Wobec króla i Rzeczpospolitej. Magnateria w XVI-XVIII wieku

Pod redakcją: Ewy Dubas-Urwanowicz i Jerzego Urwanowicza

Rok wydania: 2012

Liczba stron: 847

Okładka: twarda

Format: 16,5 cm x 24,00 cm

Uwagi: Okładka nieznacznie zarysowana, brzegi stron delikatnie przybrudzone

Niniejszy tom jest pokłosiem czwartej konferencji historyków nowożytnych poświęconej dziejom magnaterii. Konferencję zorganizował Zakład Historii Nowożytnej w Instytucie Historii Uniwersytetu w Białymstoku. Książka prezentuje spojrzenie współczesnych badaczy na rolę magnaterii w polityce, obserwowaną przez pryzmat relacji w stosunku do państwa i monarchy. Zbiór 35 studiów pióra 36 autorów został podzielony na cztery duże działy, które prezentują: stosunek szlachty i senatorów wobec Rzeczypospolitej i panującego, kwestie związane z kryzysami politycznymi, problem rodu i rodziny w aspekcie mechanizmów funkcjonowania państwa i relacji z królem, rolę magnaterii w wojsku i na urzędach hetmańskich.

Spis treści:

Wstęp  /9

I. Król i Rzeczpospolita a senatorowie i szlachta  

1. Janusz Byliński, Włodzimierz Kaczorowski. Król, Wielmożni i Jaśnie Oświeceni a gmin szlachecki w XVI i na początku XVII wieku  /13 

2. Dariusz Makiłła. Dla króla i Rzeczypospolitej. Articuli henriciani z 1573 roku  /97 

3. Bożena Popiołek. „Na usłudze Rzeczypospolitej lata przepędziwszy” - postawy polityczne szlachty w testamentach i mowach pogrzebowych XVII-XVIII wieku   /123 

4. Teresa Chynczewska-Hennel. Rok 1643. Z królem i Rzeczpospolitą  /143 

5. Jacek Krupa. Senatorowie w kampaniach przedsejmowych za Jana III Sobieskiego  /153 

6. Andrej Macuk. Między dworem królewskim a stronnictwami magnackimi: sprawa Jana Massalskiego w latach 1759-1760  /163 

7. Marceli Kosman. Między legendą i prawdą dziejową. Elity polityczne Rzeczypospolitej w Trylogii Henryka Sienkiewicza   /175 

8. Andrzej Stroynowski. Postawa Jacka Małachowskiego na ostatnim sejmie koronacyjnym   /191 

9. Dariusz Rolnik. Kasztelan krakowski Antoni Jabłonowski i inni ?możnowładcy? . O roli politycznej magnaterii w czasach panowania Stanisława Augusta  /207

 II. Wobec kryzysów wewnętrznych  

1. Ewa Dubas-Urwanowicz. Król i Rzeczpospolita w polemice Zborowskich z Janem Zamoyskim do 1584 roku   /233 

2. Jan Dzięgielewski. Możnowładcy mazowieccy wobec konfliktów wewnętrznych w RP w latach 1587-1608   /247 

3. Tomasz Kempa. Postawa kasztelana krakowskiego Janusza Ostrogskiego w okresie rokoszu Zebrzydowskiego   /267 

4. Aleksandra Barwicka. Magnat-regalista Zygmunt Myszkowski w świetle pism politycznych z okresu rokoszu Zebrzydowskiego   /297 

5. Jan Rzońca. Jerzy Sebastian Lubomirski. Polityk - wódz i opozycjonista 9 - rokoszanin  /311

6. Konrad Bobiatyński. Między dworem a opozycją - polityczne dylematy i wybory kanclerza wielkiego litewskiego Krzysztofa Paca w latach 1667-1676   /327 

7. Joanna Matyasik. Kontakty opozycji z zagranicą w świetle propagandy dworskiej w latach 1669-1673   /351 

8. Leszek A. Wierzbicki. Bunt malkontentów w połowie 1672 roku   /377

III. Ród i rodzina 

1. Witalij Michałowski. Egzekucja dóbr rodziny Buczackich - Jazłowieckich - Tworowskich na Podolu w 1564 roku   /391 

2. Antoni Mironowicz. Aktywność gospodarcza i religijna Fiodora Massalskiego   /409 

3. Edward Opaliński. Nowa magnateria wobec króla i Rzeczypospolitej w XVII w. na przykładzie Baranowskich h. Jastrzębiec i Bykowskich h. Gryf   /431 

4. Jerzy Urwanowicz. Z królem. Wpływ regalizmu Branickich Gryfitów na karierę rodu w XV-XVIII wieku   /455 

5. Anna Filipczak-Kocur. Ostatni Zbarascy wobec problemów kozackich Rzeczypospolitej  /479 

6. Zbigniew Anusik. Kasztelan krakowski Jerzy ks. Zbaraski wobec króla Zygmunta III i problemów politycznych Rzeczypospolitej w latach 1621-1631   /499 

7. Janusz Dorobisz. Parlamentarna działalność Krzysztofa Zbaraskiego (1579-1627)   /553

 IV. W kręgu hetmanów i wojska

1. Paweł Jusiak. Wokół oceny militarnych poczynań hetmana Mikołaja Firleja   /567 

2. Bartosz Szutkiewicz. Jerzy Jazłowiecki hetman polny koronny, wojewoda ruski wobec króla i Rzeczpospolitej w latach 1572-1573  /587 

3. Karol Łopatecki. Wydawanie artykułów wojskowych jako element walki politycznej i działalności propagandowej magnatów - przykład Jana Zamoyskiego   /611 

4. Przemysław Gawron. Hetman i kanclerz wielki koronny Jan Zamoyski wobec sporu o uprawnienia buławy w dobie zjazdu kolskiego w roku 1590   /637  

5. Andrzej Grzegorz Przepiórka. Relacje hetmana wielkiego litewskiego Jana Karola Chodkiewicza z królem Zygmuntem III Wazą w dobie wojny z Moskwą (1611-1618)   /689 

6. Maciej Franz. Król i hetman. Rozważania na tle postaci Mikołaja Potockiego   /703 

7. Mariusz Robert Drozdowski. Jeremi Wiśniowiecki wobec Kozaczyzny   /717 

8. Mirosław Nagielski. Asystencja królowej Ludwiki Marii Gonzagi podczas kampanii żwanieckiej Jana Kazimierza w 1653 roku  /735 

9. Marek Wagner. W służbie wojny i pokoju. Działalność publiczna Michała Jerzego Czartoryskiego w latach 1649-1691   /757 

10. Karol Kościelniak. Przez pole bitwy do magnaterii. Przyczynek do kariery społecznej w Rzeczypospolitej pierwszej połowy XVII wieku   /773 

11. Tomasz Ciesielski. Milicje magnackie i ich potencjał militarny w połowie XVIII wieku. Zarys problematyki   /773 

Wykaz skrótów bibliograficznych  /793

Indeks osób   /797