Święta. Źródła i materiały do dziejów wsi 1419-2019

Autor: Joachim Zdrenka

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 287

Okładka: miękka

Format: 17,0 cm x 25,0 cm

Wieś Święta na Krajnie jest ściśle związana z pobliskim Złotowem. Położona na pograniczu polsko-pomorsko-krzyżackim, została po raz pierwszy wymieniona w źródłach w 1419 r. i niedawno obchodziła jubileusz 600-lecia istnienia. Od samego początku wchodziła do klucza złotowskiego, później do domeny złotowskiej i przynależała do parafii katolickiej w Złotowie. Z mieszaną ludnością pochodzenia polskiego i niemieckiego, czasowo jurystycznie podzielona na część polską i niemiecką – z polskim i niemieckim sołtysem, Święta przeżyła wszystkie losy wsi Pogranicza okresu sprzed i po I rozbiorze Polski. Po powstaniu państwa polskiego w 1920 r. wieś Święta wraz ze Złotowem pozostały w Rzeszy Niemieckiej z wszystkimi tego konsekwencjami. Na powrót do Polski wieś czekała 173 lata, doznając po 1945 r. wielu rozczarowań. Autor, historyk pochodzący ze Świętej, zebrał wszystkie dostępne informacje do historii wsi, przytaczając je w oryginale lub tłumaczeniu. Zebrany materiał podany jest chronologicznie i sięga od pierwszej wzmianki do okresu powojennego. Oprócz historycznych wykazów mieszkańców znalazły się równie informacje na temat strat osobowych w czasie wojen lat 1866, 1870–1871 oraz I i II wojny światowej. Zostały tu uwzględnione również ofiary cywilne II wojny światowej, w tym ludność żydowska. Pracę zamykają informacje dotyczące trzech szkół we wsi: niemieckiej katolickiej, niemieckiej ewangelickiej oraz polskiej. Książkę uzupełniają liczne ilustracje i zdjęcia.

Spis treści: 

Wstęp /7

I. Rys historyczny /9

II. Pradzieje /14

III. Pierwsza wzmianka o wsi Święta z roku 1419 /19

IV. Wypisy z ksiąg grodzkich i ziemskich nakielskich i poznańskich dotyczące Świętej opublikowane w tzw. Tekach Dworzaczka /23

V. Dokumenty dotyczące Świętej i Wąsosza opublikowane w "Księdze gruntowej domeny złotowskiej" 1619-1816 /31

VI. Wykaz mieszkańców i nieruchomości gruntowych wsi Święta w roku 1828 /69

VII. Mieszkańcy wsi Święta, Nowa Święta i Wąsosz do 1945 r. /76

VIII. Polegli, zaginieni i ranni w wojnie Prus z Austrią 1866 i Niemiec z Francją 1870-1871 ze wsi Święta i Wąsosz /90

IX. Polegli i zaginieni w I wojnie światowej ze Świętej, Nowej Świętej i Wąsosza /91

X. Polegli i zaginieni w II wojnie światowej ze Świętej, Nowej Świętej i Wąsosza /108

XI. Ofiary cywilne II wojny światowej ze Świętej, Nowej Świętej i Wąsosza /127

XII. Żydzi - mieszkańcy Świętej i Nowej Świętej w latach 1859-1945 /132

XIII. Niemiecka szkoła ewangelicka w Świętej /139

XIV. Niemiecka szkoła katolicka w Świętej /147

XV. Polska szkoła katolicka w Świętej w latach 1929-1939 /233

XVI. Święta po 1945 r. /236

XVII. Przedszkole po 1945 r. /261

Wykaz literatury /263

Indeks osobowy /267