Świątynie w Białymstoku

Opracowanie: Iwona Górska, Joanna Kotyńska-Stetkiewicz, Aneta Kułak, Lech Pawlata, Grzegorz Ryżewski, Marta Wróbel, Wiesław Wróbel

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 504

Okładka: twarda

Format: 17,00 cm x 24,5 cm

Miasto Białystok kontynuuje wydawanie publikacji poświęconych swemu dziedzictwu kulturowemu.

„Jednym z najważniejszych elementów dziedzictwa kulturowego Białegostoku są zabytkowe świątynie oraz związana z nimi religijność. Dzisiaj w pejzażu miasta znajdziemy zabytkowe kościoły rzymskokatolickie, dawną ewangelicką kirchę, cerkwie prawosławne, stare synagogi, domy modlitwy istniejące w adaptowanych na ten cel kamienicach, zbór Świadków Jehowy –powstały w budynku dawnej przędzalni fabryki sukna, obiekty z zespołu dawnej Misji Barbikańskiej związane z Kościołem anglikańskim, stawiającej sobie za cel nawracanie Żydów na chrześcijaństwo oraz meczet utworzony w przebudowanej bojarskiej chacie. Na ich styl wpływ miał nie tylko czas, w którym powstawały, ale także wiele innych czynników. Istotne były okoliczności historyczne z kontekstem administracyjnym oraz odmienność kulturowa, narodowa i religijna fundatorów. Opowieść o świątyniach wzbogacona została o historie obiektów, które zniknęły z przestrzeni miasta w czasie zawirowań dziejowych”.

(z przedmowy)

Spis treści:

Przedmowa   /9

Świątyni w Białymstoku  /13

1. Świątynie rzymskokatolickie   /13

1.1. Zespół archikatedralny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, ul. Kościelna 1, Rynek Kościuszki 2  /13

- kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny d. kościół farny  

- archikatedra pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

- siedziba Arcybiskupa, d. plebania

- mur ogrodzeniowy z bramą, bramką i wieżyczką przed kościołem barokowym

- mur oporowy wraz ze schodami przed kościołem archikatedralnym

- kino "Ton", Centrum Kultury Katolickiej, d. szpital

1.2. Kaplica pw. św. Marcina w Klasztorze Sióstr Miłosierdzia, Rynek Kościuszki 5   /94

1.3. Kaplica cmentarna pw. Chrystusa Zbawiciela, filia parafii Wniebowzięcia NMP. ul. Władysława Raginisa  /110

1.4. Kościół parafialny pw. Najświętszego Serca Jezusa. d. cerkiew garnizonowa pw. Kazańskiej Ikony Matki Bożej, ul. Romualda Traugutta 25  /125

1.5. Kościół parafialny pw. Imienia Maryi  św. Stanisława Biskupa i Męczennika, d. cerkiew parafialna pw. Świętych Cyryla  i Metodego, ul. Szkolna 2a   /146

1.6. Kościół parafialny pw. św. Stanisława  Biskupa i Męczennika,d. cerkiew garnizonowa pw. św. Sprawiedliwych Zachariasza i Elżbiety, ul. Wiadukt 2b   /163

1.7. Zespół Kościoła pw. Chrystusa Króla i św. Rocha, ul. Ks. Adama Abramowicza 1  /176

- kościół parafialny pw. Chrystusa Króla i św Rocha wraz z ogrodzeniem i otaczającym terenem (obwałowania z basztami)

- plebania

1.8. Zespół Kościoła pw. Niepokalanego Serca Maryi ul. Ks. Stanisława Suchowolca 27   /230

- kościół parafialny pw. Niepokalanego Serca Maryi i Matki Bożej Ostrobramskiej

- kaplica pw.  Niepokalanego Serca Maryi, d. pw. św. Judy Tadeusza

- plebania

- cmentarz przykościelny

1.9. Zespół Kościoła pw. św. Andrzeja Boboli i św. Stanisława Biskupa i Męczennika, ul. św. Andrzej Boboli 49/1, 49b   /267

- kościół parafialny pw. św.  Andrzeja Boboli i św. Stanisława Biskupa i Męczennika

- szkoła, przedszkole, d. plebania

1.10. Zespół Kościoła pw. św. Wojciecha Biskupa i Męczennika, ul. Warszawska 46   /298

- kościół parafialny pw.  w. Wojciecha Biskupa i Męczennika, d. kościół ewangelicko-augsburski pw. św. Jana Chrzciciela

- dom parafialny

- dom mieszkalny księży profesorów, d. plebania kościoła ewangelicko-augsburskiego

1.11. Kaplica pw. Św. Faustyny Kowalskiej i bł. Michała Sopoćki z plebanią, filia parafii Świętej Rodziny, ul. Poleska 42  /332

2. Świątynie prawosławne  /345

2.1. Zespół Soboru Katedralnego pw. św. Mikołaja Cudotwórcy, ul. Lipowa 15   /345

- sobór katedralny pw. św. Mikołaja Cudotwórcy 5

- plebania, ul. Św. Mikołaja 4A 

2.2. Cerkiew Akademicka pw. Św. Marii Magdaleny, filia parafii św. Mikołaja Cudotwórcy, d. kaplica rzymskokatolicka pw. św. Marii Magdaleny , ul. Konstantego Kalinowskiego  11    /379

2.3. Cmentarna Cerkiew Parafialna pw. Wszystkich Świętych, ul. Władysława Wysockiego 1  /397

2.4. Cerkiew parafii wojskowej pw. św. Wielkomęczennika Dymitra Sołuńskiego. d. budynek pomocniczy Izby Skarbowej i Inspekcji Podatkowej, ul. Warszawska 16   /410

3. Świątynie i domy modlitwy innych wyznań chrześcijańskich   /417

3.1. Kościół Adwentystów Dnia Siódmego, ul. Jurowiecka 24  /417

3.2. Sala Królestwa Świadków Jehowy, ul. Świętojańska 10  /423

4. Domy modlitwy innych religii  /430

4.1. Dom Kultury Muzułmańskiej i Meczet, Siedziba Muzułmańskiego Związku Religijnego, d. dom mieszkalny ul. Piastowska 13F  /430

5. Świątynie i domy modlitwy nieistniejące i nieczynne  /437

5.1. Kaplica w pałacu Branickich   /437

5.2. Cerkiew prawosławna pw. Zmartwychwstania Pańskiego przy ul. Sienkiewicza  /444

5.3 Cerkiew garnizonowa w koszarach przy ul. Gen. Józefa Bema  /448

5.4. Synagogi: Wielka Synagoga przy ul. Szkolnej, tzw. Chóralna przy ul. Żydowskiej, tzw. Pułkowa przy ul. Nadrzecznej   /451

5.5. Synagoga Piaskower Beth Midrasz, ob. siedziba firmy Yuniversal Podlaski Sp. z o.o., ul. Piękna 3   /461

5.6. Synagoga Samuela Mohilewera Bejt Szmuel, ul. Jana Klemensa Branickiego 3   /469

5.7. Synagoga Citron Beth Midrasz, ob. Galeria im. Sleńdzińskich, ul. Waryńskiego 24a   /480

5.8. Zespół Misji Barbikańskiej Krzewienia Chrześcijaństwa wśród Izraelitów (The Barbican Mission to the Jews), ul. św. Rocha 25, 25a   /492

- d. dom pastora ul. św. Rocha 25

- d. ambulatorium ul. św. Rocha 25a