Upodobanie Małżeństwo i związki nieformalne na wsi polskiej XVII-XVIII wieku. Wyobrażenia społeczne i jednostkowe doświadczenia

Autor: Tomasz Wiślicz

Rok wydania: 2012

Liczba stron: 278

Okładka: miękka

Format: 0 cm x  cm

Co znaczyło wstąpił w związek małżeński na wsi XVII-XVIII wieku? W wymiarze społecznym było to potwierdzenie dorosłości i samodzielności. Najsilniej dotyczyło to środowiska kmiecego i zagrodniczego, gdzie małżeństwo oznaczało zwykle przejęcie lub stworzenie nowego gospodarstwa. Żeniąc się, młody mężczyzna przestawał być parobkiem lub pracownikiem w zagrodzie swojego ojca - sam stawał się gospodarzem, wchodził do wąskiej grupy o największych obowiązkach, ale też najbardziej wpływowej w chłopskiej społeczności. Podobnie młoda kobieta, wychodząc za mąż, z osoby o statusie mniej więcej służącej, stawała się gospodynią wraz z wszystkimi obowiązkami i przywilejami przynależnymi tej pozycji.

Chłopska miłość małżeńska nie wyrażała się w romantycznych kategoriach do jakich przyzwyczaiła nas literatura. Po pojęcie to w ogóle sięgano niechętnie. Miłość nie była bowiem sprawą intymną, jak obecnie, lecz publiczną, gdyż stanowiła zasadę chrześcijańskich stosunków międzyludzkich. O uczuciach w małżeństwie mówiono bardzo rzadko, a jeśli już trzeba było wyrazić silniejsze emocje, to sięgano po termin "upodobanie". Zwłaszcza w wersji czasowej: "upodobać sobie kogoś" oznaczało postawę aktywną wobec drugiej osoby, obdarzenie jej uczuciem a zarazem skonstatowanie, ze warto w związek z nią się angażować.

Spis treści:
Wstęp: Życie osobiste jako przedmiot badań historycznych /7
1. Historia a doświadczenie historyczne /7
2. Od mikrohistorii do biografii "zwykłego człowieka" / 10
3. Metoda biograficzna /17
4. Życie osobiste jako przedmiot badań /21
5. Narracje pierwszoosobowe /25
6. Stan badań /33
7. Podstawa źródłowa i układ pracy / 37

Część pierwsza: Związki przedmałżeńskie /41
1. Mit chłopskiej etyki płciowej /41
2. Prawne, religijne i praktyczne aspekty przedślubnej aktywności seksualnej  /45
3. Sprawa Jana Wielowskiego i Barbary Białozielonczonki   /51
4. Dyskrecja czynów, dyskrecja słów  /54
5. Samotni, wdowy i młodzież  / 56
6. Na służbie  /60
7. Miejsca spotkań /63
8. Zaloty 69
9. Ryzyko ciąży przedślubnej  /72
10. Coitus interruptus, antykoncepcja i aborcja  /77
11. Dzieciobójstwo  /82
12. Od ciąży do małżeństwa  /87
13. Ustalanie ojcostwa  /92
14. Zawitki   /98
15. Związki niezalegalizowane  / 103
16. Ocena moralna współżycia przedślubnego  /107

Część druga: Małżeństwo /111
1. Zewnętrzne ograniczenia swobody zawierania małżeństw   /111
2. Konsens małżeński   /114
3. Przymus małżeński    /118
4. Polityka małżeńska chłopów a kwestie ekonomiczne   /123
5. Normy doboru małżeńskiego i ich funkcjonowanie  /127
6. Kojarzenie małżeństw przez rodziców lub opiekunów   /131
7. Małżeństwo wbrew woli?   /133
8. Małżeństwo z miłości?   /137
9. Model małżeństwa chłopskiego   /142
10. Miłość, przyjaźń, przychylność /146
11. Solidarność i szacunek /148
12. Kłótnie małżeńskie /152
13. Przemoc /155
14. Życie płciowe /159
15. Swoboda seksualna małżonków /163
16. Małżeństwo i dzieci /167
17. "Rozwód" /172
18. "Frymarczenie" żonami /175
19. Morderstwo współmałżonka /177

Część trzecia: Związki pozamałżeńskie  /183
1. Opowieści o zdradach małżeńskich /183
2. Cudzołóstwo w świetle przepisów i praktyki prawnej / 184
3. Publiczne zgorszenie /189
4. Symptomy cudzołóstwa /193
5. Karczma, alkohol i seks  /197
6. Kryteria atrakcyjności fizycznej /202
7. Kryteria doboru partnera /205
8. Małżeństwo a związki pozamałżeńskie /210
9. Pójść precz i zacząć nowe życie /214
10. Podwójny standard /216
11. Między przyzwoleniem a potępieniem /219
12. Trzy historie /223
a. Zabójcza "społeczność" Reginy Wydrowej z parobkiem Jakubem 1729-1730  /224
b. Burzliwy związek Klemensa Heliasza i Franciszki Hodorowicówny 1741-1744  /227
c. Płomienny romans Jadwigi Czapucionki i Tomasza Saletry 1719-1723  /230

Zakończenie: wnioski i tezy  /237
Tabula debitorum   /243
Wykaz skrótów   /244
Bibliografia   /245
Źródła rękopiśmienne   /245
Źródła drukowane  /249
Opracowania  /251
Indeks osób /269
Summary /276
.