Sztuka i polityka w Księstwie Warszawskim

Autor: Janusz Polaczek

Rok wydania: 2005

Liczba stron: 360 + 326 fotografii

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 16,0 cm x 23,0 cm

Uwaga! Przybrudzone od kurzu brzegi kartek

Niedługi, zaledwie kilkuletni okres istnienia Księstwa Warszawskiego, tak obfity w wydarzenia polityczne i militarne, w dziedzinie sztuki nie pozostawił po sobie imponujących realizacji. [...] U progu XIX w. sztuka polska i jej główny ośrodek - Warszawa, po okresie bujnego rozkwitu w epoce stanisławowskiej przerwanego katastrofą rozbiorów, doświadczały trudnych chwil. Wielu artystów zmuszonych było opuścić granice Rzeczypospolitej. Temu tak mocno uszczuplonemu środowisku artystycznemu (przede wszystkim warszawskiemu) przyszło sprostać nowym narodowym potrzebom. Lata 1806-1812 ukazały wielkość zapotrzebowaia, nie tylko ze strony rządowej, na wytwory artystyczne o wymowie politycznej i nikłe możliwości ich zaspokojenia ze względu na zły stan ekonomiczny państwa i niewystarczający poziom rozwoju poszczególnych dziedzin sztuki.

Mimo to, sztuka Księstwa Warszawskiego, nawet jeśli weźmie się pod uwagę niewielką liczbę zrealizowanych wtedy dzieł, warta jest zainteresowania z wilu względów. Po pierwsze: kontynuowany wówczas, narodowo-patriotyczny wątek rozwojowy szuki polskiej miał zdominować jej dzieje przez co namniej cały XIX wiek. Po drugie: sposób zarządzania sprawami sztuki i rozwoju przestrzenno-architektonicznego miast (zwłaszcza Warszawy) znalazł swoje rozwinięcie i kontynuację w dobie Królestwa Kongresowego. Po trzecie: wykreowane wówczas przy niemałym udziale plastyki wyobrażenia, symbole oraz wątki mityczne i legendarne zakorzeniły się na długie dziesięciolecia w polskiej świadomości narodowej. Po czwarte: zdobyte wtedy przez artystów - zwłaszcza młodszego pokolenia - doświadczenie i wiedza oraz skłonność do recepcji wzorów francuskich, zaowocowały w pełni w okresie prosperity gospodarczej Królestwa Kongresowego, choć wymowa ideowa ówczesnych realizacji miała być - rzecz jasna - już zupełnie inna. Po piąte wreszcie: sztuka polska doby Księstwa Warszawskiego pozostaje bodajże jednym z najmniej poznanych etapów rozwoju polskiej wytwórczości artystycznej w czasach nowożytnych.

(fragment Wstępu)

Spis treści:

Wstęp  /7

Stan badań i źródła /9

Problemy badawcze  /19

I. Sztuka i polityka w napoleońskiej Francji  /25

II. Kult Napoleona i apoteoza władzy w Księstwie Warszawskim  /47

III. Instytucje państwowe oraz wykorzystanie form życia kulturalnego i sztuki do celów politycznych w Księstwie Warszawskim  /58

Sposoby zarządzania sprawami kultury i sztuki a struktura władzy Księstwa Warszawskiego  /58

Środowisko artystyczne i życie kulturalne Księstwa Warszawskiego  /77

IV. Sztuka i polityka w Księstwie Warszawskim: dzieje i formy  /91

Architektura okazjonalna i dekoracje okolicznościowe  /91

Urbanistyka i architektura  /112

Pomniki i sanktuaria pamięci  /132

Malarstwo  /167

Grafika  /202

Rzeźba  /215

Medale /223

Sztuka użytkowa  /235

V. Treści ideowe propagandy plastycznej w Księstwie Warszawskim  /242

Cezar: Potęga i Nadzieja /242

Państwo i jego władca  /254

Triumf /262

Exemplum virtutis  /270

Wielka armia małego państwa  /277

VI. Dziedzictwo, czyli próba podsumowania /283

Bibliografia /301

Wykaz skrótów  /331

Spis ilustracji / 332

Indeks osób  /346