zawodowej. Warto zarazem zwrócić uwagę na kwestie prawne, uruchomienie procesu nacjonalizacji prywatnych lub prywatno-samorządowych przedsiębiorstw transportowych. Lata 1944–1946 można generalnie uznać za przełomowe dla funkcjonowania kolei w Polsce w XX w., ale czy była ona wyjątkiem w ówczesnej Europie?

Spis treści:

Tomasz Przerwa, Dawid Keller, Bartosz Kruk. Wstęp /7

Tomasz Sielicki – Wrocławskie tramwaje w trakcie oblężenia Festung Breslau  /10 

Tomasz Przerwa – Ostatnie miesiące Dyrekcji Kolei Rzeszy we Wrocławiu   /31 

Paweł Glugla – Powojenne upaństwowienie kolejek wąskotorowych na ziemi szczecińskiej   /43 

Paweł Jakuboszczak – Sytuacja kolei wąskotorowych w powiatach krotoszyńskim i jarocińskim w latach 1945–1946   /64 

Michał Jerczyński – Nacjonalizacja kolei prywatnych i samorządowych po II wojnie światowej   /86 

Bartosz Kruk, Jarosław Szczuryk vel Szczerba – Zniszczenia i odbudowa linii kolejowych w pierwszym okresie funkcjonowania DOKP w Lublinie (lipiec–grudzień 1944 r.)   /106 

Przemysław Dominas – Zniszczenie i odbudowa kolejowych obiektów inżynierskich na Dolnym Śląsku w świetle akt DOKP we Wrocławiu w latach 1945–1956    /115 

Bogusław Piotr Marks – Wsparcie UNRRA w odbudowie polskiego kolejnictwa (1945–1946)   /175 

Bartosz Kruk – „I pełno ludzi w każdym wagonie...” Podróżowanie koleją po Dolnym Śląsku w pierwszych powojennych latach /193 

Zbigniew Bereszyński – Odbudowa i uruchomienie warsztatów kolejowych w Opolu po zakończeniu II wojny światowej   /225 

Dariusz Burczyk – Organizacja, działalność i obsada personalna Ekspozytury Wojskowej Prokuratury Polskich Kolei Państwowych przy Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Gdańsku
(1945–1949)    /237 

Jonasz Przybyszewski – Incydenty z udziałem żołnierzy radzieckich na polskich kolejach w roku 1945 - przyczynek badawczy   /251 

Dawid Keller – Transport reemigrantów do Polski po II wojnie światowej (1946–1949)    /258 

Adam Pacześniak – P.K.P. na Dolnym Śląsku jako źródło do historii kolei i propagandy   /280