Starożytna Litwa. Ludy i Bogi

Autor: Aleksander Bruckner

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 160

Okładka: twarda

Format: 15,00 cm  21,00 cm

Dzieje litewskie, od czasów kanonika i eks-żołnierza Mazura Stryjkowskiego i jezuity Kojałowicza, uprawiała niegdyś wyłącznie nauka polska, jeszcze w wieku dziewiętnastym w pracach Bohusza („Rozprawa o początkach narodu i języka litewskiego”, Warszawa, 1808), w pomnikowym dziele Narbutta, w wydawnictwach dyplomatycznych Raczyńskiego, w zapiskach Jucewicza, w kompilacjach Kraszewskiego i Jaroszewicza. Później daliśmy się ubiec innym, ostatnie lata dopiero przyniosły nowe przyczynki lingwistyczne, Jana Karłowicza; dyplomatyczne, Prochaski kodeks listów Witoldowych; historyczne, Latkowskiego (o Mendogu), Lewickiego (o Świdrygielle). Szczególniej zasłużył się profesor Antoni Mierzyński wydawnictwem Źródeł do mitologii litewskiej, dotąd dwie części: pierwsza (Warszawa 1892) obejmuje źródła od Tacyta do końca XIII wieku; druga (1896) - źródła wieku XIV i XV. Zebrano tu po raz pierwszy już nie wymysły fantastyczne, brużdżące dotąd na tym polu, a zasłaniające tylko prawdę, lecz autentyczne świadectwa przeszłości; oceniono je i zbadano krytycznie i wszechstronnie; wydobyto z nich, po uprzątnięciu nieporozumień i powikłań, co trwałą wartość stanowi.

(opis wydawcy)

Spis treści:

I. Wstęp. Starożytność szczepu. Związki z Finami. Dzieje pierwotne. Wiadomości starożytnych i wczesnego średniowiecza   /9

II. Mitologia. Uwagi ogólne. Bujność wymysłów, niewiarygodność dawniejszych autorów   /27

III. Jaćwingowie. Ich nazwa i dzieje. Tworzenie imion litewskich. Szczegóły bytu i wiary  /33

IV. Prusowie. Moralne przymioty. Brak organizacji państwowej. Zagłada narodu i języka. Szczątki wierzeń Prusów i Litwinów pruskich    /45

V. Litwa właściwa. Przyczyny odmiennego rozwoju dziejowego; państwo litewskie. Wiara litewska. Zdobycze kultury   /81

VI. Żmudź. Kraj i lud: zadanie jego. Wiara, relacja Jakuba Laskowskiego, najobszerniejsze źródło tego rodzaju, niestety niewolne od zamętu. Misje jezuickie i ich doniesienia. Uwagi ks. biskupa Wołonczewskiego  /121

VII. Łotwa. Inny kierunek jej dziejów, a raczej brak ich zupełny. Dlaczego? Wiara. Relacje jezuitów i pastorów luterskich. Szczegóły tradycji ludowej dzisiejszej  /153

VIII. Próby objaśnienia kilku wierzeń i kultów   /181

IX. Wyniki. Stopień mitologii litewskiej w porównaniu z innymi. Przesadne wyobrażenia Maksa Mullera. Teoria Usenera. Powstawanie bóstw większych i mniejszych  /193

X. Charakterystyka mitologii litewskiej   /203