W namiotach wezyrskich. Komemoracja wojen w kulturze szlacheckiej

Autor: Sabine Jagodzinski

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 444

Okładka: twarda

Format: 16,5 cm x 24 cm

Wielkie rzeczy rodzą się wśród wielkich niebezpieczeństw”. W XVII stuleciu takim wielkim niebezpieczeństwem dla Rzeczypospolitej było Imperium Osmańskie. Zmagania z turecką ekspansją pozostawiły trwałe ślady o charakterze materialnym i wizualnym; strach mieszał się z uznaniem dla przeciwnika, rola przedmurza chrześcijaństwa – z fascynacją kulturą orientalną. Sabine Jagodzinski skupia się na omówieniu zmienności postrzegania zagrożenia tureckiego i jego komemoracji w rodach Żółkiewskich, Sobieskich i Radziwiłłów.

Spis treści:

Przemowa /9

Wprowadzenie /13

I. Siedziba szlachecka w Żółkwi a pamięć o bitwach - uwarunkowania i założenia /47

I.I. Zamek i jego budowniczy /49

I.2. Budowa i wyposażenie kościoła parafialnego - pamięć o bitwach za życia Stanisława Żółlkiewskiego /55

I.2.I. Fryz metopowy /61

I.2.2. Msze z okazji rocznic bitew /69

I.2.3. Szymon Boguszowicz: Bitwa pod Kłuszynem /71

II Pamięć o Stanisławie Żółlkiewskim /77

II.I. Spuścizna Żółkiewskiego - inicjatywy potomków na rzecz uczczenia jego pamięci /82

II.I.I. Powrót do domu, testament i pochówek /82

II.I.2. Zdobienia sarkofagu /86

II.I.3. Fundacje mszalne /98

II.I.4. Pomnik na polu bitwy /101

II.1.5. Pomniki nagrobne /106

II.2. Zagrożenie ze Wschodu, memoria i komemoracja - wnioski /116

III Pamięć o bitwach i recepcja kulturowa za życia Jana III /121

III.I. Przedmiot i miejsc - Żółkiew jako centrum komemoracji /126

III.I.I. Przedmioty tureckie i reprezentacja wojen tureckich w żółkiewskim zamku /127

Zamek z zewnątrz /127

Komnaty Stanisława Żółkiewskiego i Jana III oraz pomieszczenia reprezentacyjne /133

Skarbce /138

Dygresja: pamiątki osobiste /145

Zaginione obrazy bitewne z sali hetmańskiej /150

Bitwa pod Lwowem 1675 roku  /156

Odsiecz Trembowli 1875 roku /159

Zawieszenie obrazów i ich znaczenie /162

Biblioteka /167

Ogrody i łazienki /169

W wieży - jeńcy, działa, namioty /177

Jeńcy /178

Działa /182

Namioty /183

III.I.2. Wystrój fary żółkiewskiej w następstwie wojen tureckich - pomniki nagrobne i paramenty /191

Pomniki nagrobne /192

Sarkofag i nagrobek Stanisława Żółkiewskiego /192

Nagrobki Stanisława Daniłowicza i Jakuba Sobieskiego /195

Nagrobki Marka Sobieskiego i Teofili Sobieskiej /200

Paramenty /204

III.I.3. Obrazy w kościele parafialnym jako świadectwa wojen tureckich /209

Andrzej Stech: Bitwa pod Chocimiem 1673 roku /209

Marcin Altomonte: Bitwa pod Wiedniem 1683 roku /224

Marcin Altomonte: Bitwa pod Parkanami 1683 roku /238

III.I.4. Obrazy w kontekście przestrzennym, wojskowym i artystycznym /243

III.2. Komemoracja, reprezentacja - uroczystości, dary i poselstwa w Żółkwi i Europie /254

III.2.I. Uroczystości i wręczanie prezentów w Żółkwi - działanie i miejsce /255

Międzynarodowe wyróżnienia dla Jana III w latach 1676 i 1684 /255

Przyjęcia, prezenty - pobyt bawarskiego posła w Żółkwi w 1694 roku /266

III.2.2. Dary wotywne i przekazywanie trofeów w kontekście sakralnym - działanie i przedmiot /269

Spadek i znalezisko, fundacja i auratyzacja /270

Przekazywanie trofeów, a rozgłos medialny /278

III.2.3. Wjazdy poselstwa Radziwiłła do Wiednia i Rzymu w 1679 i 1680 roku - działania i osoba /293

L'igresso solenne in Vienna - Michał Kazimierz Radziwiłł w Wiedniu 22 sierpnia 1679 roku /295

Pieter van Bloemen/Niccolo Viviani Codazzi: Wjazd Michała Kazimierza Radziwiłła do Rzymu 4 sierpnia 1680 roku /307

Skutki poselstw do Wiednia i Rzymu /319

III.3. Żółkiew, jako miejsce komemoracji? Wyniki /319

IV Pamięć za Michał Kazimierza Radziwiłła "Rybeńki" i Karola Stanisława "Panie Kochanku" /333

IV.I. Obrazy przodków - Radziwiłłowie w Żółkwi /335

IV.2. Tron pamiątek z 1783 roku w Nieświeżu - początek miejsca pamięci "Jan III Sobieski" /350

Zakończenie i perspektywy /369

Bibliografia /383

Indeks osób /421

Indeks geograficzny /439