Trzy światy średniowiecza

Autor: Grzegorz Kiarszys

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 250

Okładka: twarda

Format: 21,5 cm x 30,0 cm

Krajobraz kulturowy jest pojęciem, które pojawia się często w kontekście polityki regionalnej. W potocznym rozumieniu stanowi on połączenie walorów środowiska naturalnego z formami powstałymi w wyniku działań człowieka. Można więc zadać pytanie - co wspólnego może mieć zamieszkiwana przez nas przestrzeń z przeszłością? Znany geograf Yi-Fu Tuan stwierdził kiedyś, że najłatwiej jest zrozumieć ten związek komuś żyjącemu w świecie pełnym historycznych budowli i dzieł sztuki, a Europa przypomina pod tym względem prawdziwe muzeum z bogatymi zbiorami. Jednak sama obecność zabytków wcale nie musi skłaniać kogokolwiek do skierowania swoich myśli ku przeszłości. Ich wartość podyktowana jest bowiem przede wszystkim tym, co o nich wiemy i jak je postrzegamy.

Spis treści:

Wstęp /10

1. Do czego potrzebna jest nam przeszłość? /14

1.1. Upływający czas człowieka
1.2. Czym jest świadomość historyczna?
1.3. Światy pozbawione przeszłości
1.4. Czym jest historia?

2. Przeszłość i współczesny krajobraz kulturowy /26

2.1. Człowiek, kultura, palimpsest
2.2. Istota miejsca
2.3. Obce przestrzenie, krajobrazy przeszłości

3. Wybrane przykłady nieinwazyjnych metod badawczych stosowanych w archeologii /36

3.1. Archeologia lotnicza, czyli z góry czasami widać więcej
3.1.1. Dlaczego stanowiska archeologiczne są widoczne na fotografiach lotniczych?
3.1.2. Zdjęcia pionowe i ukośne
3.2. Skanowanie laserowe. Archeologia lotnicza wersja 2.0
3.3. Pogorzeliska i anomalie magnetyczne. Metoda geomagnetyczna
3.4. Archeolodzy w polu. Badania powierzchniowe
3.5. Wirtualna rzeczywistość i Systemy Informacji Geograficznej w archeologii
3.6. Czym są wyniki badań, które interpretuje archeolog?

4. Opowiadanie o trzech światach średniowiecza /58

4.1. Pierwszy świat średniowiecza
4.1.1. Władza i organizacja społeczna w okresie plemiennym
4.1.2. Granice i znaczenia w krajobrazach plemiennych
4.1.3. Zanim grody zostały osadami obronnymi
4.2. Drugi świat średniowiecza
4.2.1. Śląsk w państwie pierwszych Piastów
4.2.2. Władza i prawo książęce
4.2.3. Castrum Sandouel. Nowy ład w krajobrazie
4.2.4. Krajobrazy świata żywych i umarłych
4.2.5. Gród w Sądowlu w świetle źródeł historycznych
4.3. Trzeci świat średniowiecza
4.3.1. Północne rubieże Śląska w późnym średniowieczu
4.3.2.Krajobrazy warownych siedzib na kopcach
Podsumowanie

5. Czy świat wyobrażeń dawnych Słowian różnił się od naszego? /148

5.1. Elementy kultury magicznej i ich wpływ na świadomość
5.2. Demony, istoty nadprzyrodzone i inni sąsiedzi człowieka
5.2.1. Pochodzenie demonów, zmor i duchów
5.2.2. Duchy gospodarstwa domowego oraz miejsc związanych z człowiekiem
5.2.3. Duchy zamieszkujące wody
5.2.4. Mieszkańcy lasów i duchy zwierzęce
5.2.5. Zjawiska atmosferyczne i duchy powietrza
Podsumowanie

Zakończenie /176

Bibliografia /180

Średniowieczne grodziska powiatu górowskiego. Katalog stanowisk /196

Summary /248