Twierdza Kłodzko Monografia historyczna

Autor: Grzegorz Podruczny

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 600

Okładka: twarda

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Twierdza Kłodzko przez wiele stuleci pełniła ważną rolę w systemie obronnym na pograniczu Śląska, Czech i Moraw. Pierwsze fortyfikacje powstały tu już pod koniec X wieku i przez kolejne stulecia zostały rozbudowane do postaci zamku górującego nad miastem. Dopiero jednak wymogi nowożytnej wojny doprowadziły w XVII wieku do powstania w tym miejscu nowoczesnej twierdzy, rozbudowywanej i modernizowanej przez następne trzy stulecia kolejno przez Czechów, Austriaków i Prusaków, dostosowujących koncepcję obronną warowni do ewoluujących warunków pola walki. Powstało w ten sposób jedno z najciekawszych założeń obronnych Europy, do dziś zadziwiające swoim ogromem, a także różnorodnością koncepcji fortyfikacyjnych jej twórców, dynamiką myśli inżynieryjno-wojskowej i mnogością tworzących ją dzieł obronnych, z których znaczna część zachowała się do czasów współczesnych.

Prezentowana tutaj pierwsza pełna monografia twierdzy kłodzkiej opisuje szczegółowo jej dzieje i architekturę w tym najważniejszym dla niej okresie aktywności wojskowej. Zaopatrzona w silny garnizon i wielokrotnie goszcząca pod swymi murami wrogie armie, kłodzka warownia była świadkiem wielu wiekopomnych wydarzeń z historii Śląska i sąsiednich krajów, doświadczając tak chwały, jak i zmienności fortuny. Była też aktywnie wykorzystywana w trakcie walk od czasów wojny trzydziestoletniej aż po epokę napoleońską. Od XIX stulecia znaczenie warowni w systemie obronnym systematycznie jednak spadało, a ona sama musiała z czasem godzić się ze wspólnym losem tych twierdz, które przestały już spełniać swoją rolę militarną. Pozostaje jednak wciąż ważnym zabytkiem architektury obronnej oraz ciekawą atrakcją turystyczną na szlaku nowożytnych śląskich założeń obronnych.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wstęp

1. Okres przed wojną trzydziestoletnią

1.1. Zamek

1.2. Fortyfikacje miasta

2. Twierdza Kłodzko w okresie habsburskim

2.1. Kłodzko w okresie wojny trzydziestoletniej

2.1.1. Działania w hrabstwie kłodzkim w okresie przed oblężeniem  w 1622 roku

2.1.2. Przebieg oblężenia

2.1.3. Działania wojenne w hrabstwie kłodzkim w latach 1622–1648

2.1.4. Prace budowlane przy fortyfikacjach w latach 1622–1648

2.2. Prace projektowe i budowlane w okresie 1648–1685

2.2.1. Budowa arsenału

2.2.2. Projekt Talducciego

2.3. Prace w okresie 1697-1703

2.4. Prace projektowe i budowlane w okresie 1704-1741

2.5. Projektanci i budowniczowie

2.5.1. Giovanni Battista Pieroni

2.5.2. Nicolaus Schmidt

2.5.3. Filipo Talducci von Haus

2.5.4. Norbert Wenzel von Linck, J. Vogel, N. Tello

2.5.5. Budowniczowie

2.6. Finansowanie budowy

2.7. Opis twierdzy pod koniec okresu habsburskiego

3. Twierdza fryderycjańska 1742-1806

3.1. Okres 1742-1756

3.1.1. Oblężenie z 1742 roku

3.1.2. Projekt Walravego

3.1.3. Domniemany projekt fortyfikacji miasta autorstwa Walravego

3.1.4. Kolejne projekty

3.1.5. Ogólna chronologia budowy

3.1.6. Harmonogram budowy obiektów garnizonowych

3.1.7. Koszty budowy

3.1.8. Organizacja prac budowlanych

3.1.9. Wyburzenia zabudowy miejskiej i odszkodowania za zajęte działki

3.1.10. Opis fortyfikacji wzniesionych w pierwszym okresie pruskich rządów

3.2. Kłodzko w okresie wojny siedmioletniej

3.2.1. Oblężenie Kłodzka w 1760 roku

3.2.2. Działania austriackie w latach 1760–1763

3.3. Okres 1763–1806

3.3.1. Pierwsze, niezrealizowane projekty Reglera

3.3.2. Przebudowa Twierdzy Głównej w latach 1770–1778

3.3.3. Opis zrealizowanych dzieł obronnych

3.3.4. Okres wojny o sukcesję bawarską

3.3.5. Prace projektowe i budowlane w latach 1779–1786

3.4. Okres 1786–1806

3.4.1. Prace budowlane

3.4.2. Budowniczowie twierdzy w okresie 1742-1806

3.4.3. Pozostały personel twierdzy – lata 1794-1806

3.4.4. Budynki garnizonowe

4. Twierdza w XIX wieku

4.1. Fortyfikacje Kłodzka w latach 1807-1815

4.1.1. Oblężenie i obóz z 1807 roku

4.1.2. Obóz z 1808 roku

4.1.3. Rozbudowa obozu z 1813 roku

4.1.4. Inżynierowie związani z przebudową twierdzy w latach 1807-1815

4.2. Fortyfikacje Kłodzka w latach 1815-1866

4.2.1. Przebudowa szańców obozu warownego

4.2.2. Rozbudowa frontu południowego w latach 1844-1855

4.2.3. Pozostałe prace z lat 1815-1866

4.2.4. Postawienie twierdzy w stan gotowości bojowej w 1850 roku

4.2.5. Inżynierowie aktywni w okresie 1815-1866

4.3. Okres od roku 1866 do końca XIX wieku

4.3.1. Postawienie twierdzy w stan gotowości bojowej w 1866 roku

4.3.2. Okres po rozbudowie mobilizacyjnej

4.3.3. Redukcja obszaru twierdzy

4.3.4. Koncepcja obrony twierdzy z 1879 roku

4.3.5. Ostatnie modernizacje twierdzy z końca XIX wieku

4.3.6. Rozbiórka fortyfikacji

4.3.7. Inżynierowie aktywni w okresie po 1866 roku

5. Twierdza w XX i XXI wieku

5.1. Okres do 1914 roku

5.2. Okres międzywojenny

5.2.1. Fortyfikacje i ich znaczenie

5.2.2. Inwestycje cywilne w obrębie fortyfikacji

5.2.3. Twierdza jak miejsce likwidacji amunicji

5.3. Fortyfikacje Kłodzka w czasie II wojny światowej i okresie powojennym

6. Fortyfikacje Kłodzka dzisiaj

6.1. Mury średniowieczne

6.2. Relikty nowożytnych fortyfikacji miejskich

6.3. Twierdza Główna

6.4. Twierdza Owcza Góra

6.5. Relikty obozu warownego

6.6. Budynki nieobronne w twierdzy

7. Podsumowanie

Aneksy

Słowniczek terminów z dziedziny architektury obronnej (wybór)

Miary, wagi, waluty

 Bibliografia

Spis ilustracji

Spis tabel

Summary

Zusammenfassung

Indeks miejscowości

Indeks osób