Szlachecki wymiar sprawiedliwości w Prusach Królewskich (1454-1772). Organizacja i funkcjonowanie

Autor: Zbigniew Naworski

Rok wydania: 2004

Ilość stron: 380

Oprawa: miękka

Format: 16,5 cm x 23,5 cm

"Niniejsza praca została oparta przede wszystkim na źródłach, zarówno archiwalnych, jak i drukowanych, zwłaszcza w odniesieniu do praktyki.

Najistotniejszy materiał obrazujący ustrój i zasady funkcjonowania sądów ziemskich znajduje się w archiwaliach gdańskich. Obejmuje on siedem tomów ksiąg ziemskiego sądu sztumskiego z lat 1618 oraz 1621-1768. Pierwsze dwie księgi to indukty zawierające wszystkie rodzaje wpisów, księga trzecia to protokół akt z lat 1634-1648. Następne księgi dotyczące XVIII w. to akta spraw niespornych i dekrety. Księgi zawierają wszystkie rodzaje wpisów prywatnych, nie ma natomiast oblat dokumentów dotyczących procesów zarządzania i administrowania krajem (z wyjątkiem oblat nominacji na sędziów ziemskich); wyraźnie zauważalna jest też niewielka liczba wpisów umów kupna-sprzedaży dóbr ziemskich".

(fragment Wstępu)

Spis treści:

Od autora  /7

Wykaz skrótów  /9

Wstęp  /11

Rozdział I. Geneza i rozwój szlacheckiego wymiaru sprawiedliwości w państwie krzyżackim i na terenie Prus Królewskich 

1. Organizacja wymiaru sprawiedliwości w państwie krzyżackim   /21

2. Zasady funkcjonowania krzyżackiego wymiaru sprawiedliwości   /26

3. Próby uzdrowienia sądownictwa przez Związek Pruski   /40

4. Budowa zrębów wymiaru sprawiedliwości w Prusach Królewskich  /41

5. Porządkowanie pruskiego wymiaru sprawiedliwości   /46

6. Ewolucja szlacheckiego wymiaru sprawiedliwości do roku 1772  /53

Rozdział II. Sądy ziemskie

1. Stan formalnoprawny  /62

A. Roki   /62

B. Skład sądu  /67

C. Właściwość podmiotowa  /73

D. Właściwość przedmiotowa  /75

E. Właściwość miejscowa  /76

F. Właściwość funkcjonalna  /76

G. Leżenie ksiąg ziemskich  /76

H. Taksy sądowe. Wynagrodzenia /80

2. Praktyka  /82

A. Roki   /82

B. Skład sądu /92

C. Właściwość podmiotowa  /98

D. Właściwość przedmiotowa  /104

E. Właściwość miejscowa  /108

F. Właściwość funkcjonalna  /108

G. Leżenia ksiąg ziemskich   /111

H. Taksy sądowe. Wynagrodzenia  /113

Rozdział III. Sądy zamkowe (wojewody)

1. Stan formalnoprawny  /115

A. Roki  /115

B. Skład sądu /118

C. Właściwość podmiotowa  /122

D. Właściwość przedmiotowa  /123

E. Właściwość miejscowa  /128

F. Właściwość funkcjonalna  /128

G. Leżenie ksiąg zamkowych  /128

H. Taksy sądowe. Wynagrodzenia /130

2. Praktyka  /131

A. Roki   /131

B. Skład sądu  /133

C. Właściwość podmiotowa  /137

D. Właściwość przedmiotowa  /141

E. Właściwość miejscowa  /145

F. Właściwość funkcjonalna  /146

G. Leżenie ksiąg  /148

H. Taksy sądowe. Wynagrodzenia  /152

Rozdział IV. Sądownictwo graniczne. Sądy okresu bezkrólewia

1. Sądownictwo graniczne  /154

2. Sądy okresu bezkrólewia  /159

A. Roki  /162

B. Skład sądu  /164

C. Właściwość podmiotowa /167

D. Właściwość przedmiotowa *169

E. Właściwość miejscowa *171

F. Właściwość funkcjonalna *172

G. Leżenie ksiąg sądowych *173

H. Taksy sądowe. Wynagrodzenia  /175

Rozdział V. Sądy nadzwyczajne

1. Sądy komisarskie   /176

A. Roki  /180

B. Skład sądu  /180

C. Właściwość podmiotowa  /185

D. Właściwość przedmiotowa   /186

E. Właściwość miejscowa   /187

F. Właściwość funkcjonalna   /187

G. Dokumentacja procesowa. Taksy i wynagrodzenia   /187

H. Środki odwoławcze   /187

2. Sądy skarbowe   /188

3. Sądy starostów   /192

4. Partycypacja miejskiego wymiaru sprawiedliwości w sprawach szlachty  /197

Rozdział VI. Instancje apelacyjne na terenie prowincji

1. Trybunał apelacyjny prowincji 208

A. Roki  /208

B. Skład sądu  /212

C. Właściwość funkcjonalna  /215

D. Właściwość podmiotowa  /225

E. Właściwość przedmiotowa  /227

F. Właściwość miejscowa  /232

G. Dokumentacja procesowa. Taksy i wynagrodzenia  /232

H. Szlachta pruska a Trybunał Koronny  /235

Rozdział VII. Udział pruskich rodzin szlacheckich w funkcjonowaniu wymiaru sprawiedliwości

1. Szlachta pruska w strukturach wymiaru sprawiedliwości, jej powiązania rodzinne i stan majątkowy  /246

2. Udział mieszczan toruńskich w strukturach szlacheckiego wymiaru sprawiedliwości, ich powiązania rodzinne i stan majątkowy  /274

3. Pozycja polityczna i aktywność urzędników wymiaru sprawiedliwości  /279

Zakończenie  /282

Bibliografia /296

1. Źródła rękopiśmienne  /296

2. Źródła drukowane  /297

3. Opracowania  /299

Wykaz tabel  /310

Indeksy  /311

1. Indeks osób   /311

2. Indeks rzeczowy   /342

3. Indeks nazw geograficznych  /365