W cieniu niepewności. Siła militarna Chin w erze Xi Jinpinga

Autor: Rafał Kwieciński

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 484

Okładka: miękka

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Chiny agresywnie manifestują swoje roszczenia terytorialne na Morzu Południowochińskim i Morzu Wschodniochińskim, balansując na krawędzi konfliktu zbrojnego. Ich postawa wobec Tajwanu i działania podejmowane w Cieśninie Tajwańskiej naznaczone są przemocą i groźbą wojny.
 

Jeszcze większe znaczenie ma rywalizacja między Chinami a Stanami Zjednoczonymi. Proces modernizacji sił zbrojnych, który ChRL rozpoczęła ponad dwie dekady temu, przybiera dzisiaj postać wewnętrznego równoważenia Stanów Zjednoczonych. Chiny przeszły od rozwoju „nisz doskonałości”, wzmacniania zdolności do prowadzenia asymetrycznych działań wojennych, do rozbudowy potencjałów w sposób charakterystyczny dla supermocarstwa – na przykład przez budowanie lotniskowców, podnoszenie zdolności desantowych oraz zwiększanie zdolności operacyjnych floty podwodnej.
Otwarte pozostaje pytanie, jak zakończy się ta rywalizacja. Konflikt zbrojny między aspirującym a wciąż dominującym supermocarstwem nie musi być nieunikniony. Wydaje się jednak, że na naszych oczach wyłania się nowy układ dwubiegunowy, w którym konkurencja światowych potęg może przybrać bardziej zdecydowaną postać. Tym samym trwać będziemy w nieprzemijającym cieniu niepewności.

„Przedstawiona książka to zdecydowanie uczta intelektualna. Prezentuje wielość zjawisk, wydarzeń, które wyjaśniają kwestie strategii militarnej Chińskiej Republiki Ludowej. Autor umiejętnie korzysta z własnych przemyśleń, pogłębionych studiów związanych z problematyką siły militarnej Chin. Pokazuje bogaty dorobek intelektualny innych badaczy. […] Praca ta może być uzupełnieniem bibliografii dla studiujących nauki o polityce, nauki o bezpieczeństwie i stosunki międzynarodowe, ale również wszystkich, którzy interesują się sytuacją wewnętrzną i międzynarodową Chińskiej Republiki Ludowej”.  

(Z recenzji prof. dr hab. Małgorzaty Pietrasiak)

Spis treści:  

Wykaz skrótów    /11

Wstęp    /13

1. RAMY TEORETYCZNE    /27

1.1. Potęga państwa i siła militarna    /27

1.2. System międzynarodowy i równowaga sił    /33

1.3. Realizm neoklasyczny    /41

2. W STRONĘ NOWEGO BIPOLARYZMU    /51

2.1. Nowy niedokończony ład   /51

2.2. Kontestacja    /65

2.3. Hegemon wobec wyzwań    /79

2.4. Zmiana? Jeszcze nie teraz    /92

3. ZBROJNE RAMIĘ PARTII    /113

3.1. Armia i Partia    /113

Era Mao Zedonga   /113

Era Deng Xiaopinga    /118

Era Jiang Zemina   /122

Era Hu Jintao    /124

3.2. Pozycja polityczna ChAL-W i ramy prawne    /126

Przywódcza rola KPCh    /126

Charakterystyka KPCh jako instytucji politycznej  /128

Organy KPCh    /130

Specyfika najwyższych władz KPCh w latach 2017–2022    /133

Regulacje dotyczące sił zbrojnych w statucie KPCh i konstytucji ChRL    /136

Znaczenie CKW    /136

Dwie ważne ustawy    /140

3.3. Lider jako element systemu, czyli Xi Jinping i jego najbliższy krąg    /142

Doświadczenia młodości    /142

Początki kariery politycznej    /144

Decydujące lata    /146

Relacje z otoczeniem politycznym   /148

Powiązania z siłami zbrojnymi    /151

4. STRATEGIA    /157

4.1. Znaczenie strategii: przypadek Chin    /157

Wielka strategia    /157

Tradycje strategiczne    /162

W kierunku współczesnej wielkiej strategii    /166

4.2. Strategia Chin w świetle białych ksiąg w sprawie obronności   /171

Specyfika chińskich białych ksiąg    /171

Zagrożenia i wyzwania    /175

Cele, zadania i misje sił zbrojnych   /181

Współczesna kultura strategiczna Chin: próba syntezy    /184

4.3. Strategia wojskowa   /188

Strategia i doktryna    /188

Wytyczne strategiczne    /190

Ewolucja chińskiej strategii wojskowej 1949–1988    /193

Ewolucja chińskiej strategii wojskowej po 1988 r.    /196

Aktywna obrona    /198

Znaczenie odstraszania   /199

Współczesne rozumienie wojny ludowej    /201

Zasada „budowania armii”    /202

Zmiany w strategii wojskowej Chin w XXI w .  /203

5. „BUDOWANIE ARMII”    /211

5.1. Budżet    /211

Ewolucja budżetów wojskowych mocarstw po zimnej wojnie    /212

Ewolucja chińskiego budżetu na cele obronne   /218

Problemy z ustaleniem rzeczywistych wydatków na cele wojskowe w Chinach   /219

Wydatki na cele wojskowe Chin w skali budżetu    /225

5.2. Technologia, czyli ewolucja w rewolucji    /230

RMA w Chinach cesarskich    /231

Pierwsze wzorce z zewnątrz. Znaczenie technologii z ZSRR    /233

W kierunku nowej RMA w Chinach    /237

RMA „z chińską charakterystyką”   /239

Postępy Chin w zakresie budowy sztucznych satelitów ziemskich    /244

Modernizacja potencjału rakietowego    /247

Modernizacja wojsk lądowych: trzy krótkie studia przypadku   /253

Samoloty   /259

Okręty marynarki wojennej    /262

5.3. Struktura i organizacja sił zbrojnych    /267

Radzieckie wzorce    /268

Redukcja armii    /269

Reforma z 2015 r.    /271

W kierunku „brygadyzacji”   /274

Brygady wojsk lądowych po 2015 r. według amerykańskich analityków wojskowych   /277

Wojska lądowe   /281

Siły powietrzne   /285

Marynarka wojenna   /289

Wojska rakietowe   /292

Siły Wsparcia Strategicznego   /296

Połączone Siły Wsparcia Logistycznego   /297

Chińska Ludowa Policja Zbrojna    /298

Milicje ludowe   /301

6. ZAPOWIEDŹ „NOWEJ ERY”   /305

6.1. Nieprzemijająca przemoc w Cieśninie Tajwańskiej    /308

Trudna historia   /309

Nowa odsłona   /313

Militarny szantaż    /318

Możliwe scenariusze chińskiego ataku   /323

Zdolności militarne Tajwanu a naturalne uwarunkowania    /327

Bez zakończenia   /330

6.2. Szczególny przypadek Morza Południowochińskiego   /331

Środowisko geograficzne i biosfera    /332

Historyczne zaszłości    /334

Eskalacja sporu   /337

Sztuczne wyspy   /344

Chińska taktyka podczas konfrontacji    /347

Reakcja Stanów Zjednoczonych oraz innych państw    /347

Potencjały stron    /349

Podstawa do wniosków    /351

6.3. Senkaku/Diaoyu i nie tylko   /352

Brzemię przeszłości    /352

Wzrastające nacjonalizmy   /356

Pierwsze próby sprawdzania reakcji Japonii   /358

Dwa największe kryzysy wokół Senkaku/Diaoyu   /359

Rosnąca chińska obecność militarna na japońskich wodach   /362

Zdolności wojskowe Japonii   /365

Między dwiema strategiami   /368

6.4. Tropiąc „Czarnego Łabędzia”   /368

Równowaga siły militarnej. Przypadek Chin i Stanów Zjednoczonych    /371

Analiza RAND z 2015 r.    /376

Sojusznicy i bazy    /379

Stabilność systemu międzynarodowego   /387

Zmiana w systemie międzynarodowym a wojna   /389

Poza „pułapką Tukidydesa”   /391

Zakończenie   /397

Bibliografia   /409

Spis tabel    /461

Indeks osobowy   /463

Indeks rzeczowy    /475

Indeks geograficzny 479