Wielki spór biskupa Tomasza II z księciem Henrykiem IV Probusem o należne kościołowi prawa w latach 1272 - 1287

Autor: Ks. Norbert Jerzak

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 344

Okładka: miękka

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Czytelnik bierze do ręki rzetelne opracowanie [...] studium sporu między wrocławskim biskupem Tomaszem II a księciem Henrykiem IV Probusem [...] Sporu, który okresami przypominał wojnę domową, [...] wywołującego rozłam wśród duchowieństwa oraz zgorszenie wiernych. Gdyby jednak nie zaistniał, czym modlilibyśmy się we wrocławskiej kolegiacie świętokrzyskiej, ufundowanej w 1288 r. przez księcia Henryka[...]? Podobnie jak fundacja kolegiaty św. Tomasza Kantuaryjskiego przy kaplicy zamkowej w Raciborzu [...] była ekspiacją hierarchy [...]. To wczoraj i dzisiaj Kościoła wrocławskiego towarzyszy narracji [...] prezentującej przyczyny sporu, jego przebieg i zakończenie. Misternie poukładane w porządku chronologiczno-rzeczowym wątki, wyłuskane z iście benedyktyńską precyzją z treści dokumentów, ukazują niemal dzień po dniu wydarzenia, ludzi i ich reakcje, panujące wówczas stosunki społeczne i kościelne. Osadzenie ich i zestawienie z najnowszymi wynikami badań umożliwiło przygotowanie niezwykle interesującego obrazu funkcjonowania Kościoła na Śląsku w II połowie XIII w;

(z recenzji ks. dr. hab. Tomasza Moskala, prof. KUL)

Spis treści:

Wykaz skrótów  /7

Wstęp  /9

Rozdział I. Starania biskupów wrocławskich o pozyskanie przywilejów immunitetowych w pierwszej połowie XIII w.  /15

1. W kręgu władzy książęcej  /15

2. W obronie należnej daniny - dziesięcina  /23

3. Privilegum fori  /39

4. Zabiegi o uzyskanie immunitetu ekonomicznego  /49

Rozdział II. Geneza wielkiego sporu w latach 1272-1274  /62

1. Nagła śmierć arcybiskupa salzburskiego Władysława i jej polityczne reperkusje  /62

2. Droga Tomasza II do biskupstwa  /66

3. Pierwszy spór z księciem głogowskim Konradem  /70

4. Początki sporu z księciem wrocławskim Henrykiem IV  /74

5. Legat papieski biskup Filip z Fermo - pierwsza próba uregulowana sporu  /77

Rozdział III. Zachowanie się wrocławskiego duchowieństwa zakonnego i diecezjalnego w drugiej fazie sporu w latach 1284-1287  /90

1. Oficjalne ogłoszenie postanowień legata 12 marca 1284 r.  /90

2. Reakcja księcia i jej konsekwencje  /90

3. Postawa kapituły i duchowieństwa  /93

4. Postawa poszczególnych śląskich zakonów /95

a. Dominikanie  /94

b. Franciszkanie  /100

c. Kwestia oderwania kustodii  /102

Rozdział IV. Zaangażowanie czynnika zewnętrznego w spór w latach 1284-1287  /107

1. Stałe kontakty z Rzymem - prokuratorzy  /107

2. Rola Jana Muskaty, archidiakona łęczyckiego  /112

3. Udział metropolity Jakuba Świnki  /120

4. Osobiste zaangażowanie się niektórych członków episkopatu w obronę biskupa  /122

5. Solidarne działania episkopatu polski  /129

6. Szukanie pomocy pośród ówczesnych władców  /133

7. Starania biskupa Tomasza II o auxilum brachii secularis wobec księcia Henryka IV w 1287 r.  /139

Epilog  /144

I. Warunki zakończenia sporu  /144

2. Immunitet z 1290 r.  

3. Synod wrocławski z 31 sierpnia 1290 r.

4. Ostatnie lata życia biskupa Tomasza II  /

5. Testament biskupa /

Zakończenie /

Aneks /

Bibliografia  /

Indeks osobowy /