Szlachta powiatu ksiąskiego za ostatnich Jagiellonów. Struktura majątkowa

Autor: Mariusz Lubczyński

Rok wydania: 2016

Liczba stron: 399

Okładka: twarda

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Seria: SZLACHTA I ZIEMIAŃSTWO NA ZIEMIACH DAWNEJ RZECZYPOSPOLITEJ

W prezentowanej książce ukazano strukturę majątkową szlachty powiatu ksiąskiego w okresie panowania dwóch ostatnich Jagiellonów. Badania pokazały, że w tym czasie doszło do ogromnych, wręcz rewolucyjnych przemian w obrębie stanu szlacheckiego. Największe zmiany objęły własność zagrodową (tj. szlachtę nie posiadającą kmieci), która w powiecie ksiąskim w stosunkowo niedługim czasie niemal zupełnie zanikła. Głównym beneficjentem opisywanych głębokich przeobrażeń społecznych była średnia szlachta. W rozprawie podjęto próbę podsumowania i usystematyzowania dotychczasowych badań nad strukturami społeczno–majątkowymi szlachty w okresie późnego średniowiecza i w czasach nowożytnych oraz zaproponowano nowe metody badawcze.

Spis treści: 

Wstęp /9

Wykaz skrótów /21

Rozdział 1. Powiat ksiąski w XVI wieku: zagadnienia administracyjne /23

1. Powiat ksiąski na mapie administracyjnej województwa krakowskiego /23

1.1. Geneza powiatu /23
1.2. Problem podziałów terytorialnych województwa krakowskiego /26
1.3. Podziały skarbowe i ich znaczenie /33
1.4. Powiat sądowy - jego funkcje i znaczenie /52

2. Granice powiatu ksiąskiego (ziemskiego) /57

2.1. Literatura przedmiotu, metoda badawcza /57
2.2. Granica z województwem sandomierskim /58
2.3. Granica z powiatem proszowskim /65
2.4. Granica z powiatem krakowskim /69
2.5. Granica z powiatem lelowskim /73

Rozdział 2. Powiat ksiąski w XVI wieku: osadnictwo i struktura własności /87

1. Środowisko geograficzne /87

1.1. Warunki fizjograficzne. Podział na krainy geograficzne /87
1.2. Warunki klimatyczne /89
1.3. Gleby /90
1.4. Sieć wodna /91
1.5. Drogi /93
1.6. Lasy /98

2. Zagadnienia osadnicze /100

2.1. Ogólne informacje o osadnictwie. Liczba wsi w powiecie /100
2.2. Villae desertae /103
2.3. Sołectwa / wójtostwa wiejskie /113
2.4. Miasta, wójtostwa miejskie /122

3. Struktura własności ziemskiej — królewszczyzny i dobra kościelne /128

3.1. Własność królewska /128
3.2. Wlasność kościelna /137

Rozdział 3. Struktura społeczno–majątkowa szlachty w XV–XVII wieku — kryteria podziałów. Przegląd badań /149

1. Historiografia starsza (do lat sześćdziesiątych XX wieku) /149
2. Badania nowsze — uwarstwienie rycerstwa / szlachty  w późnym średniowieczu /160
3. Badania nowsze — uwarstwienie szlachty w okresie wczesnonowożytnym  (XVI–XVII wiek) /166

Rozdział 4. Struktura majątkowa szlachty ksiąskiej około 1510 roku /177

1. Metoda badawcza /177
2. Ogólna charakterystyka szlachty /179
3. Szlachta cząstkowa /182
4. Szlachta jednowioskowa /185
5. Szlachta wielowioskowa /187

Rozdział 5. Struktura majątkowa szlachty ksiąskiej około 1530 roku /199

1. Metoda badawcza /199
2. Ogólna charakterystyka szlachty /200
3. Szlachta cząstkowa /202
4. Szlachta jednowioskowa /208
5. Szklachta wielowioskowa /211
6. Struktura szlachty w świetle rejestru poborowego z 1530 roku /222

Rozdział 6. Struktura majątkowa szlachty ksiąskiej w 1563 roku /228

1. Metoda badawcza /228
2. Struktura majątkowa w 1563 roku według posiadanych osiadłości i wsi /229
3. Struktura majątkowa w 1563 roku według źródeł skarbowych /231

3.1. Charakterystyka źródła /231
3.2. Struktura majątkowa szlachty według decyli i klas podatkowych /234
3.3. Drobni posesjonaci — szlachta zagrodowa, uboga szlachta cząstkowa /236
3.4. Szlachta średniozamożna /238
3.5. Szlachta zamożna — lokalne elity majątkowe /249

Zakończenie /261

Aneksy /265

Bibliografia /325

Wykaz tabel i wykresów /345

Indeks osobowy /355

Indeks geograficzny /387