Wielka wojna z zakonem krzyżackim w latach 1409-1411

Autor: Stefan M. Kuczyński

Rok wydania: 1980

Liczba stron: 683

Okładka: twarda z obwolutą

Format: 17,5 cm x 24,5 cm

Uwagi - książka używana, obwoluta znacznie zniszczona, podarta w wielu miejscach i pożółknięta od środka, okładka w stanie dobrym, brzegi stron pożółknięte, w środku adnotacja ołówkiem

"Wielkie dzieła, których naród dokonał w czasach nieraz bardzo zamierzchłych, opromienione legendą trwają w życiu duchowym narodu jako mocne twórcze i drogie są sercu wszystkich jego synów. W dziejach Polski do takich wielkich dni zaliczano od dawna i bezspornie zwycięstwo pod Grunwaldem, odniesione przez połączone, pod dowództwem Władysława Jagiełły, wojska polskie, litewskie, ruskie i zaciężne oddziały czeskie nad siłami krzyżacko-niemieckimi w dniu 15 lipca 1410 roku. Nie chodziło w tym przypadku tylko o triumf orężny. Miewaliśmy wszak niejednokrotnie sukcesy bitewne, które sławę polskiego imienia roznosiły na cały świat ówczesny - dość wspomnieć Kircholm, Chocim czy odsiecz Wiednia - ale przeważnie i na tej sławie się kończyło, a korzyści istotne uzyskiwał kto inny. Zwycięstwo grunwaldzkie dało polityczne wyniki bezpośrednie też nikłe, niewspółmierne do klęski poniesionej przez Krzyżaków, ale w istocie złamało raz na zawsze potęgę i wiarę w tę potęgę zakonu"

(ze wstępu)

Spis treści:

Wstęp  /5

I. Znaczenie bitwy pod Grunwaldem /7; Pamięć o Grunwaldzie w Polsce  /9; Grunwald w kronikach polskich /11; Grunwald w historiografii polskiej do 1959 r.  /12; Grunwald w historiografii obcej  /18; Powody szczególne zainteresowania tematyką o Grunwaldzie w Niemczech  /20; Charakterystyka ogólna prac o Grunwaldzie  /26; Prace uczonych radzieckich o okresie Grunwaldu  /27; Ogólne wyniki badań nad Wielką Wojną   /30; Wydawnictwa poświęcone Grunwaldowi w latach 1959-1965  /31;

II. Źródła dokumentalne do Grunwaldu i Wielkiej Wojny  /35; Jan Długosz   /37; Cronica conflictus  /39; Obszerna Kronika Konfliktu  /42; Wartość źródeł  /43

III. Znaczenie bitwy pod Grunwaldem dla rozwoju polskiej sztuki wojennej  /48

Część pierwsza. Zakon, Polska i Litwa przed Wielką Wojną  /53

I. Zakon Szpitala Najśw. Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie i jego powstanie   /55; Krzyżacy na Węgrzech i w Polsce  /58; Podbój Prus i kolonizacja   /60; Ustrój Zakonu   /66; Gospodarka   /71; Zamierzenia  /73.

II. Polska wobec Zakonu za czasów Jagiełły /73; Unia z Litwą  /80; Litwa w obliczu agresji Zakonu  /83; Jagiełło i Witold wobec Moskwy /91.

III. Taktyka Zakonu w ostatnich latach przed Wielką Wojną   /93; Polityka morska Krzyżaków  /93.

Część druga. Przyczyny bezpośrednie, wybuch i pierwszy okres wojny   /101

I. Niektóre zagadnienia gospodarcze Zakonu  /103; Drogi handlowe   /105; Wojny handlowe polsko-krzyżackie  /105; Problem wybrzeża bałtyckiego i jego zaplecza /107; Poddani krzyżaccy wobec zakonu  /108; Poczynania antykrzyżackie w Prusach  /108; Stosunek Krzyżaków do państwa polskiego i litewskiego  /113; Powody zadrażnień  /114.

III. Krzyżacy wobec Żmudzi do roku 1408  /117; Dyplomacja Witolda  /120; Powstanie na Żmudzi   /124; Błędy polityczne Zakonu  /127.

IV. Narada łęczycka  /129; Poselstwo polskie u w.mistrza  /129; Wypowiedzenie wojny  /132.

V. Działania wojsk krzyżackich przeciwko Polsce latem 1409 r.   /133; Zdobycie Bydgoszczy /135; Akcja księcia Bolesława mazowieckiego  /137; Ocena wartości dowódczych Ulryka von Jungingena  /140; Jego strategie i taktyki w roku 1409  /140; Koncentracja wojsk polskich  /145; Odzyskanie Bydgoszczy  /147; Pośrednictwo czeskie  /148; Zawarcie rozejmu  /151; Ocena pierwszego okresu wojny   /152.

Część trzecia. Plany i problemy  /155

I. Stanowisko Krzyżaków  /157.

II. Czynniki zwycięstwa  /159.

1. Potencjał gospodarczy Zakonu   /160; Potencjał gospodarczy Polski i Litwy  /163.

2. Postawa moralno-polityczna Polaków, Litwinów i Rusinów  /164;  Postawa moralno-polityczna poddanych Zakonu  /165; Zakon w opinii zachodnioeuropejskiej   /166; Balleje Zakonu   /167; Akcja propagandowa Krzyżaków w roku 1410  /168; Ruprecht reński, Wacław czeski i Zygmunt węgierski wobec akcji Zakonu  /169; Zakon wobec książąt zachodniopomorskich  /170; Sojusz Zakonu z Zygmuntem Luksemburczykiem  /174; Kontrakcja propagandowa Polski  /178; Wyniki tej kontrakcji  /180.

III. Organizacja sił zbrojnych i przygotowanie planów wojennych  /181

1. Organizacja sił zbrojnych w armii krzyżackiej /181; Spór o wodza naczelnego armii polsko-litewsko-ruskiej  /183

2. Problem wodzostwa Witolda  /185

3. Domniemane wodzostwo Zyndrama z Maszkowic  /193

4. Inni kandydaci na wodza  /206; Jan Sokół z Lamberku  /208; Dostojnicy polscy  /211

5. Wodzostwo Jagiełły   /214

6. Organizacja dowództwa w armii polsko-litewsko-ruskiej  /227; Rola tzw. rady ośmiu  /232; Ustalenia końcowe  /236

7. Problem ilości wojsk /238; Możliwości mobilizacyjne Zakonu  /243; Analogie czeskie i niemieckie  /244; Analogie szwajcarskie  /245; Krytyka dotychczasowych obliczeń  /247; Liczebność armii krzyżackiej pod Grunwaldem  /254; Możliwości mobilizacyjne polsko-litewskie  /257; Chłopi pod Grunwaldem  /260; Siły litewsko-ruskie  /264; Liczebność armii polsko-litewsko-ruskiej pod Grunwaldem  /267; Liczebność Tatarów  /268; Liczebność rycerzy ruskich  /271; Skład społeczny obydwu armii  /276; Uzbrojenie  /277; Organizacja wojska  /278; Artyleria  /279

IV. Plany strategiczne przeciwników  /281

1. Narada w Brześciu Litewskim i jej powody  /281; Plan królewski kampanii 1410 r.  /286; A. Cel wojny  /290; B. Kierunek uderzenia  /291; C. Ochrona tajemnicy decyzji  /292; D. Koncentracja obu wojsk  /293; E. Czas i miejsce koncentracji  /295; F. Podstawa do działania  /297; G. Droga na Malbork  /298; H. Ocena wyników narady brzeskiej  /300; 2. Sytuacja wojenno-polityczna Zakonu   /304; Plany wojenne Krzyżaków  /306

Część czwarta. Wyprawa grunwaldzka

I. Sąd rozjemczy Wacława Luksemburczyka  /317; Pertraktacje z Zygmuntem Luksemburczykiem  /321; Zamachy na Witolda  /323; Przygotowania wojenne obydwu stron /325

II. Akcja dyplomatyczna i polityczna Krzyżaków  /329

III. Poczynania przygotowawcze Polaków  /334; I Litwinów  /336; Ruchy wojsk królewskich  /337; Pierwsze wystąpienia Polaków i Litwinów  /338; Przedłużenie rozejmu  /340; Koncentracja wojsk Jagiełły  /341; Ocena koncentracji  /342

IV. Marsz armii królewskiej na Prusy  /343; Pertraktacje z wysłannikami króla Zygmunta  /346; Rozdanie sztandarów  /347; Zaopatrzenie i tabory  /348; Wstąpienie na ziemię nieprzyjaciela  /350; Postój pod Kurzętnikiem  /351; Mianowanie rady ośmiu  /351; Zamierzenia Krzyżackie  /352; Narada nad Jeziorem Rubkowo  /356; Odwrót spod Kurzętnika  /358; Ocena odwrotu  /359

V. Wypowiedzenie Polsce wojny przez Zygmunta Luksemburczyka  /362; Ruchy wojsk obu stron wojujących  /363; Zdobycie Dąbrowna  /365; Marsz ku polom Grunwaldu  /367; Przed bitwą  /369; Zarządzenia królewskie  /370

VI. Krajobraz pola bitwy  /371; Taktyka zachodnioeuropejska na przełomie XIV i XV wieku  /372; Sztuka wojenna na wschodzie Europy  /375; Taktyka w. mistrza  /377; Taktyka Jagiełły  /377; Krytyka opowieści Długosza o przebiegu bitwy  /379; Ugrupowania wojsk królewskich   /383; Zachowanie Jagiełły / 384; Heroldowie Krzyżaccy  /385; Hasło do boju  /386

VII. Bitwa pod Grunwaldem  /387; Zdobycie obozu krzyżackiego  /410; Koniec bitwy  /411

VIII. W zdobytym obozie   /412; Jeńcy i polegli   /413; Nowe miejsce obozu królewskiego  /415; Samotność królewska  /415; Nazajutrz po zwycięstwie  /416; Postępowanie Jagiełły wobec jeńców  /417; Radość w Polsce na wieść o zwycięstwie  /418

IX. Ocena obydwu walczących armii  /418; Ocena wodzów  /419; Omówienie przebiegu bitwy  /423

Część piąta. Po Grunwaldzie

I. Sytuacja po bitwie /429; Czy wojska królewskie mogły zająć Malbork w pierwszych dniach po zwycięstwie?  /431

II. Marsz w stronę Malborka  /437; Ludność państwa zakonnego wobec klęski Krzyżaków  /441

III. W Malborku po klęsce  /443; Akcja von Plauena  /444; Malbork jak twierdza  /445; Armia królewska pod murami Malborka  /446; Działania wojsk poza Malborkiem  /449; Pertraktacje z Henrykiem von Plauen  /450

IV. Prusy i Pomorze wobec zwycięzców  /457; Przywileje i nadania królewskie  /460; Zdobycz trwała czy czasowa?  /464

V. Sytuacja międzynarodowa  /465; Akcja Jerzego von Wirsberg i Luksemburczyków  /467; Kontrakcja dyplomacji polskiej  /470

VI. Działania pod Malborkiem  /473; Zmieniona sytuacja  /474; Jerzy von Wirsberg  /475; Powody skłaniające dowództwo polsko-litewskie do odwrotu  /478; Sprawy inflanckie i litewskie  /479; Rokowania z Inflantczykami /491; Konieczność odwrotu  /488

VII. Spojony odwrót armii królewskiej spod Malborka  /490; Zdobycie zakonu radzyńskiego  /492; Koniec kampanii letniej  /493; Aktywność Jagiełły /494; Krzyżacy odzyskują prusko-pomorskie terytoria   /495; Tuchola i sytuacja wojenna stron wojujących  /496

VIII. Bitwa pod Koronowem  /502; Znaczenie zwycięstwa pod Koronowem i polityka królewska   /505; Nastroje wojsk i poddanych krzyżackich  /508; von Plauen szuka pomocy na Zachodzie  /512; Akcja wojenna i polityczna Polski  /513; Henryk von Plauen w. mistrzem  /514; Rokowania o zawieszeniu broni  /515; Warunki rozejmu  /516

IX. Zajazd w Raciążu  /517 Apel w. mistrza do Zachodu o pomoc  /519; Starania o nowe siły  /520; Nastroje pokojowe wśród Krzyżaków  /521; Dywersja Zygmunta Luksemburczyka przeciw Polsce  /522; W. mistrz opiera się pokojowi  /525; Sytuacja polityczna  /526; Król polski decyduje się na pokój  /528; Układ toruński  /530; Zawarcie pokoju  /533

X. Ocena wartości I traktatu toruńskiego  /536

Zakończenie  /543

Ekskursy  /551

Źródła i literatura   /565

Wykaz skrótów wydawnictw źródłowych częściej cytowanych  /593

Spis ilustracji  /594

Spis schematów  /595

Indeks osób i autorów  /638

Indeks nazw geograficznych  /652

Mapy   /670