Traktat o Objawieniu

Autor: ks. Marian Rusecki

Rok wydania: 2007

Liczba stron: 837

Okładka: twarda

Format: 18,0 cm x 24,5 cm

Uwaga! Okładka nieznacznie zarysowana, kartki nieznacznie przykurzone

 

Autor na kartach książki prezentuje jeden z ważniejszych traktatów z teologii fundamentalnej – traktat o Objawieniu Bożym. Rozprawa składa się z pięciu części: Pojęcie Objawienia w teologii i nauczaniu Kościoła; Bóg mówi i działa w historii; Bóg mówi i działa w Jezusie Chrystusie; Jezus Chrystus mówi i działa w Kościele; Aktualność i dziejowe znaczenie Objawienia Jezusa Chrystusa.

Spis treści:

Wstęp  /7

CZĘŚĆ I. Pojęcie Objawienia w teologii i nauczaniu Kościoła  /19

Rozdział I. Objawienie do Soboru Trydenckiego  /23

1. Objawienie w teologii patrystycznej  /24

1.1. Ojcowie Apostolscy i apologeci wczesnochrześcijańscy  /26

1.2. Ojcowie greccy  /31

1.3. Ojcowie łacińscy  /33

2. Objawienie w teologii średniowiecza  /40

2.1. Objawienie w szkole franciszkańskiej  /42

2.2. Objawienie w szkole tomistycznej  /46

3. Objawienie według Marcina Lutra i Jana Kalwina  /50

4. Sobór Trydencki  /54

Rozdział II. Pojęcie Objawienia do I Soboru Watykańskiego  /57

1. Zakwestionowania i redukcjonistyczne ujęcia Objawienia w wiekach XVI-XIX  /58

1.1. Racjonalizm  /58

1.2. Deizm  /60

1.3. Naturalizm  /63

1.4. Mitologizm  /65

1.5. Materializm  /67

1.6. Modernistyczne rozumienie Objawienia  /69

1.6.1. Poglądy Alfreda Loisy na Objawienie  /71

1.6.2. Poglądy Auguste`a Sabatiera i George`a Tyrrella  /72

1.7. Objawienie i religie  /76

1.8. Teologia liberalna  /77

2. I Sobór Watykański  /79

3. Wypowiedzi Kościoła w kwestii modernizmu  /81

4. Odpowiedź apologetyki i przemiany w teologii  /84

Rozdział III. Konstytucja dogmatyczna II Soboru Watykańskiego o Objawieniu Bożym  /94

1. O samym Objawieniu (Rozdział I)  /95

2. O przekazywaniu Objawienia Bożego (Rozdział II)  /98

3. O Boskim natchnieniu Pisma św. i o jego interpretacji (Rozdział III)  /99

4. O Starym Testamencie (Rozdział IV)  /100

5. O Nowym Testamencie (Rozdział V)  /100

6. O Piśmie św. w życiu Kościoła (Rozdział VI)  /101

Rozdział IV. Współczesne koncepcje Objawienia  /103

1. Koncepcja intelektualistyczna  /103

2. Koncepcja personalistyczna /105

3. Koncepcja historiozbawcza  /109

4. Koncepcja transcedentalno-antropologiczna  /110

5. Koncepcja immanentna  /112

6. Koncepcja semejotyczna  /113

7. Koncepcja symbolowa  /114

CZĘŚĆ II. Bóg mówi i działa w historii  /121

Rozdział I. Chrystyczny wymiar zbawczej ekonomii Boga  /125

1. Boża ekonomia w Starym Testamencie  /126

2. Zakres Bożej ekonomii zbawienia  /127

2.1. Ekonomia Objawienia i ekonomia zbawienia  /128

2.2. Pedagogia Boża historycznym korelatem ekonomii zbawienia  /129

3. Nowotestamentalna nauka o Bożej ekonomii  /130

4. Boży zamysł zbawienia a ludzka wolność  /131

Rozdział II. Historia terenem manifestacji działalności Boga  /134

1. Pojęcie historii w teologii  /135

2. Stworzenie świata początkiem historii Objawienia  /139

3. Związek Objawienia z historią  /141

Rozdział III. Świat epifanem Boga  /147

1. Bóg wychodzi pierwszy naprzeciw człowieka  /148

2. Filozoficzne poznanie Boga poprzez świat  /149

3. Doświadczenie religijne świata  /150

4. Dane biblijne o objawieniu się Boga w świecie i przez świat  /156

Rozdział IV. Człowiek objawicielem Boga  /160

1. Osoba ludzka w świetle Objawienia  /161

1.1. Osobowa struktura bytu ludzkiego  /163

1.2. Człowiek obrazem Boga  /163

1.3. Człowiek partnerem dialogu z Bogiem  /165

1.4. Sumienie i mowa  /166

1.5. Chrystyczny wymiar osoby ludzkiej  /166

2. Czy nie ma sprzeczności?  /168

Rozdział V. Problem praobjawienia i pratradycji jako jego przekazu  /171

1. Problem praobjawienia  /172

2. Pratradycja jako przekaz praobjawienia  /179

2.1. Ogólne znaczenie  /180

2.2. Pratradycja i tradycja w wybranych religiach  //185

2.2.1. W hinduizmie  /186

2.2.2. W buddyzmie  /187

2.2.3. W judaizmie  /187

2.2.4. W islamie  /191

Rozdział VI. Rozpoznawanie Bożego Objawienia  /194

1. Rozpoznawanie różnych rodzajów i form Objawienia  /195

2. Rozpoznawanie Objawienia Bożego w doświadczeniu religijnym  /201

2.1. Charakterystyka i typologia doświadczenia religijnego  /201

2.2. Podstawowe znaczenia i funkcje doświadczenia religijnego  /203

3. Syntetyzująca jedność  /205

Rozdział VII. Naród Wybrany jako szczególny podmiot mesjańskich obietnic Bożych  /207

1. Bóg mówi i działa w dziejach Abrahama  /208

1.1. Boży wybór  /208

1.2. Wiara Abrahama odpowiedzią na Boże Objawienie  /209

1.3. Przymierze Boga z Abrahamem  /211

1.4. Bóg Abrahama  /213

2. Bóg mówi i działa w dziejach Mojżesza  /214

2.1. Osoba Mojżesza  /215

2.2. Teofania na Horebie  /218

2.3. Pascha i wyjście z Egiptu  /220

2.4. Zawarcie przymierza na Synaju  /222

3. Prawo i jego rola w życiu narodu wybranego  /225

4. Oczekiwania mesjańskie  /227

CZĘŚĆ III. Bóg mówi i działa w Jezusie Chrystusie  /237

Rozdział I. Historyczność Jezusa  /240

1. Źródła chrześcijańskie historyczności Jezusa Chrystusa  /241

1.1. Źródła biblijne  /241

1.2. Historyczna prawda Ewangelii  /245

1.3. Źródła apokryficzne  /246

1.4. Źródła archeologiczne  /248

2. Źródła pozachrześcijańskie  /250

2.1. Świadectwa żydowskie  /250

2.2. Świadectwa rzymskie  /253

2.3. Świadectwa islamskie  /255

Rozdział II. Jezus obiecanym Mesjaszem (figury i proroctwa)  /258

1. Starotestamentalne figury mesjańskie zrealizowane w Jezusie  /259

1.1. Chrystologiczne figury osobowe  /260

1.2. Chrystologiczne figury nieosobowe  /263

2. Jezus realizatorem prorockich zapowiedzi mesjańskich  /264

3. Boskie prerogatywy Jezusa  /267

3.1. Jezus transcenduje starotestamentalnych pośredników Objawienia  /268

3.2. Jezus a świątynia, aniołowie oraz szatan  /271

3.3. Jezus reformatorem Prawa  /271

3.4. Jezus odpuszcza grzechy  /273

Rozdział III. Objawienie mesjańskiej godności Jezusa w stosunku do ludzi  /276

1. Jezus objawia człowieka  /277

2. Jezus jako Mistrz  /279

3. Jezus ukazuje godność kobiet i dzieci  /283

4. Jezus w relacji do ubogich i chorych oraz grzeszników i celników  /286

Rozdział IV. Jezus w relacji do Boga Ojca  /290

1. Bóg objawia swe imię  /292

2. Jezus Objawicielem Boga i Interpretatorem imienia Bożego  /296

2.1. Bóg w Starym Testamencie  /296

2.2. Jezus objawia Ojca  /297

2.3. Jezus interpretuje imię Ojca  /304

Rozdział V. Mesjasz słowa i czynu  /308

1. Zwiastowanie Dobrej Nowiny o królestwie Bożym  /310

2. Działalność taumaturgiczna  /312

3. Wydarzenia paschalne  /314

3.1. Ostatnia Wieczerza  /314

3.2. Krzyż  /315

3.3. Zmartwychwstanie  /316

4. Jedność form Objawienia  /317

Rozdział VI. Boskie posłannictwo Jezusa  /320

1. Biblijny kontekst posłannictwa Jezusa  /320

2. Odwieczne i historyczne posłannictwo Mesjasza  /322

Rozdział VII. Misterium Paschalne szczytem i pełnią Objawienia  /328

1. Jedność Misterium Paschalnego  /329

1.1. Staurologiczna i rezurekcjonistyczna świadomość Jezusa  /329

1.2. Jedność Misterium Paschalnego na podstawie teologii  /337

2. Paschalny wymiar Eucharystii i Nowe Przymierze  /340

3. Wydarzenie krzyża  /343

4. Zmartwychwstanie  /346

Rozdział VIII. Godnościowe tytuły Jezusa Chrystusa  /351

1. Tytuły przedpaschalne  /352

1.1. Mesjasz  /353

1.2. Syn Człowieczy  /357

1.3. Syn Boży /359

1.4. Syn Dawida  /361

1.5. Nauczyciel  /362

2. Tytuły popaschalne /365

2.1. Pan  /365

2.2. Prorok /367

2.3. Sługa Boży  /368

2.4. Pośrednik /370

2.5. Król  /371

2.6. Arcykapłan  /373

2.7. Zbawiciel  /374

2.8. Baranek Boży /376

2.9. Emmanuel  /377

2.10. Słowo Boże /378

Rozdział IX. Znaki wiarygodności Objawienia Jezusa Chrystusa /382

1. Teologia fundamentalna w funkcji uzasadniania wiarygodności Objawienia  /383

1.1. Tradycyjne uzasadnienie w apologetyce /385

1.2. Współczesne przeobrażenia w zakresie teorii uzasadnień  /388

2. Argumenty na rzecz mesjańskiej świadomości Jezusa /391

2.1. Argumenty klasyczne /391

2.2. Próby sformułowania innych argumentów  /393

Rozdział X. Wiara odpowiedzią na Boże Objawienie /403

1. Wiara korelatem Objawienia Bożego i warunkiem historii zbawienia  /404

2. Charakterystyka aktu wiary  /406

2.1. Decyzja wiary aktem rozumnym i wolnym  /407

2.2. Wiara jest posłuszeństwem Bogu  /409

2.3. Wiara dziełem Bosko-ludzkim  /409

3. Pewność wiary  /411

4. Podstawowe wymiary wiary  /412

4.1. Dynamiczny wymiar wiary  /412

4.2. Witalistyczna dymensja wiary  /412

4.3. Społeczny i eklezjalny wymiar wiary  /413

4.4. Eschatyczny wymiar wiary  /414

5. Niebezpieczeństwa jednostronnych ujęć wiary  /414

CZĘŚĆ IV. Jezus Chrystus mówi i działa w Kościele  /423

Rozdział I. Chrystusowa geneza Kościoła  /427

1. Interpretacje zawężone  /431

2. Koncepcja integralna  /432

2.1. Eklezjotwórczy charakter nauczania Jezusa  /432

2.2. Eklezjalna proegzystencja Jezusa  /433

2.3. Królestwo Boże i cuda Jezusa  /433

2.4. Ustanowienie Dwunastu z Piotrem na czele  /434

2.5. Ostatnia Wieczerza w genezie Kościoła  /436

2.6. Eklezjotwórcza rola krzyża  /436

2.7. Zmartwychwstanie jako finalny fakt eklezjogenezy  /437

2.8. Eklezjogenetyczny dar Ducha Świętego  /437

Rozdział II. Tradycja w funkcji przekazu Objawienia /440

1. Rozumienie Tradycji  /441

1.1. Tradycja w sensie ogólnym i religijnym  /441

1.2. Etapy tradycji  /443

1.3. Tradycja jako przedmiot i czynność  /447

2. Sposoby przekazywania Objawienia w Tradycji  /450

2.1. Przekaz Objawienia w działaniu i słowie Bożym  /450

2.2. Przekaz Objawienia w pomnikach tradycji  /453

3. Dynamika Tradycji  /455

3.1. Rozwój wpisany w naturę Tradycji  /456

3.2. Rozumienie "rozwoju"  /457

3.3. Tradycja interpretująca  /458

Rozdział III. Przekaz Objawienia w Piśmie Świętym  /461

1. Pismo św. jako zapis Tradycji starotestamentalnej i apostolskiej  /462

1.1.  Zapis Tradycji Starego Testamentu  /464

1.1.1. Tradycje biblijne  /467

1.1.2. Redaktorzy  /468

1.2. Nowy Testament  /470

1.2.1.  Słowa i czyny Jezusa  /471

1.2.2. Kerygmat apostołów  powstawanie fragmentów spisanych  /472

1.2.3. Praca redakcyjna ewangelistów  /475

Cele redakcyjne ewangelisty Mateusza  /476

Cele redakcyjne ewangelisty Marka  /476

Cele redakcyjne ewangelisty Łukasza  /477

Cele redakcyjne ewangelisty Jana  /477

1.2.4. Ipsissima verba et facta Iesu  /478

2. Natchnienie biblijne  /480

2.1. Świadectwa pośrednie o natchnieniu  /482

2.2. Świadectwa o Boskim autorytecie i natchnieniu Nowego Testamentu  /483

2.3. Świadectwa bezpośrednie o natchnieniu  /483

3. Normatywność Pisma św. dla wiary  /485

3.1. Kryteriologia kanoniczności tekstu Pisma Świętego  /486

3.2. Merytoryczny zakres normatywności Pisma Świętego  /488

3.3. Prawda Pisma Świętego  /491

3.3.1. Koncepcje prawdy w procesie historycznym  /491

3.3.2. Zakres nieomylności  /493

3.3.3. Biblijne ujęcie prawdy  /494

4. Gatunki literackie Pisma Świętego  /495

4.1. Gatunki literackie w Starym Testamencie  /496

4.2. Gatunki literackie w Nowym Testamencie  /501

Rozdział IV. Przekaz Objawienia w liturgii  /505

1. Objawienie źródłem teologii liturgii  /505

2. Liturgia i wiara (lex orandi - lex credendi)  /508

2.1. W liturgii wypowiada się Magisterium Kościoła  /510

2.2. Związek liturgii z dogmatem  /511

3. Zbawcza obecność Chrystusowego Objawienia w liturgii  /511

3.1. Eucharystia jako uobecniające wydarzenie paschalne  /513

3.2. Słowo Boże w liturgii  /514

3.3. Charakter sakramentalny liturgii  /515

3.4. Liturgia miejscem teologicznym  /517

4. Charakter dialogiczny liturgii  /518

Rozdział V. Ojcowie Kościoła, teologia i wierni w służbie przekazu Objawienia  /520

1. Rola Ojców Kościoła w przekazie Objawienia  /521

2. Przekaz Objawienia w teologii  /529

3. Udział wiernych świeckich w przekazie Objawienia  /537

Rozdział VI. Urząd Nauczycielski Kościoła w służbie przekazu Objawienia  /545

1. Posługa prymatu w funkcji przekazu Objawienia  /545

2. Kolegium biskupów /551

3. Charyzmat nieomylności  /556

Rozdział VII. Permanentne działanie Ducha Świętego w Kościele  /560

1. Duch Święty aktualizuje Objawienie w Kościele  /561

1.1. Duch Święty Asystentem Objawienia  /562

1.2. Duch Święty w słowie Bożym  /562

1.3. Duch Święty w sakramentach  /563

2. Otwarcie Kościoła na świat dziełem Ducha Świętego  /568

Rozdział VIII. Problem tzw. objawień prywatnych w Kościele  /572

1. Pojęcie "objawień prywatnych"  /573

1.1. Autor i odbiorca  /574

1.2. Formy objawień prywatnych  /575

1.3. Problem "prywatności" objawień "pochrystusowych"  /577

1.4. Czas objawień prywatnych i ich znaczenie  /578

2. Próba określenia kryteriów objawień prywatnych  /580

2.1. Kryteria negatywne i naturalne pozytywne  /581

2.2. Znaki wiarygodności objawień prywatnych  /583

CZĘŚĆ V. Aktualność i dziejowe znaczenie Objawienia Jezusa Chrystusa  /591

Rozdział I. Chrystus kosmiczny  /595

1. Co to jest kosmos?  /595

2. Biblijne podstawy nauki o Chrystusie kosmicznym  /596

3. Treść nauki o kosmosie i jej teologiczne uzasadnienie  /601

Rozdział II. Chrystus ośrodkiem życia osoby ludzkiej  /604

1. Antropologiczne konsekwencje inkarnacji  /606

2. Jezus modelem życia osoby ludzkiej  /607

3. Egzystencjalna analogia paschalnego życia Jezusa i osoby ludzkiej  /609

4. Antropologiczne skutki Paschy Jezusa  /619

Rozdział III. Chrystus społeczny  /622

1. Pojęcie społeczności  /623

2. Społeczność w Trójcy Świętej  /623

3. Społeczność Trójcy ekonomijnej w Objawieniu  /625

4. Wspólnota Kościoła  /629

5. Rodzina ludzka  /633

Rozdział IV. Chrystus sensem dziejów  /638

1. Permanentna finalizacja świata w Jezusie Chrystusie  /640

2. Eschatyczna przemiana świata /644

2.1. Dane naukowe o końcu świata  /644

2.2. Dane biblijne i ich teologiczna interpretacja  /646

Rozdział V. Jezus w oczach neomarksistów  /652

1. Leszek Kołakowski  /653

2. Milan Machovec  /654

3. Vitezlav Gardavsky  /656

4. Ernst Bloch  /656

5. Roger Garaudy  /658

6. Fernando Belo  /659

Rozdział VI. Chrystus w oczach twórców kultury  /661

1. Chrystus literacki  /662

1.1. Wcielenie  /663

1.2. Boże Narodzenie  /664

1.3. Życie Jezusa Chrystusa i Jego nauczanie  /665

1.4. Misterium paschalne  /668

1.5. Mesjanizm  /671

1.6. Literackie imiona Jezusa  /671

2. Wpływ chrystologii na sztukę  /673

2.1.Sztuka chrześcijaństwa zachodniego  /673

2.2. Sztuka chrześcijaństwa wschodniego  /681

3. Elementy chrystologiczne w muzyce  /684

4. Motywy chrystologiczne w filmie  /688

Rozdział VII. Obraz Jezusa Chrystusa w religiach i w teologii afrykańskiej  /693

1. Jezus w hinduizmie  /694

2. Jezus w buddyzmie  /698

3. Jezus we współczesnym judaizmie  /700

3.1. Martin Buber  /702

3.2. Szalom Ben Chorin  /704

3.3. Pinchas E. Lapide  /705

4. Jezus w islamie  /706

5. Jezus według teologów afrykańskich  /708  

5.1. Jezus jako Przodek całej ludzkości  /709

5.2. Jezus jako Uzdrowiciel  /710

5.3. Jezus jako Władca  /712

Rozdział VIII. Chrystus uniwersalnym 

Zakończenie  /734

Summary  /745

Wykaz skrótów  /751

Literatura wybrana  /755

Indeks osobowy  /797

Table of Contents  /815