Sztuka w kręgu krakowskich dominikanów. Nowe studia

Redakcja: Anna Markiewicz, Marcin Szyma, Marek Walczak

Rok wydania: 2024

Liczba stron: 568

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 20,0 cm x 29,5 cm

Dominikański klasztor Świętej Trójcy jest największym zespołem klasztornym Starego Miasta w Krakowie i najstarszym ośrodkiem Zakonu Kaznodziejskiego w Polsce, działającego niemal nieprzerwanie już osiem stuleci. Niewątpliwie jest to też jeden z najbogatszych pod względem zasobów artystycznych, klasztorów, nie tylko w skali kraju, ale również naszej części Europy. Publikacja stanowi obszerny zbiór artykułów podejmujących dzieje kultury artystycznej konwentu wieloaspektowo. Autorami zamieszczonych tu tekstów są cenieni badacze z wielu ośrodków naukowych Polski, nie tylko historycy sztuki i historycy, ale również archeolodzy, muzealnicy i konserwatorzy.

Niniejszy tom mieści plon dekady badań prowadzonych już po wydaniu w 2013 r. książki pt. Sztuka w kręgu krakowskich dominikanów, jednak zebrany tu materiał to nie jedynie prosta kontynuacja poprzedniego wydawnictwa. Tom otwiera ważny dla odczytania całego zbioru tekst redaktorów naukowych, będąc nie tylko swoistą przedmową do wszystkich niezwykle różnorodnych artykułów, lecz nawiązuje do analogicznego wstępu w publikacji z 2013 r. i podejmuje z nim swoisty dialog, nie tylko podsumowując późniejsze ożywione badania, ale również stawiając coraz to nowe i śmielsze pytania dotyczące dziedzictwa artystycznego Zakonu Kaznodziejskiego, a nawet więcej – zakonów mendykanckich, tym samym wytyczając nowe perspektywy badawcze. Ważną nowością koncepcji zbioru jest łączne potraktowanie nie tylko kościoła z klasztorem, ale i z kościołem św. Idziego oraz kaplicą w folwarku dominikańskim na krakowskim Prądniku. Wśród wielu interesujących tematów, omówiono tu np. odkrycie w kościele św. Idziego nieznanego dotąd zespołu gotyckich figur alabastrowych proweniencji niderlandzkiej, które recenzent nazwał naukową sensacją. Wartym podkreślenia aspektem badań, które zaprezentowano w zbiorze, jest połączenie tradycyjnego warsztatu historyka sztuki (zwłaszcza architektury) z nowoczesnymi narzędziami, jak skanowanie laserowe budynków i ich cyfrowy obraz w postaci chmury punktów. Nowatorskim, na naszym gruncie, aspektem monografii jest ujęcie chronologiczno-problemowe, pozwalające uchwycić analizowane zjawiska w ich „długim trwaniu” i kładące nacisk na funkcję dzieł sztuki.  Ważną i obszerną częścią publikacji jest krytyczna edycja kluczowych źródeł pisanych związanych z wyposażeniem kościoła Świętej Trójcy, w tym jego najstarszych i najpełniejszych inwentarzy, opatrzona pełnym aparatem krytycznym. Cennym elementem jest także oczywiście bogata dokumentacja fotograficzna sporządzona na potrzeby niniejszej książki oraz niepublikowane dotąd i unikatowe zdjęcia wykonane w związku z pracami konserwatorskimi.

(opis wydawcy) 

Spis treści:

Anna Markiewicz, Marcin Szyma, Marek Walczak - Sztuka w kręgu krakowskich dominikanów  /5

Krzysztof J. Czyżewski, Anna Markiewicz, Marcin Szyma, Marek Walczak - Dzieje budowy i wyposażenia kościoła i klasztoru Dominikanów w Krakowie  /11

Anna Bojęś-Białasik, Monika Łyczak, Marcin Szyma - Kościół Świętej Trójcy w Krakowie w świetle ostatnich badań archeologiczno-architektonicznych  /35

Piotr Pajor - (Nie tak bardzo) ciemny okres. Krakowski kościół Dominikanów i architektura sakralna w Małopolsce na przełomie XIII i XIV wieku  /63

Jacek Czechowicz, Marcin Szyma - Gotyckie kaplice kościoła Świętej Trójcy. Zagadnienia rekonstrukcji i chronologii /79

Wiktoria Kałwak, Grzegorz Młynarczyk, Bożena Opiłło, Bernadetta Popel-Olszowa, Szymon Pawlikowski - Sprawozdanie z badań architektonicznych i konserwatorskich w kaplicach południowych dominikańskiego kościoła Świętej Trójcy w Krakowie /105

Krzysztof J. Czyżewski, Marek Walczak - Przemiany krakowskiego kościoła i klasztoru Dominikanów w dobie potrydenckiej  /121

Anna Bojęś-Białasik, Monika Łyczak - Archeologiczno-architektoniczne rozpoznanie badawcze cellarium pod romańskim refektarzem oraz sąsiednich pomieszczeń piwnicznych w klasztorze Dominikanów w Krakowie  /147

Piotr Knapik - Sklepienie sieciowe w krużganku przy III wirydarzu klasztoru Dominikanów w Krakowie  /173

Marcin Sanak - Wybrane przemiany architektoniczne, funkcjonalne i nazewnicze w klasztorze Dominikanów w Krakowie  /183

Maciej Zdanek - Dominikański kościół św. Tomasza w Krakowie w świetle źródeł pisanych  /199

Dariusz Niemiec - Krakowska młynówka dominikańska z XIII wieku. Pomiędzy źródłami pisanymi i archeologią a późnogotycką ikonografią historyczną  /209

Piotr Łopatkiewicz - Skrzydła z Kasiny Wielkiej w Muzeum Diecezjalnym w Tarnowie jako pozostałość retabulum baldachimowego św. Marii Magdaleny z krakowksiego kościoła Dominikanów  /225

Irma Pawelska - O rzekomym krakowskim warsztacie dominikańskim w pierwszej połowie XVII wieku  /235

Joanna Daranowska-Łukaszewska - Krakowskie kościoły Dominikanów i Franciszkanów jako nowożytne nekropolie w okresie faktycznej stołeczności miasta  /249

Joanna Daranowska-Łukaszewska - Orlici soboles, czyli zagadka "żałosnej żony". O pomniku Barbary Orlikówny  /257

Anna Markiewicz, Marek Walczak - Fabrica altaris. Uwagi na temat ołtarza głównego z lat osiemdziesiątych XVII wieku w kościele Dominikanów w Krakowie  /269

Violetta Korsakova - Malowidła Eugeniusza Czuchorskiego w kościele Świętej Trójcy w Krakowie /287

Anna Markiewicz - "Portret królowej Janowej". Kilka uwag na temat nowożytnych inwentarzy kościoła Dominikanów w Krakowie  /297

Marcin Biborski, Paweł Gołyźniak, Barbara Zając - "Skarb ojca Adama Studzińskiego". Zespół starożytnych i wczesnośredniowiecznych zabytków archeologicznych z klasztoru Dominikanów w Krakowie  /307

Joanna Utzig - Ikonografia i funkcja późnogotyckiej "Tablicy różańcowej" w klasztorze Dominikanów w Krakowie  /331

Katarzyna Moskal - Osiemnastowieczny haftowany ornat z Matką Boską Niepokalanie Poczętą i emblematami maryjnymi  /343

Marcin Banaś - Instrumenty astronomiczne odnalezione w klasztorze Dominikanów w Krakowie /355

Małgorzata Taborska - Instrumenty miernicze z zasobu klasztoru Dominikanów w Krakowie  /373

Małgorzata Taborska - Globus Felkla z zasobów klasztorów Dominikanów w Krakowie /385

Małgorzata Taborska - Zegary słoneczne z zasobu klasztoru Dominikanów w Krakowie  /391

Krystyn Kozieł - Problematyka konserwacji kamiennego rzeźbiarskiego wystroju wnętrza kaplicy Myszkowskich w kościele Świętej Trójcy w Krakowie  /401

Bożena Opiłło - Konserwacja płyty nagrobnej Kallimacha w kościele Dominikanów w Krakowie  /425

Aneta Filip, Bożena Opiłło - Konserwacja nagrobka Iwona Odrowążą w prezbiterium bazyliki Świętej Trójcy Ojców Dominikanów w Krakowie  /433

Anna Olkuśnik-Tabisz, Dominika Tarasińska-Petruk - Konserwacja Chorągwi kanonizacyjnej św. Jacka Odrowąża w świetle nowych perspektyw biologicznego wzmacniania jedwabiu /443

Bożena Opiłło - Konserwacja trzech kamiennych nagrobków renesansowych w kaplicach bazyliki Dominikanów w Krakowie /459

Maciej Filip, Bożena Opiłło - Konserwacja ołtarza głównego z bazyliki Świętej Trójcy Ojców Dominikanów w Krakowie  /475

Justyna Kamińska, Wojciech Sowała - Księżniczka Adelajda w tradycji sandomierskich dominikanów  /485

Natalia Bukowska - Ryciny Giacoma Laura (1561-1650) przedstawiające polskich dominikanów Jacka i Czesława w świetle europejskiej działalności wydawniczej około 1600 roku  /497

Bibliografia  /507

Spis ilustracji  /547