Transakcyja wojny chocimskiej (redakcja druga‚ z rękopisu Czartoryskich 2079)

Opracowanie: Jan Okoń, współpr. Michał Kuran  

Rok wydania: 2024

Liczba stron: 528  

Oładka: miękka

Format: 16,5 cm x 24,0 cm

Epos Wacława Potockiego Transakcyja wojny chocimskiej, upamiętniający zwycięstwo wojsk Rzeczypospolitej nad armią sułtana Osmana II odniesione w roku 1621, stanowi największe dzieło epickie XVII wieku. Zachowaną jeszcze po upływie pół wieku pamięć o zwycięstwie Potocki próbował połączyć z wezwaniem do swoich współczesnych o powrót do dawnych cnót i męstwa ich przodków. Miało temu służyć jego wielkie dzieło, a w nim poetyka „ojczystego heroicum” — rodzima odmiana eposu bohaterskiego.

Edycję obecną oddajemy do rąk czytelników sto lat po ukazaniu się przygotowanego przez Aleksandra Brücknera wydania ogłoszonego w serii Biblioteka Narodowa. Oparł je on na autografie pierwszej redakcji utworu (z grudnia 1670 roku) pochodzącej ze zbiorów Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie (Ossol. 1822/II). W roku 1934 Stanisław Laskowski podał informację o odnalezieniu w Bibliotece XX. Czartoryskich w Krakowie (rkps nr 2079) rękopiśmiennej kopii drugiej redakcji eposu (z roku 1675). Stanowi ona podstawę obecnego wydania i odpowiedź na postulaty kolejnych pokoleń badaczy.

W nowej redakcji Potocki oddał hołd nie tylko Janowi Karolowi Chodkiewiczowi, Stanisławowi Lubomirskiemu i Kozakom dowodzonym przez Piotra Konaszewicza Sahajdacznego, lecz także z nieskrywaną nadzieją mógł uroczyście powitać Jana Sobieskiego jako zwycięskiego hetmana, a od 1674 roku króla. Poeta oparł zresztą relację na diariuszu sporządzonym przez jego ojca, Jakuba Sobieskiego, aktywnego uczestnika chocimskiej batalii sprzed pięćdziesięciu lat.

*

Wydanie Wojny chocimskiej w jej drugiej redakcji jest od dawna wyczekiwane […]. Publikacja tak obszernego tekstu jest przedsięwzięciem monumentalnym, zwłaszcza jeśli zważyć na pozycję Wacława Potockiego wśród literatów staropolskich. To jedno z najważniejszych zadań edytorstwa naukowego w Polsce. Pisali o tym liczni badacze, ja sam parokrotnie wskazywałem na pilność tego zobowiązania edytorów. Z radością więc przyjąłem wiadomość o tym, że zamierza je wypełnić Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

- z recenzji prof. dr. hab. Janusza Gruchały

Spis treści:

Wstęp /5

Transakcyja wojny chocimskiej  /39

Przypisanie  /41

Przemowa  /49

Część pierwsza /75

Część wtora /127

Część trzecia /159

Część czwarta /215

Część piąta /256

Część szosta /285

Część siodma /322

Część osma /359

Część dziewiąta /381

Część dziesiąta /406

Komentarz edytorski /449

Wykaz skrótów przyjętych w edycji /449

Opis źródła /449

Zmiany redakcyjne (tekstowe) drugiej redakcji /451

Słownik /455

Bibliografia /503

Indeks osób /509

Spis ilustracji /519